Determinants and effects of Poland’s road accidents in the context of the 2030 agenda for sustainable development – poviat level analysis for the years 2010-2019

• Autorzy: Romanowska Aleksandra , Pangsy-Kania Sylwia , Budzyński Marcin , Wierzbicka Katarzyna , Prystrom Joanna

Identyfikatory

DOI

10.10.34659/eis.2022.82.3.469

Warianty tytułu

PL

Determinanty i skutki wypadków drogowych w Polsce w kontekście celów agenda 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju - analiza na poziomie powiatów w latach 2010-2019

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The objective of the research was to assess how selected factors influence road safety in Poland's poviats. To that end, an analysis was conducted of road accident determinants and effects in the poviats in the years 2010-2019. The time horizon fits in with Goal 3.6. of Agenda 2030, which is to halve the number of global deaths and injuries from road traffic accidents by 2020. The article presents the analysis results for the following determinants: the rate of car ownership by poviat, poviat spending on transport and length of the road network, and quality of road infrastructure. The research problem was to establish which of the poviats are closest to achieving Goal 3.6. of Agenda 2030 and how likely it is, and, as a consequence, which of the poviats should step up their road safety policies to align them to the targets set out in the Agenda. To identify groups of poviats sharing similar characteristics, they were grouped using the k-means method. Five groups of poviats were identified and analeffecysed for how their road safety indicators changed between 2010 and 2019. The results of the analysis show that the highest fatality reduction (-40%) was achieved by urban poviats with the highest per capita spending on transport. The same poviats, however, have the highest increases in serious injuries (+30%). The analyses show that Polish poviats are still far from achieving Goal 3.6 of Agenda 2030. The research results presented in the article are original for the poviat level.

PL

Celem prac badawczych była ocena wpływu wybranych czynników na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego w powiatach w Polsce. Dla osiągniecia tego celu wykonano analizę determinant i skutków wypadków drogowych w powiatach w latach 2010-2019. Przyjęty horyzont czasowy wpisuje się w cel 3.6. Agenda 2030, dotyczący zmniejszenia do 2020 roku o połowę liczby wszystkich ofiar rannych i śmiertelnych w wypadkach drogowych. W artykule przedstawiono wyniki analizy dla następujących determinant: stopień zmotoryzowania mieszkańców poszczególnych powiatów, wydatki budżetów powiatów na transport oraz długość sieci drogowej, uwzględniającej jakość infrastruktury drogowej. Problemem badawczym była odpowiedź na pytanie, które z powiatów były najbliżej realizacji celu 3.6. Agenda 2030 i jakie są w tym zakresie perspektywy, a w konsekwencji, dla jakich powiatów należy zintensyfikować działania naprawcze, zbliżające do celu Agenda. W celu identyfikacji grup powiatów o podobnej charakterystyce, przeprowadzono grupowanie metodą k-średnich. W rezultacie badania wyłoniono pięć grup powiatów, dla których wykonano analizy zmiany wskaźników bezpieczeństwa ruchu drogowego w latach 2010-2019. Wyniki analizy wskazują, że naj-większą redukcję liczby ofiar śmiertelnych (-40%) osiągnęła grupa miast na prawach powiatu, które ponoszą największe wydatki na transport w przeliczeniu na mieszkańca. Jednocześnie jednak w tych powiatach odnotowano najwyższy wzrost liczby ofiar ciężko rannych (+30%). Wyniki analiz wskazują, że polskie powiaty są nadal daleko od osiągnięcia celu 3.6 Agenda 2030. Oryginalność wyników badań przedstawionych w artykule odnosi się do badania na poziomie powiatów.

Słowa kluczowe

EN

Agenda 2030; sustainable development; road accidents; fatalities; injured; poviat

PL

Agenda 2030; zrównoważony rozwój; wypadki drogowe; ofiary śmiertelne; ranny; powiat

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 3
• Strony: 173--193
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Romanowska Aleksandra

• Faculty of Civil and Environmental Engineering, Gdansk University of Technology, Gabriela Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-7608-2036

autor

Pangsy-Kania Sylwia

• Faculty of Economics, University of Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0002-7850-9101

autor

Budzyński Marcin

• Faculty of Civil and Environmental Engineering, Gdansk University of Technology, Gabriela Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk, Poland

autor

Wierzbicka Katarzyna

• Faculty of Economics and Finance, University of Bialystok

• https://orcid.org/0000%E2%80%930002%E2%80%934158%E2%80%93778X

autor

Prystrom Joanna

• Faculty of Economics and Finance, University of Bialystok

Bibliografia

• Cafiso, S., Agostino, C. D.', Kieć, M., & Pappalardo, G. (2017). Surrogate measure of safety from road inspection data - experimental test on Polish roads. Roads Bridg. - Drog. i Most. 16. https://doi.org/10.7409/rabdim.017.008
• Ciołek, D. (2017). Gospodarka narodowa. Gospod. Nar. 3 (289), 55-87.
• CUPT. (2022, March 30). Tablice kosztów jednostkowych do wykorzystania w analizach kosztów i korzyści. Cent. unijnych Proj. Transp. URL https://www.cupt.gov.pl/strefa-beneficjenta/wdrazanie-projektow/analiza-kosztow-i-korzysci/ narzedzia/tablice-kosztow-jednostkowych-do-wykorzystania-w-analizachkosztow-i-korzysci
• Decae, R. (2021). Annual statistical report on road safety in the EU, 2020. Eurostat. (2022, March 30). Database. https://ec.europa.eu/eurostat
• Gis, M. (2022, March 30). Co czwarta przyczyna wypadków? Telefon komórkowy (2018). Gazeta.pl. https://moto.pl/MotoPL/7,88389,24079818,co-czwartaprzyczyna-wypadkow-telefon-komorkowy.html
• Goniewicz, K., Goniewicz, M., & Pawłowski, W. (2019). Urazowość w wypadkach drogowych. Transp. Miej. i Reg. 59715, 15-18.
• GUS. (2022, March 30). Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Stat. https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start
• Haddon, W., Jr. (1980). Advances in the epidemiology of injuries as a basis for public policy. Public Health Rep. 95/5, 411.
• Hartigan, J. A., & Wong, M. A. (1979). Algorithm AS 136: A K-Means Clustering Algorithm. Appl. Stat. 28/1, 100. https://doi.org/10.2307/2346830
• Hasselberg, M., & Laflamme, L. (2008). Road traffic injuries among young car drivers by country of origin and socioeconomic position. Int. J. Public Health 53/1, 40-45. https://doi.org/10.1007/S00038-007-6083-0
• Jamroz, K. (2012). The impact of road network structure and mobility on the national traffic fatality rate. Procedia-Social Behav. Sci. 54, 1370-1377. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.851
• Jamroz, K. (2008). Review of road safety theories and models. J. Konbin 1 (4).
• Jamroz, K., Budzyński, M., Romanowska, A., Żukowska, J., Oskarbski, J., & Kustra, W. (2019). Experiences and Challenges in Fatality Reduction on Polish Roads. Sustainability 11/4, 959. https://doi.org/10.3390/su11040959
• Jamroz, K., Kustra, W., Wachnicka, J., & Berkowski, M. (2015). Metodologia klasyfikacji ryzyka dla wybranych rodzajów wypadków drogowych na drogach wojewódzkich oraz dla obszarów województw i powiatów wraz z przedstawieniem wyników na mapach. Część II. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.
• Jamroz, K., Romanowska, A., & Budzyński, M. (2018). Analysis of the impact of socio-economic development on road safety based on the example of Baltic Sea region countries. Road Saf. Five Cont. Jeju Island, South Korea.
• Jamroz, K., & Smolarek, L. (2013). Road safety management tools for country strategic level. 16th Road Saf. Four Cont. Conf. Beijing, China 15-17.
• Jędra, Ł. (2017). Wpływ wieku samochodów na bezpieczeństwo w transporcie drogowym. Autobusy 12.
• Job, R. F. S., Truong, J., & Sakashita, C. (2022). The Ultimate Safe System: Redefining the Safe System Approach for Road Safety. Sustainability 14/5, 2978. https://doi.org/10.3390/SU14052978
• Kalisz, M. (2020, March 30). W 2019 wzrosła liczba ofiar na polskich drogach! jedz- -bezpiecznie.pl. https://jedz-bezpiecznie.pl/Statystyki,Wypadki-drogowe-w-Polsce,W-2019--wzrosla-liczba-ofiar-na-polskich-drogach,2019,20200408
• La Torre, G., Van Beeck, E., Quaranta, G., Mannocci, A., & Ricciardi, W. (2007). Determinants of within-country variation in traffic accident mortality in Italy: a geographical analysis. Int. J. Health Geogr. 6, 49. https://doi.org/10.1186/1476-072X-6-49
• Mohan, D. (2002). Road safety in less-motorized environments: future concerns. Int. J. Epidemiol. 31/3, 527-532. https://doi.org/10.1093/IJE/31.3.527
• Monah, D., Tiwari, G., Khayesi, M., & Nafukho, F. M. (2006). Road traffic injury prevention training manual. World Heal. Organ. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43271/1/9241546751_eng.pdf
• Nantulya, V. M., & Reich, M. R. (2002). The neglected epidemic: road traffic injuries in developing countries. BMJ 324/7346, 1139-1141. https://doi.org/10.1136/bmj.324.7346.1139
• Neelakantan, A., Kotwal, B. A., & Ilankumaran, M. (2017). Determinants of injuries and Road Traffic Accidents amongst service personnel in a large Defence station. Med. Journal, Armed Forces India 73/3, 216. https://doi.org/10.1016/j.mjafi.2016.08.002
• Nowakowska, M. (2012). Road Traffic Accident Patterns: A Conceptual Grouping Approach to Evaluate Crash Clusters. Arch. Transp. XXIV (1). https://doi.org/10.2478/v10174-012-0006-4
• ONZ. (2015). We are transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development.
• Orłowska, R., & Pangsy-Kania, S. (2003). Cykle koniunkturalne: teoria, analiza i praktyka. Gdańsk: Fund. Rozw. Uniw. Gdańskiego.
• Owczarek, A. J., & Kowalska, M. (2014). Epidemiology of traffic accidents in Poland. Probl. Hig. i Epidemiol. 95 (1).
• Parlament Europejski. (2022, March 30). Statystyki śmiertelności na drogach w EU (2021). https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20190410STO36615/statystyki-smiertelnosci-na-drogach-w-ue-infografika
• Rosiak, M. (2022, March 30). Przyczyny i sprawcy wypadków w Polsce w 2019. https://mubi.pl/poradniki/przyczyny-i-sprawcy-wypadkow-w-polsce-w-2019-/
• RStudio. (2022, May 4). Open source & professional software for data science teams. https://www.rstudio.com/
• Sejm Rzeczpospolitej Polskiej. (2021). Prawo o Ruchu Drogowym.
• Sejm Rzeczpospolitej Polskiej (1997). Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny.
• sewik.pl. (2022, March 30). Wyszukiwarka zdarzeń i raportów. http://sewik.pl/
• Stańczyk, T., Jurecki, R., Lozia, Z., & Pieniążek, W. (2011). Wpływ wieku i doświadczenia kierowców na uzyskiwane wartości czasów reakcji. Paragraf Na Drodze. Prawne i kryminalistyczne probl. ruchu drog. 11S.
• Symon, E. (2020). Wypadki drogowe w Polsce w 2019. Komenda Główna Policji - Biuro Ruchu Drog.
• TIBCO Software Inc. (2022, January 4). TIBCO Statistica® 13.3.0. https://docs.tibco.com/products/tibco-statistica-13-3-0
• Trzeciak, Ł. (2020). Ofiary wypadków drogowych. Polska na tle państw Unii Europejskiej. Kwart. Policyjny 4 (55).
• Unarski, J. (2012). The role of safety culture in the development of the road traffic safety. Transp. Miej. i Reg. 39-43.
• UNDP Global. (2022, March 30). Sustainable development goals. https://www.undp.org/sustainable-development-goals
• Van Beeck, E. F., Mackenbach, J. P., Looman, C. W. N., & Kunst, A. E. (1991). Determinants of traffic accident mortality in The Netherlands: a geographical analysis. Int. J. Epidemiol. 20/3, 698-706. https://doi.org/10.1093/IJE/20.3.698
• Weszczak, A. (2018). Ekonomiczne i społeczne determinanty bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce. Analizy regionalne. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
• WHO. (2022, March 30). Road traffic injuries. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/road-traffic-injuries
• WHO. (2018). Global status report on road safety 2018, World Health Organization.
• Yasmeen, S. (2019). Road Traffic Crashes (RTCs) and its Determinants: Public Health Issue. Int. J. Collab. Res. Intern. Med. Public Heal. 911/3.
• Zalewski, J., Wojciechowski, A., & Popiel, J. (2009). Koszty wypadków drogowych i ich skutki. Transp. Samoch. 4.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).