Wśród kamienic mieszczańskich Krakowa

• Autorzy: Cechini K.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK50KRAKOW

Warianty tytułu

EN

Among tenement houses of Krakow

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Tematem artykułu są zabytkowe kamienice krakowskie, ich wartości i cechy charakterystyczne ukształtowania. Rozważane są przemiany architektoniczne dokonane w parterach średniowiecznych kamienic, przede wszystkim w ich sieniach. Adaptacje wnętrz kamienic do funkcji handlowych, usługowych spowodowały otwarcie (upublicznienie) strefy poprzednio prywatnej, ukrytej. Zaadaptowane do nowych funkcji stanowią część tkanki miasta, barwną, urozmaiconą, tętniącą życiem. Zachowały się jeszcze, choć w niewielkim procencie, kamienice z oryginalnymi wnętrzami parterów, z sieniami o imponujących kubaturach i znakomitych walorach kompozycyjnych. Odczytamy w nich ideę dawnego domu miejskiego, jego ukształtowanie. Omówiono kilka przykładowych kamienic z sieniami: Domu Hippolitów, Kamienicy Hetmańskiej, pałaców: Lubomirskich, Wielopolskich, Spiski, Ciołka oraz domu Prałata. Naświetlenie i przypomnienie walorów architektonicznych sędziwych kamienic może przyczynić się do skuteczniejszej ochrony już nielicznych oryginalnych wnętrz.

EN

The article focuses on historic tenement houses in Krakow, their values and characteristic features. Architectonic transformations carried out on the ground floors of medieval tenement houses, primarily in their entrance halls, are discussed. Adaptation of tenement house interiors for commercial and service functions resulted in opening (making public) the previously private, concealed zone. Adapted to new functions they constitute a part of the urban tissue, colourful, varied and vibrant with life. A small percentage of tenements with original ground floor interiors, with entrance halls of impressive size and magnificent composition have survived. We can recognize in them the idea of a former town house, its form. Several instances of tenement houses with entrance halls have been discussed: the Hipolit family house, the Hetman house, the Lubomirski family palace, the Wielopolski family palace, the Spiski Palace, Ciołek’s house and the Prelate house have been discussed. Highlighting and recalling architectonic values of old tenement houses can contribute to more effective protection of the few remaining original interiors.

Słowa kluczowe

PL

Kraków; kamienica mieszczańska; adaptacje

EN

Krakow; burgher tenement house; adaptation

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 50
• Strony: 101--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., fot.

Twórcy

autor

Cechini K.

Bibliografia

• 1. Franciszek Klein, Stary Kraków, „Rocznik Krakowski”, t. 17: 1916, s. 132.
• 2. Zygmunt Hendel, Wyroby ślusarskie w domu pana Jana Federowicza, „Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce”, t. 6: 1900, s. LXXVI-LXXVIII.
• 3. Kazimierz Buczkowski, Dom Hipolitów w Krakowie, „Rocznik Krakowski”, t. 22: 1929, s. 107.
• 4. Waldemar Komorowski, Aldona Sudacka, Rynek Główny w Krakowie, Wrocław–Warszawa–Kraków 2008, s. 289.
• 5. Adam Miłobędzki, Architektura polska XVII wieku, Dzieje sztuki polskiej. T. 4. Sztuka polska XVII wieku. Część pierwsza, Warszawa 1980, s. 234–235.
• 6. Waldemar Komorowski, Kamila Follprecht, Rozwój urbanistyczno-architektoniczny Krakowa intra muros w czasach nowożytnych, [w:] Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, pod red. J. Wyrozumskiego, Biblioteka Krakowska nr 150: 2007, s. 261.
• 7. Jan Ostrowski, Architektura pałacu Wielopolskich w Krakowie, „Rocznik Krakowski”, t. 44: 1973, s. 58–59.
• 8. Adam Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1978, s. 93;
• 9. Jolanta Putkowska, Zmiany programów oraz ich wpływ na rozplanowanie kamienic patrycjuszowskich w XVI i XVII wieku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 30: 1985, z. 4, s. 188.
• 10.Stanisław Tomkowicz, Prałatówka parafi i N.P. Marii w Krakowie i jej architekci, „Rocznik Krakowski”, t. 1: 1898, s. 55.
• 11. Jerzy Stankiewicz, „Lwi Zamek” – renesansowa kamienica gdańska, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 1: 1956, z. 3, s. 351, 354, 363.
• 12. Maria Bicz-Suknarowska, Waldemar Niewalda, Halina Rojkowska, Zabudowa rezydencjonalna (kanonicza) dawnego Okołu w XVI wieku, [w:] Między gotykiem a barokiem. Sztuka Krakowa XVI i XVII wieku. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Oddział Krakowski Stowarzyszenia Historyków Sztuki 20 marca 1993 roku, Biblioteka Krakowska nr 136: 1997, s. 191–219.
• 13. Jan Janczykowski, Krakowski pałac Stefana Jordana, „Rocznik Krakowski”, t. 52: 1986, s. 61–69.
• 14. Jarosław Widawski, Warszawski dom mieszkalny w średniowieczu, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Budownictwo 90/1985, s. 17–18.
• 15. Adam Chmiel, Szkice krakowskie, Biblioteka Krakowska nr 100: 1939–1947, s. 209.
• 16. Maria Estreicherówna, Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848–1863, Kraków 1968, s. 154–155.
• 17. Adam Chmiel, Domy krakowskie. Ulica Sławkowska, część II, Biblioteka Krakowska nr 75: 1932, s. 27.
• 18. Waldemar Komorowski, Anna Kulig, Private space, public space – the hallways of houses of Krakow, In: Tradition and heritage in the Contemporary Image of the City: monograph. Vol. 2, Challenges and responses, Kraków, 2014,
• 19. Franciszek Mączyński, Ze starego Krakowa. Ulice, bramy, sienie, Kraków 1908.
• 20. Henryk Jasieński, Dawna kamienica krakowska, jej układ i wnętrze, Biblioteka Krakowska nr 83: 1934.
• 21. Jerzy Dobrzycki, Dawne dziedzińce i podwórza Krakowa w rysunkach Leona Getza, Kraków 1959.