Znaczenie modeli w hipotezie Gai

• Autorzy: Korpikiewicz H.

Warianty tytułu

EN

Meaning of models in the hypothesis of Gaia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Hipoteza Gai przyjmuje, że jest ona homeostatem, który funkcjonuje na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego, pozwalającym jej na powracanie do stanu sprzed zakłóceń. Jednak wyniki badań składu atmosfery w dawnych epokach poddają to założenie w wątpliwość, sugerując możliwość występowania dodatniego sprzężenia zwrotnego, co skutkowałoby istotnymi zmianami klimatycznymi pod wpływem czynników antropogenicznych, jak również podważałoby samą hipotezę Gai. Modele związków pomiędzy gatunkami (wypadających nitów, gatunków zwornikowych itd.) nie oddają właściwie zależności pomiędzy nimi, a co najważniejsze - nie potrafią odpowiedzieć na pytanie o wartość bioróżnorodności i konsekwencje jej zagrożenia. Opierając się na cybernetycznej zasadzie, że układ złożony jest bardziej stabilny, proponuję model elastycznej sieci związków pomiędzy gatunkami. Można oczekiwać, że model elastycznej sieci odpowie także na pytanie o wartość pewnych działań proekologicznych (np. prób introdukcji osobników ginących gatunków).

EN

The hypothesis of Gaia assumes its being a homeostat that works according to a negative feedback, allowing the return to the state before disturbances. Nevertheless, research results of atmosphere composition in earlier times call this assumption into a question and suggesta possibility for positive feedback appearing, which would result in essential climate changes under human factors and the challenging of the Gaia hypothesis as well. The models of relationships between species (prociduous rivets, keystone species, etc.) neither properly render the dependences among them, nor answer the question about the value of biodiversity and consequences of threats to it. I propose a model of an Hexlible net of relationships among species, based on the cybernetic rule of complex system being more stable. There are expectations that the model would also answer the question about the value of certain ecological activities (e.g. attempts of introduction of dying species).

Słowa kluczowe

PL

Gaja; bioróżnorodność; ekologia; homeostat; modele atmosfery; związki międzygatunkowe

EN

Gaia; biodiversity; ecology; homeostat; models of atmosphere; relationships between species

• Wydawca: Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum ; Index Copernicus Sp. z o.o.
• Czasopismo: Bio-Algorithms and Med-Systems
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 1, no. 1/2
• Strony: 375--380
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Korpikiewicz H.

• Zakład Filozofii Nauki, Instytut Filozofii, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• 1. Attenborough D.: Szanujmy Ziemie. Przesłanie Dawid Attenborough, Editor. Jo Payne, Produced R. Barringtyon, BBC Discovery, 2000.
• 2. Boeker E., Rienk van Grondelle: Fizyka Środowiska, tłum. K. Bajer, A. Kopystyńska, T. Szoplik, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• 3. Dworak Z. T.: Porównanie atmosfer ciał typu ziemskiego w Układzie Słonecznym dla celów inżynierii środowiska planetarnego, [w:] Inżynieria Środowiska, t.7, z.3, 523 (202), 2002.
• 4. Ehrlich P. R., Ehrlich A. H.: Extinction, Random House, New York 1981.
• 5. Kendall H. W.: Globalne perspektywy [w:] Czy nauka jest dobra?, red. M. Moskovits, tłum. J. i M. Jannaszowie, Wydawnictwo Cis, Warszawa 1997.
• 6. Korpikiewicz H.: Kosmoekologia z elementami etyki holistycznej. Hipoteza Gai-Uranosa, Prodruk, Poznań 2002.
• 7. Korpikiewicz, w druku. Kosmoekologia. Obraz zjawisk
• 8. Kośmicki E.: Podstawowe problemy etyki ekologicznej [w:] red. B. Andrzejewski, Humanistyka i ekologia, Fundacja Warta, Poznań 1992.
• 9. Kośmicki E.: Odpowiedzialność człowieka za ewolucję. Podstawowy problem etyki środowiskowej, [w:] Człowiek - Zwierzę - Cywilizacja. Aspekt humanistyczny, red. H. Korpikiewicz, Prodruk, Poznań 2001.
• 10. Leibniz G. W.: Monadologia, tłum. H. Elzenberg, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1991.
• 11. Lovelock J. E.: GAIA. A New Look at Life on Earth, Oxford University Press, Oxford 1982.
• 12. Lovelock: The Ages of Gaia: A Biography of our Living Earth, Oxford University Press, Oxford 1988.
• 13. Margulis L.: Symbiotyczna planeta, tłum. M. Ryszkiewicz, Wydawnictwo CiS, Warszawa 2000.
• 14. Maser C.: Nowa wizja lasu, tłum. J. P. Listwan, J. Majewski, Stowarzyszenie Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot, Bystra k/Bielska- Białej 2003.
• 15. Schneider S.H.: Laboratory Earth. The Planetary Gamble, We Can`t Afford To Loose, Orion Publishing Group Ltd., 1997.
• 16. Trąbka J.: W uniwersalnym kręgu cybernetyki, Oficyna Wydawnicza Abrys, Kraków 2001.
• 17. Wawrzyniak J.: Teoretyczne podstawy neonaturalistycznej bioetyki środowiskowej, Pisma Filozoficzne, t.73, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 2000.
• 18. Weiner J.: Życie i ewolucja biosfery, wyd. II poprawione i unowocześnione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• 19. Wiernadski W.I.: Biosfera. Izbrannyje trudy po biogeochemii, Moskwa 1967.