O zaangażowaniu Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego (1949-1953) w badania ratownicze na terenie Nowej Huty

• Autorzy: Szczerba Adrianna

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.22.008.15444

Warianty tytułu

EN

On the involvement of the Department for Studies on the Origins of the Polish State (1949-1953) in rescue excavation research in Nowa Huta

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The Department for Studies on the Origins of the Polish State was an institution established in 1949 by the Ministry of Culture and Art to carry out interdisciplinary research (which began a year earlier) on the genesis and functioning of the state of the First Piasts, undertaken in connection with the 1000th anniversary of the foundation of the Polish state and its baptism (1966). Although the Department’s main goal was to identify the main centers of the early Piast state, it also had its merits in the field of monument protection - archaeologists, taking advantage of the unique situation of destruction and demolition, entered the historic downtowns and began their research. The scale of the necessary interventions was becoming embarrassing, especially since the so-called great buildings of socialism and the reconstruction of cities led to numerous discoveries. However, the most challenging situation was at the construction site of Nowa Huta, which was located for political reasons, without considering that the selected areas were covered with fertile soil used by the population since the Neolithic. This article aims to present the history of rescue excavations in the area of Nowa Huta (now a district of Krakow, established in the late 1940s), the first stage of which was carried out as part of the Department activities.

Słowa kluczowe

PL

historia archeologii polskiej; badania milenijne; Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego; Nowa Huta; historia PRL

EN

history of Polish archaeology; millennium research; Department for Studies on the Origins of the Polish State; Nowa Huta; history of the Polish People’s Republic

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 67, nr 1
• Strony: 149--156
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., 1 mapa

Twórcy

autor

Szczerba Adrianna

• Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego

• https://orcid.org/0000-0001-7298-2355

Bibliografia

• Źródła
• Muzeum Archeologiczne w Krakowie [MAK], Odział w Nowej Hucie, Teczka Nowa Huta - sprawy organizacyjne:
• - Lista jednorazowego dodatku wyrównawczego dla pracowników Kierownictwa Prac Wykopaliskowych w Nowej Hucie, zatrudnionych w m-cu grudniu 1952 r.;
• - Wykaz pracowników naukowych i fizycznych Państwowego Muzeum Archeologicznego Oddział w Nowej Hucie; Ibidem, Wykaz pracowników uprawnionych do otrzymania bonów mięsno-tłuszczowych na miesiąc listopad 1952 r.
• Literatura przedmiotu
• Bazielich M., Trzydzieści lat badań Oddziału Archeologicznego w Nowej Hucie, „Materiały Archeologiczne Nowej Huty” t. 7, 1983, s. 75-100.
• Buratyński S., Tymczasowe sprawozdanie z prac ratowniczo-badawczych terenie Nowej Huty za lata 1950-1952, „Z Otchłani Wieków” t. 22, 1952, z. 3, s. 104-115.
• Buratyński S., Co kryła ziemia na terenach Huty im. Lenina, „Od A do Z” 1 VIII 1954 r., nr 29.
• Buratyński S., Tereny Nowej Huty w świetle badań archeologicznych, [w:] Z dziejów starożytnej metalurgii na ziemiach Polski południowej. Materiały I spotkania odlewników i archeologów w Nowej Hucie 24 IX 1956 r., red. J. Marcinkowski, Kraków 1956, s. 29-38.
• Buratyński S., Nowa Huta - poligonem badań ratowniczych, „Z Otchłani Wieków” t. 34, 1968, z. 2, s. 137.
• Buratyński S., Badania archeologiczne na terenach budowy Huty im. Lenina i Nowej Huty, „Materiały Archeologiczne Nowej Huty” t. 1, 1968, s. 7-12.
• Buratyński S., Badania archeologiczne w Nowej Hucie, [w:] Z badań nad kulturą ceramiki promienistej (materiały konferencji w Nowej Hucie dn. 14 XI 1967 r.), red. R. Jamka, Kraków 1968, s. 7-12.
• Buratyński S., Dwudziestolecie badań archeologicznych na terenach Huty im. Lenina i Nowej Huty, „Sprawozdania Archeologiczne” t. 22, 1970, s. 253-270.
• Gediga B., Archeologia wobec ratownictwa na wielkich budowach, [w:] 150 lat Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Kraków 2000, s. 91-99.
• Górski J., Archeolodzy w Nowej Hucie. Sześćdziesięciolecie Oddziału Muzeum Archeologicznego w Krakowie, „Materiały Archeologiczne Nowej Huty” t. 25, 2010, s. 179-180.
• Jasienica P., Świt słowiańskiego jutra, Warszawa 1954.
• Nosek S., Zarys historii badań w Małopolsce, Wrocław 1967, s. 119-120.
• Nosek S., Nowa Huta. Czasy najdawniejsze, t. 1-2, Kraków 1956.
• Noszczak B., „Sacrum” czy „profanum”? - spór o istotę obchodów milenium polskiego (1949-1966), Warszawa 2002.
• Raczyński M., O dziejach lokalizacji Nowej Huty pod Krakowem, [w:] Klęska ekologiczna Krakowa. Przyczyny, teraźniejszość, perspektywy ekorozwoju miasta, red. M. Gumińska, A. Delmore, Kraków 1990, s. 67-78.
• Radwański K., Jubileusz dr Stanisława Buratyńskiego, „Materiały Archeologiczne Nowej Huty” t. 7, 1983, s. 103-104.
• Szczerba A., Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego (1949-1953): geneza, działalność, znaczenie (w druku).
• Szczerba A., Powołanie Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego, „Przegląd Archeologiczny” t. 65, 2017, s. 13-18, DOI 10.23858/pa65.2017.002.
• Woźniak Z., Dr Józef Woźniak (1906-1971), „Archeologia Polski” t. 19, 1974, z. 2, s. 531-537.
• Z archeologii Małopolski. Historia i stan badań zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej, red. K. Tunia, Kraków 1997.
• Żaki A., Ochrona zabytków na terenach Nowej Huty, „Z Otchłani Wieków” t. 20, 1951, z. 3-4, s. 64-65.
• Żaki A., Złożenie stałej stacji naukowej w Igołomi, „Z Otchłani Wieków” t. 20, 1951, z. 3-4, s. 65.
• Żukow-Karczewski M., Badania archeologiczne na terenie obecnej dzielnicy Nowa Huta i kombinatu im. Lenina oraz okolic w latach 1949-1957, [w:] Klęska ekologiczna Krakowa. Przyczyny, teraźniejszość, perspektywy ekorozwoju miasta, red. M. Gumińska, A. Delmore, Kraków 1990, s. 272-280.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).