Wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych w świetle prawa międzynarodowego i bezpieczeństwa Polski

• Autorzy: Maciąg Paweł

Identyfikatory

DOI

10.37055/sbn/132165

Warianty tytułu

EN

Use of unmanned aircraft systems in the light of international law and Poland’s security

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Gwałtowny rozwój nowoczesnej technologii wojskowej i cywilnej związanej z bezzałogowymi statkami powietrznymi wymaga kodyfikacji w prawie międzynarodowym. Wykorzystanie BSP nasuwa fundamentalne pytania prawne i wynikające z nich bariery, które wiążą się z faktem, że wykorzystanie i użycie dronów jest ograniczone do jurysdykcji stron. Działanie z użyciem BSP ma głównie charakter eksterytorialny. Rodzi to wiele istotnych, nierozstrzygniętych problemów związanych z prawem międzynarodowym i międzynarodowym prawem humanitarnym. Celem artykułu jest próba odniesienia się do tych kwestii. Obowiązujące ramy prawne nie są bowiem adekwatne do współczesnej sytuacji międzynarodowej. W artykule wskazuje się, że mimo ułomności prawnych jest możliwe w oparciu o obecne przepisy de lege lata, w tym o Kartę Narodów Zjednoczonych, konwencję chicagowską, konwencje haskie i genewskie, Reżim Kontroli Technologii Rakietowych, a także Powszechną Deklarację Praw Człowieka regulowanie w pewnym stopniu wykorzystywania BSP. Uzasadniona wydaje się również konkluzja de lege ferenda, że wielostronna konwencja międzynarodowa może być najlepszym rozwiązaniem regulacji prawnej w odniesieniu do BSP.

EN

This article examines acquiring and use of Unmanned Aerial Vehicles (UAV) in the light of security of Poland and international law. Most UAV’s are used for intelligence gathering, surveillance and reconnaissance in peacetime and during war. UAV can also carry a range of explosive ordnance, including missiles and bombs. There is a rapid technological transformation in warfare with ever more equipment and weapons being delegated to unmanned vehicles controlled by humans thought remote computer systems. The use of UAV invokes fundamental legal questions with regard to international law and international humanitarian law. Can UAV be considered a lawful weapon? Can the state conduct an attack with UAV outside of an armed conflict or simply outside its own jurisdiction and territory? Are UAV strikes a violation of international law? Are there legal limits to UAV’s use? What are legal conditions governing the permissibility of UAV strikes? Is there a need for new law, legal basis to regulate the use of UAV, including purpose of conducting strikes? The paper tackles with such legal issues. Crucial point is that there are no specific international treaties or conventions regulating the status and legality of UAVs. It is underlined that the gaps can be filled up de lege lata with the fundamental legal acts like UN Charter, Geneva and Haque Conventions, Convention on International Civil Aviation, the Universal Declaration of Human Rights. Important legal point is that UAV’s have in common a human involvement. Such devices are remotely controlled or semi-controlled by the operator or a team. Decision regarding launch attack is still mostly in human hands (exemption are the most technologically advanced systems like AEGIS). Poland with a group of NATO Allies established the Alliance Ground Surveillance (AGS) - a program that will enable to perform persistent surveillance over wide surface areas from high altitude. This operation will be performed by high altitude, long endurance UAV’s i.e. Global Hawk. It seems clear than for the near future, it cannot be guaranteed that fully autonomous weapons systems will be able to comply with International Law, especially International Humanitarian Law. It should be appropriate to suggest de lege ferenda that states should cease restating the clause in treaties or other international instruments. A framework convention, which brings parties to the table and enables the development of a multilateral convention, may be the best solution to the regulation of UAVs.

Słowa kluczowe

PL

bezzałogowe statki powietrzne; Global Hawk; dron; międzynarodowe prawo humanitarne; AGS; Alliance Ground Surveillance

EN

remotely piloted aircraft; Global Hawk; dron; Alliance Ground Surveillance; AGS; Unmanned Aerial Vehicle; International Humanitarian Law

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2019
• Tom: R. 9, Nr 15
• Strony: 317--339
• Opis fizyczny: Bibliogr. 51 poz., tab.

Twórcy

autor

Maciąg Paweł

• Polish & Slavic Federal Credit Union, New York

Bibliografia

• Materiały źródłowe
• [1] A Requests for Comments U.S. Federal Register. Docket No. FAA-2012-0252, Waszyngton D.C., 9 marca 2012 r.
• [2] Bezzałogowe statki powietrzne w Polsce. Raport o aktualnym stanie prawnym odnoszącym się do bezzałogowych statków powietrznych (Raport otwarcia), Urząd Lotnictwa Cywilnego. Zespół do spraw bezzałogowych statków powietrznych, Warszawa 2013. Dostępny pod: http://www.ulc.gov.pl/_download/publikacje_/UAV_raport_ULC_2013.pdf.
• [3] Debata o aktualnej sytuacji na Ukrainie, [w:] Stenogram z posiedzenia Sejmu nr 62 w dniu 5 marca 2014.
• [4] Dokumenty ONZ: Rady Bezpieczeństwa SC/11434 z 11 czerwca 2014 r., Zgromadzenia Ogólnego GA/SHC/4078 z 25 października 2013 r., Sekretariatu SG/SM/15554 z 23 grudnia 2013 r.
• [5] Dz.Urz. UE L 335 z 21.12.2005, s. 13.
• [6] Dz.Urz. UE L 96 z 31.03.2004; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 8, s. 23, 41, 46.
• [7] Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Porozumienie ustanawiające Komisję Przygotowawczą Narodów Zjednoczonych, Dz.U. 1947 Nr 23, poz. 90.
• [8] Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisana w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r., Dz.U. 1959 Nr 35, poz. 212.
• [9] Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji i gromadzenia zapasów broni bakteriologicznej (biologicznej) i toksycznej oraz o ich zniszczeniu, Londyn, Moskwa, Waszyngton, 10 kwietnia 1972, Dz.U. 1976 r., nr 1, poz. 1.
• [10] Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz o zniszczeniu jej zapasów, Paryż, 13 stycznia 1993 r., Dz.U. 1999 r., Nr 63, poz. 703 z załącznikiem.
• [11] Legality of the Threat Or Use of Nuclear Weapons. Advisory Opinion of 8 July 1996 r., I.C.J. Reports 1996, p. 226.
• [12] NATO UAS Classification Guide, [w:] Strategic concept of Employment for Unmanned Aircraft Systems in NATO, Joint Air Power Competence Centre, Kalkar 2010.
• [13] Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 września 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo lotnicze, Dz.U. 2013 poz. 1393.
• [14] Plan modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w latach 2013-2022. Dostępny pod: http://mon.gov.pl/z/pliki/dokumenty/rozne/2014/12/program_uzbrojenia_24_grudnia_2014_1.pdf.
• [15] Protokół dotyczący zakazu używania na wojnie gazów duszących, trujących lub podobnych oraz środków bakteriologicznych, Genewa, 17 czerwca 1925 r., Dz.U. 1929 r., Nr 28, poz. 278.
• [16] Protokół postępowania o udzielenie zamówienia na dostawę 12 zestawów Miniaturowych Bezzałogowych Statków Powietrznych (BSP) klasy mini: http://www.iu.wp.mil.pl/userfiles/file/informacje/2012/Protoko%C5%82%20postepowania%20IU%20266.pdf.
• [17] Protokoły dodatkowe do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I) oraz dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II), sporządzone w Genewie dnia 8 czerwca 1977, Dz.U. 1992 Nr 41, poz. 175.
• [18] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 17 czerwca 2013 r. w sprawie zezwoleń związanych z przewozem lotniczym, Dz.U. 2013 poz. 719.
• [19] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 550/2004 z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie zapewniania służb żeglugi powietrznej w Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej, Dz.Urz. UE L 96 z 31.03.2004, s. 10, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 8, s. 31, z późn. zm.
• [20] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 października 2007 r. w sprawie przekazywania Ministrowi Obrony Narodowej funkcji wynikających ze zwierzchnictwa w polskiej przestrzeni powietrznej oraz umacniania obronności na czas pokoju, Dz.U. 2007 Nr 210, poz. 1523.
• [21] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 października 2007 r. w sprawie przekazywania Ministrowi Obrony Narodowej funkcji wynikających ze zwierzchnictwa w polskiej przestrzeni powietrznej na czas wojny, stanu wojennego lub stanu wyjątkowego, Dz.U. 2007 Nr 210, poz. 1524.
• [22] The Declaration of St. Petersburg, 1868, [w:] „The American Journal of International Law”, Vol. 1, No. 2, Supplement: Official Documents, Waszyngton D.C. 1907, s. 95-96.
• [23] The Teal Group UAV Market Profile and Forecast, World Unmanned Aerial Vehicle Systems, Market Profile and Forecast 2014, 11th edition, Fairfax, VA 2014.
• [24] U.S. Department of Defense Directive no. 3000.9 z 21 listopada 2012 r., Autonomy in Weapon Systems. Dostępny pod: http://www.dtic.mil/whs/directives/corres/pdf/300009p.pdf.
• [25] U.S. Department of Transportation, Federal Aviation Administration. Order - Selection of six unmanned aircraft systems test sites in accordance with FAA Modernization and Reform Act of 2012, PL-112-95. Dostępny pod: http://www.faa.gov/uas/media/Order_Selecting_Six_UAS_Test_Sites.pdf.
• [26] U.S. Department of Transportation, Federal Aviation Administration, Electronic Code of Federal Regulations - 14 CFR Part 91, Docket No. FAA-2006-25714.
• [27] Unmanned Aircraft Systems (UAS) Comprehensive Plan. A report on the Nation’s UAS Path Forward, Federal Aviation Administration Joint Planning and Development Office, Washington D.C. 2013.
• [28] Unmanned Aircraft Systems (UAS), International Civil Aviation Organization, Circular 328-AN/190. Montreal 2011.
• [29] Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze, Dz.U. 2002 Nr 130, poz. 1112.
• [30] Ustawa z dnia 8 grudnia 2006 r. o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, Dz.U. 2006 Nr 249, poz. 1829.
• Książki, podręczniki, opracowania, raporty, artykuły
• [1] Brzozowski B., Kordowski P., Rochala Z., Wojtowicz K., Metody skanowania przestrzeni w systemie antykolizyjnym BSP, „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej” 288, Mechanika z. 85 t. XXX (4/13), Rzeszów 2013, s. 397-403.
• [2] Callam A., Drone Wars: Armed Unmanned Aerial Vehicles, „International Affairs Review”, Vol. XVIII, No. 3, Waszyngton D.C. 2010.
• [3] Cassese A., The Martens Clause: Half a Loaf or Simply Pie in the Sky, „European Journal of International Law”, Vol. 11, No. 1, Florencja 2000, s. 187-216.
• [4] Duden. Deutsches Universalwoerterbuech, Mannheim 2006.
• [5] Gogarty B., Robinson I., Unmanned Vehicles: A (Rebooted) History, Background and Current State of the Art, „Journal of Law, Information and Science”, Vol. 21(2).
• [6] Hobart 2011. „Noktowizor”, nr 2/2014, Warszawa 2014.
• [7] Kastan B., Autonomous weapons systems: A coming legal “Singularity”?, „Journal of Law, Technology & Policy”, vol. 2013, Chicago 2013, s. 45-82.
• [8] „Kronika Sejmowa” nr 57 (782), VII Kadencja, Warszawa 2014, s. 2, 3.
• [9] Kupiecki R., Siła i Solidarność. Strategia NATO 1949-1989, Warszawa 2009.
• [10] Łukawski R., Wdrożenie bezzałogowych statków powietrznych do Sił Zbrojnych RP, Referat z Forum Obronności i Bezpieczeństwa, Politechnika Warszawska, Warszawa 2014.
• [11] Polska Zbrojna, MON: przyspieszymy program dronów, http://polska-zbrojna.pl/home/articleshow/12458?t=MON-przyspieszymy-program-dronow.
• [12] Queguiner J.F., Precautions under the law governing the conduct of hostilities, „International Review of the Red Cross”, Vol. 88, No 864, Genewa 2006.
• [13] Review of the 2012 U.S. Policy on Autonomy in Weapons Systems, Human Rights Watch and Harvard Law School International Human Rights Clinic, Waszyngton D.C. 2013.
• [14] Sharkey N., The Automation and Proliferation of Military Drones and the Protection of Civilians, [w:] „Law, Innovation and Technology”, vol. 3, issue 2, Oxford 2011, s. 229-240.
• [15] Singer P.W., Wired for War: The Robotics Revolution and Conflict in the Twenty-first Century, Nowy Jork 2009.
• [16] Symonides J., Prawnomiędzynarodowe problemy użycia dronów w walce z terroryzmem, „Kwartalnik Bellona” nr 4/2014, Warszawa 2014.
• [17] Szeffs W., Kierunki rozpoznania wojskowego, „Zeszyty Naukowe AON”, nr 2(91) 2013, Warszawa 2013.
• [18] Vogel R., Drone Warfare and the law of Armed Conflict, „Denver Journal of International Law and Policy”, Denver 2010, s. 101-138.
• [19] Weizmann N., Remotely Piloted Aircraft and International Law, [w:] Hitting the target? How New Capabilities are Shaping International Intervention, red. M. Aaronson, A. Johnson, Londyn 2013, s. 33-40.
• [20] World Civil Unmanned Aerial Systems 2018 Market Profile and Forecast, 2018 edition, Fairfax, VA 2018.
• [21] Year Book of the Carnegie Endowment for International Peace, Washington D.C. 1915.

Uwagi

Różna numeracja bibliografii.

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).