Silicites of the Blovice complex (Western Bohemia) – their probable genesis, position and utilization

• Autorzy: Beránek Jiří , Vrublová Dana , Kapica Roman , Laštůvková Markéta

Identyfikatory

DOI

10.29227/IM-2022-01-03

Warianty tytułu

PL

Krzemiany kompleksu Blovice (Czechy Zachodnie) – ich prawdopodobna geneza, pozycja i wykorzystanie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This article deals with silicites (lydites) and their characteristics in the environs of Western Bohemian villages of Skašov, Tyniště and Kbelnice (former Plzeň – jih county). These rocks form long and narrow lenticular bodies in adjacent rocks of the so called Blovice complex (the southern part of Bohemicum, the Tepla – Barrandian part). However, the origin of silicites has not been fully clarified so far. Authors of many studies differ in their opinion – whether these rocks originated either in shallow waters or deep (oceanic) ones, which processes made for this kind of silicites, whether microorganisms were involved, et cetera. In the past, these rocks were quarried because of their excellent properties – hardness, strength as well as a minimum inhibition and utilized for soling forest ways as well as roads and for various constructions including basements, walls and even whole houses – residential and farming ones. In the area, there are many evidences of quarrying lydites in the form of various pits and abandoned quarries with remnants of technology (ramps, service buildings, etc.). The article is supplemented (by / with) original photos as well as simplified maps within the frame of this text.

PL

W artykule omówiono odmianę allotropową krzemu – silicyt (lydit) i jej charakterystykę występujących w okolicach zachodnioczeskich wsi Skašov, Týniště i Kbelnice (dawny powiat pilzneńsko-jih). Skały te tworzą długie i wąskie ciała soczewkowate w sąsiednich skałach tzw. kompleksu Blovice (południowa część Bohemicum, część Teplá – Barrandian). Jednak pochodzenie silicitów nie zostało dotychczas w pełni wyjaśnione. Autorzy wielu opracowań różnią się w swoich opiniach – czy skały te powstały w wodach płytkich czy głębokich (oceanicznych), jakie procesy dokonały się dla tego rodzaju krzemianów, czy w grę wchodziły mikroorganizmy i tak dalej. W przeszłości skały te były wydobywane ze względu na swoje doskonałe właściwości – twardość, wytrzymałość, były wykorzystywane do podbudowy dróg leśnych oraz do różnych konstrukcji w tym piwnic, murów, a nawet całych domów – mieszkalnych i gospodarczych . W okolicy znajduje się wiele śladów wydobywania lyditów w postaci różnych dołów i opuszczonych kamieniołomów z pozostałościami technologii (rampy, budynki usługowe itp.). Artykuł jest uzupełniony oryginalnymi zdjęciami oraz uproszczonymi mapami.

Słowa kluczowe

EN

Silicite (lydite); Blovice complex; accretionary wedge; rock genesis; quarrying the stone; utilization

PL

odmiany allotropowe krzemionki; Silicit (lydit); złoże Blovice; geneza skały; wydobywanie kamienia; wykorzystanie

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2022
• Tom: no. 1
• Strony: 27--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., tab., zdj.

Twórcy

autor

Beránek Jiří

• VŠB – Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Institute of Combined Studies in Most, Dělnická 21, Most, Czech Republic

autor

Vrublová Dana

• VŠB – Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Institute of Combined Studies in Most, Dělnická 21, Most, Czech Republic

autor

Kapica Roman

• VŠB – Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Department of Geodesy and Mine Surveying, 17. listopadu 15, Ostrava – Poruba, 708 00, Czech Republic

autor

Laštůvková Markéta

• VŠB – Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Institute of Combined Studies in Most, Dělnická 21, Most, Czech Republic

Bibliografia

• 1. CILEK, Vaclav, Zdenka SŮVOVA, Jan TUREK, et al. Krajem Joachima Barranda: cesta do pravěku země česke. Illustrated by Jiři SVOBODA, Illustrated by Dominika LIZOŇOVA, Illustrated by Arnošt HANAK. Praha: Dokořan, 2020. ISBN 978-80-7363-991-4. (Through the countryside of Joachim Barrande)
• 2. DICK, G. J., ANANTHAMARAN, K., BAKER, B. J., LI, M., REED, D. C., SHEIK, C. S. The microbiology of deepsea hydrothermal vent plumes: ecological and biogeographic linkages to seafloor and water column habitats. Frontiers Microbiol., 2013, 4, 124, 1 – 16., DOI:10.3389/fmicb.2013.00124.
• 3. DUBANSKA, V., DUBANSKY, V., HEJL, V., MAŠTALKA, A. Geochemie buližniků z oblasti Českeho Masivu. Praha: Academia, NČSAV, 1977 (the geochemistry of silicites in the area of Bohemian Massif )
• 4. HAJNA, J., ŽAK, J., DORR, W. Time scales and mechanisms of growth of active margins of Gondwana: A model based on detrital zircon ages from the Neoproterozoic to Cambrian Blovice accretionary complex, Bohemian Massif. Elsevier: Gondwana Research, 2017, 42, 63 – 83. DOI: 10.1016/j.gr.2016.10.004.
• 5. CHAB, J. et al. Stručna geologie zakladu Českeho masivu a jeho karbonskeho a permskeho pokryvu. Praha: Česka geologicka služba, 2008. ISBN 978-80-7075-703-1. (A brief geology of the Bohemian Massif basement and its Carboniferous and Permian cover)
• 6. CHAB, J. et al. Geologicka mapa Česke republiky 1 : 500 000, Praha: ČGS, 2007 (Geologic map of the Czech Republic 1 : 5000)
• 7. MERGL, Michal. Vychazky za geologickymi zajimavostmi Plzně a okoli. Marianske Lazně: KOURA publishing, c2000. ISBN 80-902527-1-0.
• 8. (Walking through the geologic features of Plzeň and its environs)
• 9. MISAŘ, Z et al. Geologie ČSSR I, Česky masiv. Praha: SPN, 1983. (ČSSR geology)
• 10. MRAZEK, P. Metalogeneticke procesy v zapadočeskem svrchnim proterozoiku. Praha: Věst. Ustř. Ust. geol., 61, 4, 233 – 241. (Metalogenetic processes in the Western Bohemian Neoproterozoic)
• 11. MRAZEK, P., POUBA, Z. Relations between Fe-V-U mineralizations and stromatolites. In: POUBA, Z. edit. Korelace proterozoickych a paleozoickych stratiformnich ložisek. Praha: Přirodověd. fak. Univ. Karl. Praha, 3, 59 – 76. (Correlating the Proterozoic and Paleozoic stratiform deposits)
• 12. STARKOVA, M. – HALODOVA, P. – MRAZOVA, Š. Origin of Neoproterozoic silicites with stromatolitic structures in the Brdy area. Praha: Geoscience Research Reports, 2018, 5, 1, 57 – 62. ISSN 0514-8057. DOI:10.3140/zpravy. geol.2018.25.
• 13. VAVRDOVA, M. Existovala v Čechach ediakarska fauna? Praha: Vesmir 94, 2015, 1. (Did the Ediacaran fauna exist in Bohemia?)
• 14. VAVRDOVA, M. Jak hluboke bylo v Čechach ediakarske moře? Praha: Vesmir 97, 2018, 2. (How deep was the Ediacaran Sea in Bohemia?)
• 15. VAVRDOVA, M. – MRAZEK, P. Microfossils in Late Proterozoic silicites from Western Bohemia, Czechoslovakia. Praha: Věst. Ustř. Ust. geol, 66, 337 – 347.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)