Układ przestrzenny Zbąszynka w świetle koncepcji miasta-ogrodu

• Autorzy: Dragan W.

Identyfikatory

DOI

10.30450/201809

Warianty tytułu

EN

The spatial layout of Zbąszynek in terms of the garden city concep

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Celem pracy jest analiza współczesnego układu przestrzennego Zbąszynka (z niem. Neu Bentschen) w odniesieniu do koncepcji miasta-ogrodu oraz form zieleni miejskiej. Podstawą przeprowadzonych studiów nad kształtowaniem się układu przestrzennego miasta była inwentaryzacja urbanistyczna, którą przeprowadzono w odniesieniu do poszczególnych wnętrz urbanistycznych, tj. ulic i placów. Dodatkowo badania uzupełniono o analizę materiałów archiwalnych, które umożliwiły określenie historycznego układu urbanistycznego i jego odniesienie do współczesnego rozwoju miasta. Przeprowadzone badania nad układem Zbąszynka oraz przegląd europejskich realizacji koncepcji miasta-ogrodu pozwoliły odpowiedzieć na następujące pytania badawcze: Czy w układzie przestrzennym Zbąszynka występują elementy, które nawiązują do koncepcji miasta-ogrodu oraz takie, które go od założeń niniejszej odróżniają? Ponadto czy współczesny rozwój Zbąszynka następuje zgodnie z zachowaniem historycznego układu przestrzennego?

EN

The aim of this paper is to analyze the contemporary spatial layout of Zbąszynek (German: Neu Bentschen) with regard to the garden city concept and forms of urban greenery. The basis for this analysis was the inventory carried out in reference to specific urban spaces such as streets and squares. Additionally, the research is supplemented by an analysis of archive materials that made it possible to determine the historical spatial layout and to refer it to the modern shape of the town. The study of Zbąszynek’s spatial layout and the review of Europe’s implementations of the garden city concept allowed the author to answer the following research questions: Are there elements in the spatial layout of Zbąszynek that are a reference to the garden city concept? And are there elements that make Zbąszynek different from this concept? Moreover: does Zbąszynek develop in a way that preserves the historical spatial layout?

Słowa kluczowe

PL

dziedzictwo kulturowe; inwentaryzacja urbanistyczna; miasto-ogród; układ przestrzenny; Zbąszynek

EN

garden city; cultural heritage; spatial layout; urban inventory; Zbąszynek

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 39 (1)
• Strony: 153--172
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Dragan W.

• University of Silesia, Faculty of Earth Sciences, Sosnowiec, Poland

Bibliografia

• Alanen A.R., 1983: An Interview with Heikki von Hertzen: The Man Behind the Garden City of Tapiola, Finland. Landscape Journal, vol. 2, no. 1: 40-51.
• Anderson R., 2015: Russia: Modern Architectures in History. Reaktion Books, London.
• Baranowska M., 2007: Miasta-ogrody, utopia a rzeczywistość. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, nr 8: 15-38.
• Charageat M., 1978: Sztuka ogrodów. Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
• Ćorović D., 2009: The garden city concept: from theory to implementation. Case study: Professors’ Colony in Belgrade. Serbian Architecture Journal, vol. 1, no. 1: 65-80.
• Czarnecki W., 1965: Planowanie miast i osiedli. Miejsca pracy i zamieszkania, T. 2, PWN, Warszawa.
• Czarnecki W., 1968: Planowanie miast i osiedli. Krajobraz i tereny zielone, T. 3, PWN, Warszawa-Poznań.
• Devereux M., 2015: International interpretations of the garden city ideal: Lessons for placemaking. Urban Design, no. 134: 32-34.
• Domaradzki K., 2006, Podkowa Leśna a procesy urbanizacyjne, Podkowiński Magazyn Kulturalny, nr 49-50. Dostęp: http://www.podkowianskimagazyn.pl/index49.htm.
• Eber E., 1908: Osady ogrodowe. Przegląd Techniczny, nr 15: 197-198 (tabl. IX i X).
• Figaszewski J., 1995: Trzecia kolonia robotnicza w Knurowie na tle ówczesnych osiedli patronackich. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Architektura, z. 32: 81-101.
• Gasidło K., 2007: Zielone dziedzictwo przemysłu. Czasopismo Techniczne. Architektura, z. 7-A: 35-42.
• Gerle J., 1998: Hungarian Architecture from 1900 to 1918 [in:] Architecture of Historic Hungary (eds): D. Wiebenson, J. Sisa, MIT Press, Cambridge-London: 222-243.
• Gutowski B., 2006: Przestrzeń marzyciel. Miasto jako projekt utopijny. Instytut Historii Sztuki UKSW, Warszawa.
• Hall T., 2009: Stockholm: The Making of a Metropolis. Routledge, London-New York.
• Haspel J., 2007: The Heritage of the Berlin Modern Style. Nomination of Housing Estates for Inscription on the UNESCO World Heritage List [in:] Heritage at Risk – Special Edition 2006: The Soviet Heritage and Europe Modernism (eds): J. Haspel, Petzet M., Zalivako A. and Zieseme J. , Hendrik Bäßler Verlag, Berlin: 35-42.
• Hilberseimer L., 1944: The New City. Principles of planning. Paul Theobald, Chicago.
• Howard E., 1902: Garden Cities of To-morrow. Swan Sonnenschein & Co. LTD, Paternoster Square, London.
• Hulicka A., 2014: „Miasto-ogród”. Analiza możliwości wykorzystania walorów urbanizacyjno-krajobrazowych w promocji miasta i budowaniu jego marki na przykładzie wybranych miast polskich. Polityka i Społeczeństwo, nr 2(12): 112-124.
• Kamilić V., 2015: The Professors’ Colony – a Suburban Housing Project as an Example of Urban Development in 1920s Belgrade [in:] On the Very Edge: Modernism and Moderity in the Arts and Architecture (eds): J. Bogdanović, L.F. Robinson, I. Marjanović, Leuven University Press, Leuven: 223-234.
• Letno K., 2006: The Role of nature in the city: green space in Helsinki 1917-1960 [in:] The European City and Green Space: London, Stockholm, Helsinki and St. Petersburg 1850-2000 (ed.): P. Clark, Routledge, New York-London: 188-206.
• Łakomy K., 2012: Pracownicze ogrody górnośląskich osiedli przemysłowych z przełomu XIX i XX w. w świetle wybranych publikacji z epoki. Czasopismo Techniczne, z. 8-A: 187-196.
• Łodziński P., Niebrzydowski W., 2014: Podkowa nie rdzewieje – osiedle Britz w Berlinie jako przykład awangardowego zespołu mieszkaniowego wczesnego modernizmu. Architecture et Artibus, z. 2: 25-33.
• Miller M., 2010: English Garden Cities. An introduction. English Heritage, Swindon.
• Pap A., 2013: Residential attitudes towards urban heritage in Budapest – through the example of the Wekerle quarter. Geographica Timisiensis, vol. 22, no. 1: 17-32.
• Roguska J., 2011: Interpretacje modernistycznej zasady typu i powtarzalności w architekturze międzywojennej w pracach architektów warszawskich, Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni. Architektura pierwszej połowy XX w. i jej ochrona w Gdyni i w Europie. Cz. 1, Urząd Miasta Gdyni, Gdynia: 15-26.
• Siejkowska-Koberidze A., 2012: Studia inwentaryzacji urbanistycznej [w:] Geografia urbanistyczna (red.): S. Liszewski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa: 409-428.
• Sokołowska-Moskwiak J., 2011: Idea miasta-ogrodu: na przykładach osiedli miast górnośląskich. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• Sundman M., 1991: Urban planning in Finland after 1850 [in:] Planning and Urban Growth in Nordic Countries (ed.): T. Hall, E&FN SPON An Imprint of Chapman & Hall, New York-Tokyo-Melbourne-Madras: 68-132.
• Szczepańska M., 2011: Miasto-ogród jako przestrzeń zamieszkania, pracy i rekreacji – dawniej i dziś. Studia Periegetica, Zeszyty Naukowe Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Zarządzania w Poznaniu, nr 6: 77-89.
• Vronskaya A., 2015: The utopia of personality: moisei ginzburg’s project for the Moscow park of culture and leisure. Quaestio Rossica, No 4: 40-56.
• Ward S., 2016: Peaceful Path Building Garden Cities and New Towns. University of Hertfordshire Press, Dorchester.
• Waryś E., 2016: Atrakcyjność historycznych zespołów zabudowy typu miasto ogród na przykładzie zabytkowej kolonii robotniczej Stara Rokitnica/Attractiveness of the historic, garden–city type settlements on the example of historic workers’ Colony “Stara Rokitnica”. Przestrzeń i Forma, nr 26: 391-398/398-402.
• Węcławowicz-Bilska E., 2015: The concept of ecological city. Czasopismo Techniczne. Architektura, z.12-A: 49-74.
• Wejchart K., 1984: Elementy kompozycji urbanistycznej. Arkady, Warszawa.
• Wolch J.R., Byrne J., Newell J.P., 2014: Urban green space, public health, and environmental justice: The challenge of making cities ‘just green enough’. Landscape and Urban Planning, vol. 125: 234-244.
• Worobiec A., 2003: Zbąszynek – miasto i węzeł kolejowy na pograniczu Wielkopolski i Ziemi Lubuskiej. Szkic historyczny. Urząd Miejski, Zbąszynek.
• Wu J., 2014: Urban ecology and sustainability: The state-of-the-science and future directions. Landscape and Urban Planning, vol. 125: 209-221.
• Zachariasz A., 2012: Parki przyszłości – o różnych koncepcjach kształtowania terenów zieleni w miastach. Czasopismo Techniczne. Architektura, z. 1, rok 109: 455-462.
• Zachariasz A., 2014: Parks, green areas and landscape in view of new concepts related to the shaping of structure and form of a city/ Parki, tereny zieleni i krajobraz w świetle nowych koncepcji kształtowania struktury i formy miasta. Czasopismo Techniczne. Architektura, z. 2-A: 327-344/345-359.
• Zemła A., 2015: Kolejowe Miasto-Ogród. Kurier Kolejowy (udostępniono na: http://kurierkolejowy.eu/aktualnosci/23399/kolejowe-miasto-ogrod.html, dostęp: 31.01.2017).
• SOURCE MATERIALS
• Grenz-und Zollbahnhof Neu Bentschen, 1925[szacowany], skala 1:2000, Deutsche Reichsbahn Reichsbahndirektion Osten Gemeindebezink [w:] Akta miasta Zbąszynka: 1925-1945, sygn. 2235/2.
• Lageplan von der Siedlung Neu Bentschen, 1932, skala 1:500 [w:] Akta miasta Zbąszynka, 1925-1945, sygn. 2235/2.
• Orts-Chronik, 1935-1942 [w:] Akta miasta Zbąszynka, 1935-1942, sygn. 2235/3.
• Siedlung Neu Bentschen, 1932, skala 1:500, Deutsche Reichsbahn-Gesellschaft Reichsbahndirektion Osten [w:] Akta miasta Zbąszynka, 1925-1945, sygn. 2235/2.
• Mapa sytuacyjno-wysokościowa m. Zbąszynek, 1980, skala 1:5000 [w:] Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne w Zielonej Górze, sygn. 2078/7148.