J.A. Komeński (1592 —1670) a rozwój nauk o Ziemi w Wielkopolsce

• Autorzy: Skoczylas J.

Warianty tytułu

EN

J. A. Komenski (1592 —1670) vs. the evolution of Earth sciences in the Wielkopolska region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy początków naszej wiedzy o naukach przyrodniczych, głównie geologii i jej związkach z pedagogiką, Analizie poddane zostały niektóre dzieła Jana Amosa Komeńskiego (1592 —1670), wybitnego dydaktyka, filozofa oraz teologa. Podobnie jak większość ówczesnych uczonych, obejmował swymi opisami całość otaczającej rzeczywistości, a zatem również nauki o Ziemi. O ile jednak Jego osiągnięcia w dydaktyce, dzisiaj na nowo są odkrywane i wzbudzają ogólny entuzjazm, o tyle Jego poglądy na zagadnienia przyrodnicze nie mogą wzbudzać entuzjazmu. Tym niemniej przekazywane, niekiedy z drugiej ręki informacje z zakresu geologii, geografii, a nawet górnictwa, wzbogacają naszą obecną wiedzę o ówczesne poglądy na temat powstawania niektórych skał i minerałów oraz ich charakterystycznych cech, a także zastosowania.

EN

This paper presents the origins of our knowledge on natural sciences, mainly those concerning geology and its relations with pedagogics. Some works of the eminent educator, philosopher and theologist, Jan Amos Komenski (1592 — 1670) have been analyzed. Like many contemporary scientists, he was encompassing the whole reality, including Earth sciences. As long as his achievements in didactics are nowadays coming into light, still arousing enthusiasm, his views on natural science issues can't be admired. On the other hand, the transferred information, sometimes second-hand information in the field of geology, geography and even mining industry is enriching our knowledge on the opinions of how some rocks and minerals were forming, what characteristics did they take and for what application did they serve.

Słowa kluczowe

PL

geologia; geografia; górnictwo; filozofia; pedagogika; teologia

EN

geology; geography; mining industry; philosophy; pedagogics; theology

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 70, nr 4
• Strony: 119--123
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., portr., zdj.

Twórcy

autor

Skoczylas J.

• Instytut Geologii, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Poznań

Bibliografia

• 1. Babicz J.: O historycznych związkach geografii z geologią. „Prace Muzeum Ziemi" 1971, nr 18, cz. I.
• 2. Bieńkowski T.: Jan Amos Komeński o nauczaniu i wychowaniu. Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Pułtusk 2000.
• 3. Komeński J.A.: Phisicae synopsis. Lipsk 1633.
• 4. Komeński J.A.: Orbis sensualium pictus. Norymberga 1654.
• 5. Komeński J.A.: Didaktika Magna. 1638; Wielka dydaktyka. Ossolineum. Wroclaw 1956.
• 6. Krupiński B.: Z dziejów górnictwa i jego związków z naukami geologicznymi. „Prace Muzeum Ziemi" 1971, nr 18, cz. 1.
• 7. Probierz K.: Górnictwo na cenzurowanym. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice 2001.
• 8. Ratajczak T., Skoczylas J.: Polskie darniowe rudy żelaza. Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków 1999.
• 9. Ratajczak T., Rzepa G.: Polskie rudy darniowe. Wydawnictwo AGH. Kraków 2011.
• 10. Skoczylas J.: Zarys rozwoju geologii w Wielkopolsce. „Przegląd Geologiczny" 1991, R. 39, nr 7-8.
• 11. Suchodolski B.: Wstęp, w: J.A. Komeński. Wielka dydaktyka. Ossolineum. Wrocław 1956.
• 12. Suchodolski B.: Wstęp, w: J.A. Komeński. Pisma wybrane, Ossolineum. Wrocław-Warszawa-Kraków 1964.
• 13. Szkurat E.: Historia dydaktyki geografii. Główne kierunki i ośrodki badań, w: A. Jackowski, S. Liszewski, A. Richling (red.), Historia geografii polskiej. PWN. Warszawa 2008.
• 14. Śniadecki J.: Jeografia czyli opisanie matematyczne i fizyczne Ziemi. Warszawa 1804.
• 15. Wójcik Z., Aleksander Sapieha i warszawskie środowisko przyrodnicze końca XVIII. „Prace Muzeum Ziemi" 1971, t. 15, cz. 2.
• 16. Wybicki J.: Rozmowa ojca dwoma synami, t. 1, Wrocław 1804.
• 17. Zbieglik S.: James Hutton - uczony i filozof. „Zeszyty Staszicowskie" 2010, t. 7.