Terroryzm w „teatrze życia codziennego” : perspektywa metodologiczna estetyki spektaklu

• Autorzy: Kalita Cezary

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.8637

Warianty tytułu

EN

Terrorism in „Everyday Life Theatre” : Methodological Perspective of the Performance Aesthetics.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Logika działań terrorystycznych ma naturę spektaklu teatralnego (model dramaturgiczny Goffmana) nakierowanego na doznania szerokiej publiczności (wszyscy) i rozciągniętego w czasie (zawsze). Skoro akt zamachu terrorystycznego ma strukturę spektaklu, to hipotetycznie zakłada się, że musi spełnić jego wymogi estetyczne na poziomie twórców i odbiorców. Dlatego terroryści zwiększają odziaływanie estetyczne w swoich przekazach, dążąc do zwiększenia zapotrzebowania na konsumpcję przemocy - wciągają społeczeństwo w swoją dramaturgiczną grę. Aby rozpoznać zjawisko terroryzmu, przeprowadza się analizę estetyczną form oglądu, gdzie fenomenem jest akt terroryzmu, a także wykorzystuje się metodę analizy socjologicznej w paradygmacie interakcjonizmu symbolicznego Goffmana (Człowiek w teatrze życia codziennego). Celem artykułu jest przesunięcie perspektywy metodologicznej w badaniach nad terroryzmem z opisu normatywnego (etyka) na poziom analizy estetycznej (fenomen), co poszerzy zakres epistemiczny nauk o bezpieczeństwie. Takie przesunięcie poznawcze doprowadzi do racjonalizacji zjawiska oraz uwolnienia interpretatora (społeczeństwo) od obciążeń emocjonalnych. Do walki z terroryzmem niezbędna jest kontrola obywatelska, zapewnia ona bowiem nadzór nad mediami społecznościowymi (panoptykon obywatelski, imperatyw transparencji).

EN

The logic of terrorist actions has the nature of theatrical performance (Goffman’s dramatic model) aimed at a wide audience’s experience (everyone), and extended in time (always). It is hypothesized that the act of a terrorist attack has the structure of a performance, it must meet its aesthetic requirements at the level of the creators and the audience. Hence, terrorists increase the aesthetic impact in their messages, striving to increase the demand for the consumption of violence - they draw society into their dramatic game. In order to recognize the phenomenon of terrorism, the author carries out the aesthetic analysis forms of viewing, where the phenomenon is the act of terrorism, as well as applies the sociological analysis method in the symbolic interactionism paradigm by Goffman (Man in the Theater of Everyday Life). The article aims to shift the methodological perspective in the research on terrorism from a normative description (ethics) to the aesthetic analysis level (phenomenon), which will broaden the epistemic scope of security science. Such a cognitive shift will lead to the rationalization of the phenomenon, and freeing the interpreter (society) from emotional burdens. In order to fight terrorism, civic control is indispensable, as a result of which there is a supervision over social media (civic panopticon, transparency imperative).

Słowa kluczowe

PL

terroryzm; teatr; estetyka; interakcjonizm symboliczny; imperatyw transparencji

EN

terrorism; theatre; aesthetics; symbolic interactionism; transparency imperative

• Wydawca: Wojskowy Instytut Wydawniczy
• Czasopismo: Kwartalnik Bellona
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 1
• Strony: 15--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz.

Twórcy

autor

Kalita Cezary

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

• https://orcid.org/0000-0002-6019-0606

Bibliografia

• [1] Bobryk A., Postawy Polaków wobec uchodźców w świetle publikacji „Gazety Wyborczej” i „Naszego Dziennika”, w: Kryzys migracyjny. Perspektywa społeczno-kulturowa, t. I, B. Pasamonik, U. Markowska-Manista (red.), Warszawa 2017.
• [2] Coady C.A.J., Morality and Political Violence, Cambridge 2008.
• [3] Diamond J., The World Until Yesterday. What Can We Learn from Traditional Societies?, New York 2012.
• [4] Dukaj J., Po piśmie, Kraków 2019.
• [5] Falkland veterans claim suicide toll, BBC News [online], 13.01.2002, http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/1758301.stm/.
• [6] Fallaci O., Wściekłość i duma, tłum. K. Hejowski, Warszawa 2001.
• [7] Goffman E., The Presentation of Self in Everyday Life, Anchor 1959.
• [8] Harari Y.N., 21 lekcji na XXI wiek, tłum. M. Romanek, Kraków 2018.
• [9] Hare R.M., On terrorism, „Journal of Value Inquiry” 1979, no. 13.
• [10] Held V., Terroryzm, uprawnienia i cele polityczne, tłum. M. Szczubiałka, w: Etyka wojny. Antologia tekstów, T. Żuradzki, T. Kuniński (red.), Warszawa 2009.
• [11] Hobbes T., Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, tłum. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005.
• [12] Hume D., Badania dotyczące zasad moralności, tłum. A. Hochfeld, Warszawa 1974.
• [13] Hume D., Traktat o naturze ludzkiej, tłum. Cz. Znamierowski, Warszawa 1963.
• [14] Kagan R., Potęga i Raj. Ameryka i Europa w nowym porządku świata, tłum. W. Turopolski, Warszawa 2003.
• [15] Kalita C., Stopień jawności i tajności życia społecznego a bezpieczeństwo (nielojalny fortel erystyczny „argumentum ad secretum”), w: „Secretum. Służby Specjalne, Bezpieczeństwo, Informacja” 2014, nr 1.
• [16] Kalita C., Wspólnota versus społeczeństwo. Spór na temat istoty oraz funkcji wspólnoty i społeczeństwa z perspektywy filozofii społecznej, Siedlce 2018.
• [17] Kant I., Krytyka władzy sądzenia, tłum. J. Gałecki, Warszawa 1986.
• [18] Kant I., O wiecznym pokoju. Zarys filozoficzny, tłum. F. Przybylak, Wrocław 1993.
• [19] Kubiak K., Falklandy - Port Stanley 1982, Warszawa 2007.
• [20] Locke J., List o tolerancji, tłum. L. Joachimowicz, Warszawa 1963.
• [21] Maißer G., Terrorism. On the Perception and Justification of Violence, „Junior Visiting Fellows’ Conferences”, vol. XXII, ed. V. Walker, Vienna 2007, [online], https://www.iwm.at/publications/5-junior-visiting-fellows-conferences/vol-xxii/georg-maisser/.
• [22] Marzano M., Oblicza lęku, tłum. Z. Chojnacka, Warszawa 2013.
• [23] Rawls J., Wykłady z historii filozofii polityki, tłum. S. Szymański, Warszawa 2010.
• [24] Simmel G., Mentalność mieszkańców wielkich miast, w: Idem, Socjologia, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 1975.
• [25] Snyder T., O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku, tłum. B. Pietrzyk, Kraków 2017.
• [26] Stróżewski W., Claritas: uwarunkowanie historyczne i treść pojęcia, w: „Estetyka” 1961, nr 2.
• [27] Taleb N.N., Czarny łabędź. O skutkach nieprzewidywalnych zdarzeń, tłum. O. Siara, Warszawa 2016.
• [28] Tukidydes, Wojna peloponeska, tłum. K. Komaniecki, Warszawa 1988.
• [29] Uplian, Digesta Iustiniani, ed. T. Mommsen, P. Kruger, A. Watson, Lipsiae 1985.
• [30] M., Dlaczego śpimy? Odkrywanie potęgi snu i marzeń sennych, tłum. J. Konieczny, Warszawa 2019.
• [31] Walzer M., Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe. Rozważania natury moralnej z uwzględnieniem przykładów historycznych, tłum. M. Szczubiałka, Warszawa 2010.
• [32] Żelazny M., Kant dla poczatkujących, Toruń 2016.