Elementy krajobrazu kulturowego powstałe w wyniku eksploatacji skał wapiennych

• Autorzy: Kasprzyk Paweł

Warianty tytułu

EN

Elements of cultural landscapes arised in mining of mineral raw materials

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Eksploatacja surowców mineralnych wywołuje przekształcenie wielu elementów krajobrazu. Długoletnia, a nierzadko wielowiekowa, działalność górnicza wiąże się również z pozostawieniem śladów tej działalności w wymiarze niematerialnym. Pozostają nazwy topograficzne, nazwy ulic, dzielnic, herby, a nawet obyczaje. Ważnym elementem krajobrazu, utrwalonym w ludzkiej pamięci lub na kartach opracowań drukowanych, jest historia tej działalności, stanowiąca często istotną wartość dla społeczności lokalnej, a niejednokrotnie dla społeczeństw większych regionów. W przedstawionym artykule zostanie poruszony ten temat na przykładzie przemysłu związanego z eksploatacją skał wapiennych. Materiał ten odegrał w rozwoju naszej cywilizacji znaczącą rolę. Był i jest eksploatowany i przerabiany na przestrzeni wieków. Niejednokrotnie nie zauważamy i nie doceniamy zapisów tej działalności w krajobrazie niematerialnym. Zamiarem autora jest pokazanie tego bogactwa kulturowego.

EN

Mining of mineral raw materials causes the landscaping transformation in many aspect. The many years and not rarely many of centuries of mining works lives also traces in immaterial dimension. There remain topographical names, names of streets and districts, crests, and even customs. An important element of landscape, which is recorded in people memory or in printed form, is history of this activities, very important factor for local society, and repeatedly for society of bigger regions. In presented paper the topic will be discussed on the base of industry for mining and processing of limestone. This row material has played an important role in development of our civilization. It was and is used during centuries. Many times we do not note and do not appreciate the signs of this works in immaterial landscape. It is intention of the author is showing of this cultural richness.

Słowa kluczowe

PL

wapno; wapień; przemysł wapienniczy; krajobraz kulturowy; niematerialne elementy krajobrazu

EN

lime; limestone; lime industry; cultural landscape; non‐material landscape elements

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 15
• Strony: 176--184
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Kasprzyk Paweł

• Śląskie Środowiskowe Studium Doktoranckie, Katowice, Polska

Bibliografia

• Brol M., 2004: Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Wojcieszów, Wojcieszów.
• Burkert K-H., 1988: Kauffung an der Katzbach, Kreis Goldberg in Schlesien, Goldammer-Verlag, Scheinfeld.
• Dąbrowska-Budziło K., 2001: Wartości niematerialne krajobrazu kulturowego. [w:] Krajobraz kulturowy-idee, problemy, wyzwania, Wydział Nauk o Ziemi UŚ, Oddział Katowicki PTG, Sosnowiec, s. 24-30.
• Ellwart J., 2009: Kociewie i Bory Tucholskie, Wydawnictwo Region, Gdynia.
• Gapiński K., 2002: Wapienno znika z powierzchni ziemi. [w:] Tygodnik Barciński ʺPałukiʺ, nr 76 (50/2002), wersja internetowa (10.04.2006 r.).
• Gemrich J., Lachovský J., Táborský T., 1998: Ochrana životního prostředí a využití vápenců, Ministerstvo životního prostředí ČR, Praha.
• Hibszer B., Hibszer A., 2002: Wapienniki jako element krajobrazu kulturowego Mikołowa. [w:] Jankowski A.T., Myga-Piątek U., Jankowski G. (red.): Problemy ochrony i kształtowania krajobrazu Górnego Śląska, WNoZ UŚ, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec, s. 83-86.
• Jentzsch A., 1877: Juraformation. [w:] Schriften der Ph.-Oe. Gesellschaft zu Koenigsberg, 17, s. 162-165.
• Kasig W., Weiskorn B., 1992: Zur Geschichte der deutschen Kalkindustrie und ihrer Organisationen, Beton-Verlag, Düsserdorf.
• Kasprzyk P., 2007: Zarys możliwości wykorzystania reliktów przemysłu wapienniczego w kształtowaniu krajobrazu przyrodniczego i kulturowego. [w:] Myga-Piątek U. (red.): Krajobrazy przemysłowe i poeksploatacyjne, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 6, Sosnowiec, s. 79-87.
• Köhler E., 1994: Rüdersdorf. Die Kalkhaupstadt am Rande Berlins, Stapp Verlag, Berlin.
• Köhler E., 2002: Zur Geschichte der Kalkerzeugung in Rüdersdorf. [w:] ZKG International, No. 5, s. 33-43.
• Kopertowska D., 1994: Nazwy miejscowe województwa radomskiego, Wydawnictwo Prywatnego Liceum Zarządzania i Administracji, Kielce.
• Kosik E., Malczak A., 1998: W Białym Zagłębiu, [b. w.], Kielce.
• Lhoist Polska, 2010: ZW Wojcieszów, http://www.lhoist.pl/frames/Frame-ZWWojcieszow/Frame-ZW-Wojcieszow.htm (26.09.2010 r.).
• Mannion A. M., 2001: Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006: O potrzebie ochrony wyrobisk górniczych dla podniesienia walorów krajobrazowych i celów dydaktycznych obszarów eksploatacji surowców skalnych na przykładzie regionu kielecko-chęcińskiego, Technika Poszukiwań Geologicznych, Geotermia, Zrównoważony Rozwój, nr 1, s. 47-56.
• Ostręga A., 2002: Zagospodarowanie kamieniołomu Liban. [w:] Aura, nr 5, s. 19-22.
• Płonka P., 2007: Wojcieszów-kopalnia wyjątkowa. [w:] Surowce i Maszyny Budowlanych, nr 2, s. 19-21.
• Pyłka-Gutowska E., 2000: Ekologia z ochroną środowiska, Wydawnictwo ʺOświataʺ, Warszawa.
• Rogoszewski J., 2004: Cukrownia ruszyła. [w:] Nowiny, wydanie internetowe http://www.gcnowiny.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20040929/DEBICAMIELEC/409280003 (23.10.2004 r.)
• Rüdersdorf, 2010: In diesem Jahr wird Rüdersdorf 775 Jahre alt, http://www.ruedersdorf.de/texte/seite.php?id=34370 (26.09.2010 r.).
• Skrzypek J. M., Kosik E., 1976: Monografia Białego Zagłębia (I), Białe Zagłębie, nr 1, z dn. 05.01.1976 r.
• Słowińska A., 2006: Ekspozycja walorów i koncepcja aktywizacji turystycznej Wojcieszowa, praca magisterska, Akademia Rolnicza, Wrocław.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII, Nakładem Władysława Walewskiego, Warszawa 1887, s. 68-69.
• Staffa M., Mazurski K. M., Pisarski G., Czerwiński J., 2000: Słownik Geografii Turystycznej Sudetów. Tom 6. Góry Kaczawskie, Wydawnictwo I-BIS S.C., Wrocław, s. 337-354.
• Wikipedia, 2010a: Gogolin, http://de.wikipedia.org/wiki/Gogolin (14.09.2010 r.).
• Wikipedia, 2010b: Kalkofen, http://de.wikipedia.org/wiki/Kalkofen (14.09.2010 r.)
• Wikipedia, 2010c: Lažánky u Veverské Bítýšky, http://de.wikipedia.org/wiki/Lažánky_u_Veverské_Bítýšky (14.09.2010 r.)
• Wikipedia, 2010d: Warburg, http://de.wikipedia.org/wiki/Warburg (14.09.2010 r.).
• Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, Wydawnictwa Akcydensowe, Warszawa, 1980-1982.
• Wyrwicka K., 1987: Surowce wapienne. [w:] Osika R. (red.): Złoża surowców mineralnych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, s. 581-616,
• Zyzańska H., 2005: Projekt Parku oraz ścieżki geologiczno-dydaktycznej na górze Połom w Wojcieszowie (Góry Kaczawskie) oraz urządzenia tras do zwiedzania różnych atrakcji geologicznych i przyrodniczych okolic Wojcieszowa. Fragmenty konferencji w dn. 22.04.2005 r. u Burmistrza Wojcieszowa, wynotował J. Kurzaj, http://www.tuba.az.pl/zyzanska.htm (09.10.2005 r.).