Zmiany w finansowaniu parków narodowych w Polsce na przykładzie Babiogórskiego oraz Ojcowskiego Parku Narodowego

• Autorzy: Pater B. , Zawilińska B.

Warianty tytułu

EN

Changes in financing of national parks in Poland on example of Babia Góra and Ojców National Parks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Polska jest krajem o długich tradycjach ochrony wartości przyrodniczych, sięgających czasów średniowiecza i dobrze wykształconym systemie wzajemnie uzupełniających się obszarów chronionych. Kraj znajduje się w europejskiej czołówce pod względem liczby przyrodniczych terenów prawnie chronionych (9432 obszary w 2011 roku), odsetka ogólnej powierzchni zajętej przez te tereny (32% terytorium państwa) oraz powierzchni obszarów przypadających na jednego mieszkańca (26,55 arów na 1 mieszkańca). W ciągu ostatniego dwudziestolecia w Polsce zaszły znaczne zmiany w strukturze obszarów chronionych oraz systemie zarządzania tymi terenami i ich finansowania. Zmiany te zbieżne są z tendencjami ogólnoświatowymi, prowadzącymi do wzrostu ogólnej powierzchni objętej ochroną, różnicowania form ochrony, wzrostu partycypacji społecznej w zarządzaniu tymi terenami oraz dywersyfikacji źródeł ich finansowania. Szczególnie ważne miejsce w systemie obszarów chronionych stanowią parki narodowe, które są najwyższą formą ochrony przyrody w naszym kraju.

EN

Period of 2010-2012 in Poland was the time of change for national parks, especially in the financing system. Those institutions were converted from state budgetary units into the state-owned legal persons. The changes were intended to improve the economic condition of the parks while managing finances independently, and motivate to be more active in applying for external funds, so as to improve effectives in using the resources. Over the transition the financial transparency of the parks also improved. An artificial duality has been eliminated – the division for the national park and its subsidiary company. The year of 2011 was a time of transition and it was not easy in terms of organization. Yet the year of 2012 shows some changes due to the possibility of keeping the income by the park. Since then, the national park – a state-owned legal person – carries its own financial management covering expenditures for the tasks specified in the Act on nature protection, including the tasks of the National Park Service and administrative costs.

Słowa kluczowe

PL

park narodowy; finansowanie; własność osoby prawnej

EN

national park; financing; owned legal person

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 1
• Strony: 164--177
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., tab.

Twórcy

autor

Pater B.

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Katedra Gospodarki Regionalnej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

autor

Zawilińska B.

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Katedra Gospodarki Regionalnej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

Bibliografia

• Financing Protected Areas. Guidelines for Protected Area Managers, red. A. Philips, IUCN, Gland and Cambridge 2000;
• G. Borrini-Feyerabend, Collaborative management of protected areas, w: red. S. Stolton, N. Dudley, Partnerships form protection. New strategies for planning and management for protected areas, WWF and IUCN, Earthscan, London 1999;
• Guidelines for Applying Protected Area Management Categories, red. N. Dudley, IUCN, Gland 2008.
• L. Emerton, J. Bishop, L.Thomas, Sustainable Financing of Protected Areas: A global review of challenges and options, IUCN, Gland and Cambridge 2006.
• P. Eagles, O. Hillel, Improving Protected Area Finance Through Tourism, w: Protected Areas in Today’s World: Their Values and Benefits for the Welfare of the Planet, Secretariat of the Convention on Biological Diversity, „Technical Series” 2008 nr 36.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 23 maja 1932 r. o utworzeniu z Rezerwatu w Pieninach jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą „Park Narodowy w Pieninach”, (M. P. 1932, nr 123, poz. 156).
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 4 sierpnia 1932 r. o utworzeniu z Nadleśnictwa Rezerwat w Okręgu Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą „Park Narodowy w Białowieży”, (M. P. 1932, nr 183 poz. 219).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 listopada 1947 r. o utworzeniu Białowieskiego Parku Narodowego (Dz. U. 1947 nr 74 poz. 469).
• Ochrona środowiska 2012, GUS, Warszawa 2012.
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, (Dz. U. nr 92, poz. 880).
• B. Zawilińska, Obszary chronione – bariery czy stymulanty rozwoju lokalnego? w: Perspektywy rozwoju regionalnego Polski w okresie programowania po 2013 r., cz. 2, red. A. Harańczyk, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, T. CXL, PAN, Warszawa 2012, s. 259-269.
• T. Osiniak, B. Poskrobko, A. Sadowski, Wigierski Park Narodowy a jego mieszkańcy, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok – Kraków 1993; Rejon Puszczy Białowieskiej. Mieszkańcy – Środowisko – Gospodarka, red. B. Poskrobko, Studia i Materiały nr 1, Politechnika Białostocka, Białystok 1996.
• K. Terlecka, A. Górecki, Ojcowski Park Narodowy a kształtowanie się postaw i świadomości ekologicznej jego mieszkańców, Prądnik - Ojców 1998, z. 11-12, s. 369-396;
• K. Królikowska, Konflikty społeczne w polskich parkach narodowych, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.
• M. Konopka, Warunki i możliwości rozwoju ludności zamieszkującej na obrzeżach obszarów chronionych (Gmina Podgórzyn), Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2001 z. 905, s. 293-297;
• A. Bołtromiuk, Ekonomiczny kontekst funkcjonowania Białowieskiego Parku Narodowego i sąsiadujących gmin (Ekonomic context of operation of the Białowieski National Park and the adjacent communes), „Wieś i Rolnictwo” 2010 nr 3(148), s. 130-155;
• Gospodarcze i społeczne aspekty funkcjonowania sieci Natura 2000 w parkach narodowych. Zrównoważony rozwój obszarów przyrodniczo cennych, t. 2, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok 2011.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, (Dz. U. nr 157 poz. 1240).
• Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 o finansach publicznych, (Dz. U. nr 249 poz. 2104).
• Parki narodowe w Polsce. Działalność organizacyjna i finansowanie w 2009 r. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2010.
• A. Babczuk, W. Krawiec, Reforma sektora finansów publicznych a funkcjonowanie parków narodowych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki o Finansach” 2009 nr 1, s. 20.
• E.B. Wiszniewska, Źródła finansowania parków narodowych w Polsce na przykładzie Biebrzańskiego Parku Narodowego, „Problemy Ekologii” 2004 nr 2, s. 103, 105.
• J. Raźny, Źródła finansowania parków narodowych w Polsce, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2007 nr 732, s. 106, 107.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009 nr 157, poz. 1240).
• M. Duda, Przekształcenie gospodarstw pomocniczych w jednostki gospodarki budżetowej, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011 LXXIII z. 1., s. 95-107;
• Ł. Zalewski, Gospodarstwa pomocnicze nie mają motywacji, aby obniżać koszty, „Gazeta Prawna” 2009 23 września.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, (Dz. U. nr 157 poz. 1241).
• Funkcjonowanie parków narodowych w aspekcie zmian ustawy o finansach publicznych, Departament Ochrony Przyrody Ministerstwa Środowiska, Warszawa 2011.
• H. Kraczyńska, Widmo biedy w parkach, „Gazeta Krakowska” 2011 10 maja.
• Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw, (Dz. U. nr 224 poz. 1337).
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, (tekst jednolity: Dz. U. 2010 nr 220, poz. 1447).
• J. Partyka, A. Klasa, Ojcowski Park Narodowy. Wiadomości ogólne, w: Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Przyroda, red. A. Klasa, J. Partyka, Ojcowski Park Narodowy, Ojców 2008;
• J. Omylak, Z dziejów poznania i ochrony, w: Światy Babiej Góry, red. D. Ptaszycka-Jackowska, Babiogórski Park Narodowy, Zawoja 2005.
• Ochrona środowiska 2012, GUS, Warszawa 2012, s. 281.