Ochrona i zarządzanie ekspozycją zamków i ruin zamkowych

• Autorzy: Pałubska Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.5818

Warianty tytułu

EN

Protection and management of castles' and castle ruins' surroundings

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zamki i ruiny historyczne zamków są niewątpliwym świadectwem współdziałania człowieka z przyrodą. Wartość zabytkową podkreśla ich malowniczość, która jednocześnie wskazuje na dużą atrakcyjność krajobrazu kulturowego. Dawne relacje przestrzenne budowały tożsamość lokalną i regionalną - stare trakty komunikacyjne łączące znaczniki w postaci wież zamków i kościołów dawały poczucie bezpieczeństwa ówczesnym podróżnym, były wyróżnikami zunifikowanego krajobrazu. Jednocześnie dalekie kilku- i kilkunastokilometrowe otwarcia widokowe z zamku wychodzące daleko w krajobraz otaczający, poza granice wzniesienia/obszaru, na którym zlokalizowano sam zamek, miały charakter regionalny, zapewniały bezpieczeństwo i kontrolę, dając wgląd w dalekie relacje przestrzenne, wynikające z historycznych zależności politycznych, relacji gospodarczych, społecznych i komunikacyjnych. W artykule wskazano możliwości i konieczne analizy w celu ochrony widoku, panoram czy dalekiej ekspozycji zabytkowych zamków, ruin zamkowych i ich otoczenia.

EN

Castles and historical ruins of castles are undoubted evidence of the interaction between man and nature. Their historic value is emphasized by their picturesqueness, which at the same time indicates the great attractiveness of the cultural landscape. Old spatial relations built local and regional identity - old communication routes connecting markers in the form of castle and church towers gave a sense of security to travelers of that time and were distinguishing features of a unified landscape. At the same time, long-distance viewing openings from the castle, several or several kilometers long, extending far into the surrounding landscape, beyond the boundaries of the hill/area where the castle itself was located, were of a regional nature, ensured security and control, giving insight into long-range spatial relations resulting from historical political dependencies, economic, social and communication relations. The article indicates the possibilities and necessary analyzes to protect the view, panoramas and long-distance exposure of historic castles, castle ruins and their surroundings.

Słowa kluczowe

PL

ruiny zamku; zarządzanie zabytkami; ekspozycja; ruiny historyczne

EN

castles; castle ruins; heritage management; heritage surrounding; historical ruins

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 15
• Strony: 169--192
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., ryc.

Twórcy

autor

Pałubska Katarzyna

• Wydział Nauk Historycznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/000-0002-3628-6421

Bibliografia

• 1. Bogdanowski J. (1977). Trwała ruina zamku jako problem konserwatorsko-krajobrazowy. Ochrona Zabytków 30/1-2. 22-27.
• 2. Bogdanowski J. (1998). Kulturowy krajobraz zabytkowy i problemy jego ochrony. W: Ochrona Zabytków 51/1. 4-13.
• 3. Dettloff P. (2009). Wartości historycznych ruin w Polsce wobec współczesnych zagrożeń i szans ochrony. In: Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona. (139-161): PKN ICOMOS, Warszawa-Białystok.
• 4. Forczek-Brataniec U., Myczkowski Z., Wowczak J. z zespołem (2005). Koncepcja krajobrazowa rekompozycji układu miejskiego Szydłowa: Kraków, maszynopis ss. 40, plansz i rysunków 22.
• 5. Lewicka M. L. (2009). Grodziska i ruiny zamków w krajobrazie kulturowym Mazowsza. Problemy konserwatorskie w ocenia architekta konserwatora. In: Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona. (124-138): PKN ICOMOS, Warszawa-Białystok
• 6. Lewicki J. (2012). Ochrona prawna a trwała ruina czy odbudowa. O sprzeczności polskiej teorii i praktyki konserwatorskiej. in: Zamki w ruinie zasady postępowania konserwatorskiego. (58-64): PKN ICOMOS, Warszawa - Lublin.
• 7. Myczkowski Z. (2006). Szydłów - niezwykły krajobraz warowny w skali Europy. Wiadomości konserwatorskie 19/2006, 38-44.
• 8. Myga-Piątek U. (2012). Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne: Uniwersytet Ślaski, Katowice.
• 9. Ozimek A. (2019). Dominanta krajobrazowa - próba parametryzacji pojęcia. Przestrzeń-Architektura-Urbanistyka 1/2019, DOI: 10.4467/00000000PUA.19.017.10019.
• 10. Pałubska K. (2009). Tereny dziewiętnastowiecznej Twierdzy Warszawa jako elementy struktury rekreacyjnej miasta. Praca doktorska: Wydział Architektury Politechnika Warszawska, Warszawa.
• 11. Pałubska K. (2012). Metoda oceny przydatności rekreacyjnej złożonych struktur krajobrazu kulturowego w środowisku silnie zurbanizowanym. Architektura krajobrazu. vol. 3. 2012. 29–36.
• 12. Pałubska K. (2015). Possibilities of value assessment and identification of cultural landscape in Poland, w: Heritage Value Assessment Systems - the problems and the current state of research: wyd. Politechnika Lubelska, PKN ICOMOS, Lublin-Warszawa, s.183-204.
• 13. Stępień P. (2008). Wartości krajobrazowe związane z ruinami zamku Czorsztyn i potrzeba ich ochrony. Pieniny – Przyroda i Człowiek 10, 105–117.
• 14. Szmygin B. (2012). Historyczne ruiny średniowiecznych zamków w Polsce - ocena stanu zasobu i prac konserwatorskich. in: Zamki w ruinie zasady postępowania konserwatorskiego (27-36): PKN ICOMOS, Warszawa - Lublin.
• 15. Szmygin B. z zespołem (2020). Strategia ochrony ruin zamkowych zamku w Sochaczewie. Maszynopis w archiwum MWKZ. Lublin.
• 16. Wejchert K. (1984). Elementy kompozycji urbanistycznej: wyd. Arkady, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).