Piękno i użyteczność - o sztuce uprawy roślin użytkowych

• Autorzy: Zachariasz A.

Warianty tytułu

EN

Beauty and utility - about the art of plants’ cultivation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem rozważań są ogrody użytkowe (m.in. warzywniki, ogrody ziołowe, sady itp.), a zwłaszcza ich rozplanowanie, kompozycja oraz elementy je kształtujące. Od czasów najdawniejszych o ich estetyce decydują prostota i funkcjonalność. Dążono jednak do nadania im jak najpiękniejszej formy, czego szczególnym przykładem są projekty Batty Langley’a (1728). Opisano też związaną z kształtowaniem ogrodnictwa krajobrazowego XVIII-wieczną ideę ozdobnej farmy (ornamental farm). Projektanci programowo zakładali wówczas łączenie piękna i użyteczności. Przedstawiono też odtwarzane ogrody użytkowe towarzyszące obiektom zabytkowym.

EN

The article discusses utility gardens (e.g. vegetable gardens, herb gardens, orchards, etc.), in particular their design, composition and the elements that defined them. From ancient times, simplicity and functionality have been the deciding factors influencing a garden’s survival. In general, giving to the garden the most beautiful form was a tendency, and that is especially visible with Batty Langley’s projects (1728). A description of an idea of the ornamental farm connected with forming landscape horticulture in XVIII century is included. The designers of that time combined the beauty with useful aspects. The article shows also a re-creation of the useful gardens that were parts of the historical monuments complexes.

Słowa kluczowe

PL

sztuka ogrodowa; ogród warzywny; ogród ziołowy; sad; ogród użytkowy; ozdobna farma

EN

garden art; kitchen garden; herb garden; orchard; utility garden; ornamental farm

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 109, z. 8-A
• Strony: 27--39
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., il.

Twórcy

autor

Zachariasz A.

• Instytut Architektury Krajobrazu, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• BATEY M., Regency Gardens, Dyfed 1995.
• BERRALL J., The Garden. An Illustrated History, Harmondsworth 1978.
• BOGDANOWSKI J., Polskie ogrody ozdobne, Warszawa 2000.
• CHŁAPOWSKI D., O rolnictwie, Poznań 1835, 1843, 1852.
• CIOŁEK G., Ogrody polskie, red. i uzup. J. Bogdanowski, Warszawa 1978.
• DAVID J., Georgian Gardens. The Reign of Nature, London 1990.
• GIŻYCKI F.K., O przyozdobieniu siedlisk wiejskich. Rzecz zastosowana do Polski, Warszawa 1827.
• GIŻYCKI F.K., Ogrodnictwo zastosowane do potrzeb ziemianina polskiego, Lwów 1845.
• GOSTOMSKI A., Ekonomija albo gospodarstwo ziemiańskie dla porządnego sprawowania ludziom politycznym dziwnie pożyteczne, Kraków 1644.
• HAUR J.K., Oekonomika ziemiańska generalna, Kraków 1675.
• HOBHOUSE P., Historia ogrodów, Warszawa 2005.
• HOYLES M., The Story of Gardening, London 1991.
• JANKOWSKI E., Ogród przy dworze wiejskim, Warszawa 1900.
• JEŻOWSKI W.S., Oekonomia abo porządek zabaw ziemiańskich według czterech części roku, Kraków 1638.
• LANGLEY B., New principles of gardening…, London 1728.
• LOUDON J.C., Encyclopaedia of Gardening, London 1824.
• O zakładaniu folwarków podług zasad szkockiego gospodarstwa przy względzie na stosónki Anglii i o przyozdobieniu posad wiejskich, dzieło w języku angielskim wypracowane przez J.C. Loudona, na j. polski przełożone i uwagami zbogacone przez A.P. Biernackiego, Berlin 1819.
• QUINTINYE J.-B. La, Instruction pour les jardins fruitiers et potagers, Paris 1690.
• SPICZYŃSKI H., O ziołach tutecznych y zamorskich, Kraków 1542.
• The Oxford Companion to Gardens, (eds.) G. Jellicoe, S. Jellioce, P. Goode, M. Lancaster, Oxford 1991.
• VALERY M.F., Gardens in France, Köln 2008.
• WODZICKI S., O chodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu Drzew, Krzewów, Roślin i Ziół celnieyszych…, t. I-VI, Kraków 1818-1828.
• ZACHARIASZ A., Najpiękniejsza i najinteresowniejsza okolica – dwór w krajobrazie w XVIII i XIX wieku, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe, Warszawa 2004, 71-85.
• ZACHARIASZ A., Polska sztuka ogrodowa początku XIX wieku w ocenie Johna Claudiusa Loudona, „Ogród Puławski” z. 2, 2003, 168-185.