Występowanie trichloroetenu i tetrachloroetenu w wodach podziemnych w rejonie Tarnowskich Gór

• Autorzy: Sitek S. , Kowalczyk A.

Warianty tytułu

EN

Occurrence of trichloroethene and tetrachloroethene in groundwater in Tarnowskie Góry area

• Konferencja: Współczesne problemy hydrogeologii
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W badaniach prowadzonych od 1994 r. w rejonie Tarnowskich Gór rejestruje się w wodach węglanowego kompleksu wodonośnego triasu obecność trichloroetenu (TCE) i tetrachloroetenu (PCE). Źródłem tych związków są zakłady przemysłowe, funkcjonujące w przeszłości lub nadal czynne na terenie miasta Tarnowskie Góry. Potwierdza to przestrzenny rozkład zawartości tych związków w wodach węglanowego kompleksu wodonośnego triasu, który wskazuje, że maksymalne wartości sumy TCE i PCE, na poziomie ponad kilkudziesięciu µg/dm3, występują na terenie miasta i w bezpośrednim jego otoczeniu. Zawartości tych związków maleją wraz z odległością od miasta, w kierunku zachodnim, południowo-zachodnim i północno-zachodnim. W okresie prowadzenia badań stwierdzono przemieszczanie się frontu tych związków. Obecnie istotne zawartości, na poziomie 3–10 µg/dm3 stwierdza się w odległości kilkunastu kilometrów na zachód od miasta. Potwierdzeniem migracji tych związków jest wzrost ich zawartości w wodach ze studni, w których na początku okresu badań ich obecności nie stwierdzano. W pracy przedstawiono podsumowanie wyników dotychczasowych badań prowadzonych w latach 1994–2010, oraz sformułowano wnioski z nich wynikające. Wskazano na uwarunkowania geologiczno-strukturalne, hydrodynamiczne oraz hydrogeochemiczne rozprzestrzeniania się TCE i PCE w wodach GZWP Gliwice, na trendy zmian stężeń tych związków oraz na możliwość prognozowania tych zmian w przyszłości.

EN

Trichloroethene (TCE) and tetrachloroethene (PCE) contamination have been monitored in water of Triassic carbonate aquifer in Tarnowskie Góry area since 1994. The source of the contamination is industry, located in the Tarnowskie Góry, what has been confirmed by spatial distribution of TCE and PCE concentration in the aquifer and maximum concentration observed in the city and immediate vicinity. The concentrations of TCE and PCE decrease with increase distance from Tarnowskie Góry in the west, south-west and north-west direction. The results demonstrate that contamination plume is spreading out up to 15 km in the west direction from the source of the contamination. Confirmation of migration of these constituents is continuous increase of TCE and PCE concentrations in the water from wells uncontaminated at the beginning of the research studies. The paper summarizes results of the investigation for years 1994 to 2010. It was indicated that important role in spreading the TCE and PCE in the groundwater play geological structure, hydrodynamic and hydrogeochemical properties of the Triassic carbonate aquifer. Reliable prediction of temporal and spatial TCE and PCE concentration changes require to take into consideration all mentioned above factors.

Słowa kluczowe

PL

trichloroeten (TCE); tetrachloroeten (PCE); migracja; samooczyszczanie; GZWP Gliwice; Tarnowskie Góry

EN

trichloroethene; tetrachloroethene; chlorinated solvents; groundwater contamination; Tarnowskie Góry

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 445 Hydrogeologia z. 12/2
• Strony: 633--642
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Sitek S.

• Uniwersytet Śląski, Zakład Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Kowalczyk A.

• Uniwersytet Śląski, Zakład Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. BARDZIŃSKI W., LEWANDOWSKI J., 2000 — Budowa geologiczna rejonu Tarnowskich Gór. W: Środowisko przyrodnicze regionu Górnośląskiego – stan poznania, zagrożenia i ochrona. Pr. Wydz. Nauk o Ziemi, 2, Sosnowiec.
• 2. BRADLEY P. M., 2000 — Microbial degradation of chloroethenes in groundwater systems. Hydrogeol. J., 8: 104-111.
• 3. DZIENNIK USTAW Nr 61, poz. 417 — Rozporządzenie Ministra Zdrowia, z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
• 4. FRIS S A.K., 2006 — The potential for reductive dechlorination after thermal treatment of TCE-contaminated aquifers. Ph.D. Thesis, Technical University of Denmark.
• 5. KOWALCZYK A., RUBIN H., RUBIN K., TRYBULEC K., 2001 —Zanieczyszczenie wód podziemnych trichloroetenem i tetrachloroetenem. W: Współczesne Problemy Hydrogeologii, t. 10, 2. UWroc., Wrocław.
• 6. KOWALCZYK A., RUBIN H., RUBIN K., LEWANDOWSKI J., BARDZIŃSKI W., 2002 — Kształtowanie się warunków hydrogeologicznych szczelinowo-krasowego kompleksu wodonośnego triasu w rejonie Tarnowskich Gór. Biul. Państw. Inst. Geol., 404: 29-50.
• 7. KOWALCZYK A, 2003 — Formowanie się zasobów wód pod- ziemnych w utworach węglanowych triasu śląsko–krakowskiego w warunkach antropopresji. Wyd. UŚl., Katowice.
• 8. LAWRENCE A., STUART M., CHENEY C., JONES N., MOSS R. 2006 — Investigating the scale of structural controls on chlorinated hydrocarbon distributions in the fractured-porous unsaturated zone of a sandstone aquifer in the UK. Hydrogeol. J., 14, 8:1470-1482.
• 9. NOGAJCZYK M., 2009 — Skład chemiczny wód podziemnych węglanowego kompleksu wodonośnego triasu ujęcia Zabrze--Grzybowice. Praca magisterska, archiwum WNoZ, UŚ, Sosnowiec.
• 10. RÓŻKOWSKI A. (red.), 1990 — Szczelinowo-krasowe zbiorniki wód podziemnych Monokliny Śląsko-Krakowskiej i problemy ich ochrony. CPBP 04.10.09. z. 57 Wyd. SGGW-AR nr 57. Warszawa.
• 11. SITEK S., KOWALCZYK A., MAŁOLEPSZY Z., 2009 — Szczegółowy model struktury 3D zbiornika GZWP Gliwice nr 330 Biul. Państw. Inst.Geol., 436: 155-160.
• 12. WIEDEMEIER T.H., RIFAI H. S., NEWELL C. J., WILSON J. T., 1999 — Natural attenuation of fuels and chlorinated solvents in the subsurface. Wiley, New York.
• 13. WŁOSTOWSKI J., OFICJALSKA H, Krawczyński J., Krawczyńska B., Pietrzak M., RODZOCH A., MUTER K, 2005 — Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód podziemnych Gliwice GZWP nr 330. Arch. U. Marsz, Katowice.