Cerkiew Świętej Trójcy w Hajnówce i Podwyższenia Krzyża Świętego w Jałówce

• Autorzy: Woźniak K.

Warianty tytułu

EN

The Holy Trinity Orthodox Church in Hajnówka and the Holy Cross Exaltation Orthodox Church in Jałówka

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule autor przedstawia formy wyróżniających się poziomem architektonicznym cerkwi Świętej Trójcy w Hajnówce i Podwyższenia Krzyża Świętego w Jałówce, obie autorstwa prof. Aleksandra Grygorowicza. Oba te obiekty stanowią rzadki przykład udanej integracji tradycji i współczesności, często zresztą postulowanej w literaturze przedmiotu. Jednak w obu przypadkach integracji tej dokonano w ramach zupełnie innej fi lozofi i projektowej. Świątynia jałowska, zbudowana zasadniczo w konwencji tradycyjnej, wpisuje w swój historyzujący układ współczesne, żelbetowe elementy, czytelnie wskazujące na czas jej powstania. Obiekt hajnowski, zasadniczo modernistyczny, stanowi jednak rozpoznawalną reinterpretację tradycyjnego układu krzyżowo-kopułowego. Odmienność obu obiektów sięga o wiele dalej, co stanowi przedmiot porównań w ramach niniejszego artykułu. Nie ulega jednak wątpliwości, że oba obiekty są przede wszystkim udanymi przykładami świątyń stojących po dwóch stronach cezury dzielącej współczesną architekturę cerkiewną na nurt tradycyjny i współczesny. Oba także stanowią konstruktywną odpowiedź na problem projektowania współczesnej cerkwi (niezwykle konserwatywny sektor architektury), a także udowadniają, że wpisanie obiektu w tradycję nie musi oznaczać czerpania z form historycznych.

EN

The article presents the forms of architecturally outstanding churches The Holy Trinity Church in Hajnówka and the Holy Cross Exaltation Church in Jałówka. Both churches were designed by Professor Aleksander Grygorowicz. They are a rare example of a successful integration of tradition and contemporaneity which is often postulated in the literature on the subject. This integration is based on an entirely different design philosophy in each case. Built in a traditional and historicizing convention, the church in Jałówka contains contemporary elements made of reinforced concrete, clearly indicating the time of its construction. The modern church in Hajnówka constitutes a recognizable reinterpretation of the traditional crosswise and domed arrangement. Both objects are dissimilar in many more ways, and have been compared within this article. The churches stand on both sides of the line dividing the contemporary Orthodox church architecture into a traditional and a contemporary trend. Both churches answer constructively to the problem of designing a contemporary church (a very conservative sector of architecture), and prove that the use of traditional solutions does not have to mean culling from historical forms literally.

Słowa kluczowe

PL

architektura sakralna; cerkiew; świątynia

EN

ecclesiastical architecture; orthodox church; temple

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 3(35)
• Strony: 113--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys.

Twórcy

autor

Woźniak K.

• Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Poli techniki Łódzkiej / Faculty of Civil Engineering, Architecture and En vironmental Engineering, Lodz University of Technology

Bibliografia

• [1] Uścinowicz J., Symbol, archetyp, struktura: hermeneutyka tradycji w architekturze świątyni ortodoksyjnej, Dział Wydawnictw i Poligrafi i Politechniki Białostockiej, Białystok 1997.
• [2] Uścinowicz J., Hermeneutyka tradycji w architekturze świątyni ortodoksyjnej, Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej nr 18, Architektura, Dział Wydawnictw i Poligrafi i Politechniki Białostockiej, Białystok 1999, 119–131.
• [3] Uścinowicz J., Symbol i kanon w architekturze cerkiewnej jako kategorie estetyki bizantyńskiej, „Architektura” 1989, nr 3–4, 40–41.
• [4] Uścinowicz J., Świątynia i symbole – historia przeszła i współczesna, Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej nr 19, Architektura, Dział Wydawnictw i Poligrafi i Politechniki Białostockiej, Białystok 2002, 171–179.
• [5] Wierzbicka A.M., Symbol jako język komunikatu we współczesnej polskiej architekturze sakralnej, rozprawa doktorska, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2009.
• [6] Woźniak K., Kierunki architektury cerkiewnej po połowie XX wieku, rozprawa doktorska, Politechnika Poznańska, Poznań 2010.
• [7] Borowik S., Parafi a w Jałówce, „Przegląd Prawosławny” 1998, nr 4, 32–35.
• [8] Norman E., Dom Boga, Arkady, Warszawa 2007.
• [9] Charkiewicz J., Dzieje parafi i prawosławnej św. Mikołaja w Szczecinie, „Wiadomości Polskiego Kościoła Prawosławnego” 2004, nr 7–8 (176–177), 24–25.
• [10] Maciuka M., Sosna G., Zarys dziejów parafi i Świętej Trójcy w Hajnówce, „Wiadomości Polskiego Kościoła Prawosławnego” 2008, nr 1 (218), 16–17.
• [11] Woźniak K., Nurt współczesny architektury cerkiewnej w Polsce na przykładzie świątyń w Białym Borze i Hajnówce, [w:] A. Wawrzynek (red.), Wybrane zagadnienia z dziedziny budownictwa. Monografia, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2009, 463–471.
• [12] Kabac J., Cerkiew Świętego Ducha w Białymstoku, „Architektura” 1989, nr 3–4, 42–43.
• [13] Lisowska-Siudek K., Cerkiew w Czarnej Białostockiej, „Architektura” 1989, nr 3–4, 49.
• [14] Kuźmienko J., Cerkiew w Dąbrowie Białostockiej, „Architektura” 1989, nr 3–4, 44–45.
• [15] Grygorowicz A., Geneza i rozwój kopuły na kwadracie, „Czasopismo Techniczne” 1963, nr 3 (59), 20–27.
• [16] Grygorowicz A., Pogodzić tradycje ze współczesnością, „Polska” 1980, nr 12, 45–46.
• [17] Grygorowicz A., Cerkiew w Jałówce, [w:] Materiały z V Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej Budownictwo Sakralne i Monumentalne, Dział Wydawnictw i Poligrafii Politechniki Białostockiej, Białystok 2004, 99–105.