Synagogi w Wielkopolsce

• Autorzy: Markuszewska I.

Warianty tytułu

EN

Synagouges in the Wielkopolska Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule podjęto problem oceny stanu istniejących synagog w regionie wielkopolskim. Spośród 74 zinwentaryzowanych obiektów, które istniały na obszarze badań jeszcze przed okupacją hitlerowską, do czasów współczesnych przetrwało 38 synagog. Wyniki inwentaryzacji wskazują na mało zadowalający stan bożnic; tylko kilka z nich można zakwalifikować do cennych architektonicznie z uwagi na zachowany oryginalny układu wnętrz oraz elementy elewacji zewnętrznej, np. obiekty w Buku, Koninie oraz Sompolnie. Przyczyn degradacji synagog należy szukać z jednej strony w zniszczeniach okresu wojennego, z drugiej zaś w zaniedbaniach w okresie powojennym. Obecnie na przeszkodzie w renowacji synagog stoi nieuregulowana kwestia własnościowa, brak funduszy na cele remontowe, jak również niewielkie zaangażowanie władz lokalnych. Szczególną uwagę poświęcono trzem synagogom, znajdującym się w Lesznie, Ostrowie Wlkp. i Poznaniu.

EN

The article discusses the problem of state of existing synagogues in the Wielkopolska Region. Of the 74 objects existed within the study area before the Nazi occupation, to the present day have survived only 38 synagogues. The inventory results indicate less than satisfactory condition of synagogues; only a few of them can be classified as an architecturally valuable because of the preserved original interior design and exterior facade elements, such objects as synagogues in Buk, Konin and Sompolno. The reasons of degradation of the synagogues, on the one hand, is the destruction during the Nazi occupation, and on the other hand, the negligence in the postwar period. Currently problem in the aspect of synagogues restoration are: outstanding ownership issue, lack of funds for the repair purposes, as well as the low level of involvement of local authorities. A particular attention was paid to the three synagogues, located in Leszno, Ostrów Wielkopolski and Poznań.

Słowa kluczowe

PL

synagoga; inwentaryzacja; ocena; stan; użytkowanie; Wielkopolska

EN

synagogue; inventory; assessment; state; using; Wielkopolska Region

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 21
• Strony: 163--179
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., map., tab.

Twórcy

autor

Markuszewska I.

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Poznań, Polska

Bibliografia

• Bergman E., 2004: Nurt mauretański w architekturze synagog Europy Środkowo-Wschodniej w XIX w. i na początku XX w., Wyd. Neriton, Warszawa.
• Bernat S., 2012: Słuchać Pana. O doświadczeniu sacrum w kościele i krajobrazie, KKK PTG, Sosnowiec: 96-108.
• Historia Żydów. Trzy tysiące lat samotności. Polityka, wydanie specjalne, 1/2008.
• Holly G., 2013: Rozmieszczenie świątyń chrześcijańskich na pograniczu polskosłowacko-ukraińskim (1850-2011), KKK PTG, Sosnowiec: 104-120.
• Kasperkiewicz K., 2004: Miejsca i obiekty walki i pamięci z lat wojny i okupacji 1939-1945 w Kole i powiecie kolskim, Towarzystwo Przyjaciół Miasta Koła, Koło.
• Kemlein S., 2001: Żydzi w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, Wyd. Poznańskie, Poznań.
• Leszczyńska E., 1994: Synagoga w Lesznie. Opracowanie Historycznoarchitektoniczne, Wyd. Poznańskie, Poznań.
• Lokalny Program Rewitalizacji miasta Ostrowa Wlkp., część studialna, Ostrów Wlkp. 2005, http://www.ostrow-wielkopolski.um.gov.pl.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy sakralne i religijne – próba umiejscowienia w typologii krajobrazów kulturowych, KKK PTG, Sosnowiec: 13-23.
• Plenzler A., 2009: Szlak kultury żydowskiej w Wielkopolsce, Wielkopolska Organizacja Turystyczna, Poznań.
• Plit F., 2013: Elementy sakralne w krajobrazie pogranicza czy w krajobrazach granicy? KKK PTG, Sosnowiec: 54-61.
• Plit J., 2012: Ślady sacrum w krajobrazie, KKK PTG, Sosnowiec: 31-40.
• Rogalanka A., 1990: Sztuka regionu ostrowskiego. Wybrane zabytki i problemy [w:] Ostrów Wielkopolski – dzieje miasta i regionu. Wyd. Poznańskie, Poznań. 179
• Skupień A., 2007: Ludność żydowska w województwie poznańskim w latach 1919-1938, Wyd. Poznańskie, Poznań.
• Sowińska B., 2012: Kształtowanie tożsamości krajobrazów sakralnych, KKK PTG, Sosnowiec: 78-95.
• Szolginia W., 1992: Architektura, Sigma NOT, Warszawa.
• Torzewski M. (red.), 2006: Września. Historia miasta, Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni.
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r., o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. Z 2010 r., Nr 75, poz. 474.
• Wirtualny Sztetl (http://www.sztelt.org.pl)
• Witkowski R., 2012: Żydzi w Poznaniu. Krótki przewodnik po historii i zabytkach, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań.
• Żydowski Instytut Historyczny (http://www.jewishinstitute.org.pl).