Wojna z węglem czy wojna o węgiel? Dylemat polskiej polityki węglowej na tle konfliktu w Ukrainie

• Autorzy: Bednorz Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.33223/zn/2023/05

Warianty tytułu

EN

War against coal or war for coal? Dilemma of Polish coal-politics on the forefront of Ukrainian conflict

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Procesy dekarbonizacji unijnej gospodarki rozpoczęte w ubiegłym wieku zostały zapoczątkowane w innej rzeczywistości politycznej. Walka z ociepleniem klimatu, nakierunkowana praktycznie była wyłącznie na walkę z węglem. Decyzje dotyczyły w większej mierze ograniczenia zużycia węgla bez równoważenia deficytu energii z innych, ekologicznych źródeł. Napad Federacji Rosyjskiej na Ukrainę i wprowadzone pakiety sankcji spowodowały braki węgla kamiennego zwłaszcza dla odbiorców indywidualnych wykorzystujących go jako źródło ciepła. Polskie embargo na rosyjski węgiel wyprzedzające sankcje unijne stało się źródłem obaw przed zagrożeniem skokowego wzrostu cen dla społeczeństwa. Działania rządu mają na celu złagodzenie i ograniczenie przede wszystkim kosztów, które ponosić zmuszone jest społeczeństwo. Brak koordynacji i należycie przygotowanych przepisów prawa, częste zmiany i nowelizacje powodują niepokoje w społeczeństwie. Jednak nawet najlepsze programy rekompensujące wzrost cen nie zlikwidują podstawowego problemu, jakim jest brak węgla. Import drogiego węgla staje się koniecznością i to wszystko w sytuacji posiadania własnych zasobów. W związku z agresją Rosji podpisana umowa społeczna zakładająca likwidację kopalń powinna zostać wobec tego zmieniona, zważając na dalsze możliwości wykorzystywania tego surowca, przy uwzględnieniu nowoczesnych metod jego użytkowania. Metody „czystego wykorzystania” węgla znane są od dawna i należy je w dalszym ciągu rozwijać. Z tego powodu węgiel kamienny może być i powinien być jak najdłużej gwarancją bezpieczeństwa energetycznego nie tylko Polski, ale również Unii Europejskiej.

EN

Processes of decarbonization of European Union economy started last century began in another political reality. Fight against climate warming was directed towards fight against coal. Decisions were made, for the most part, towards limitation of coal consumption without balancing energy deficit with other, ecologic sources. Invasion of the Russian Federation against Ukraine and implemented sanction packages caused deficits of coal especially for individual clients using it as heat source. Polish embargo on Russian coal pre-empting EU sanctions became the source of concern for society fearing jumps in prices. Government actions aim to ease and limit the costs which society has to bear. Lack of coordination and properly prepared regulations, frequent changes and amendments cause distress to society. However, even the best compensation programs for rise in prices of coal will not take away the basic problem which is the lack of coal. Import of important coal is becoming a necessity, and it’s all in position of having local resources. Signed social contract assuming liquidation of coal mines should be changed with regards to further usage of said resource, using modern methods of its application. Methods of “clean usage” of coal have been known for a long time and should still be developed. For this reason coal can be, and should be for as long as possible the guarantee of energetic security not only for Poland, but also the European Union.

Słowa kluczowe

PL

węgiel; bezpieczeństwo; wojna; sankcje; Ukraina

EN

coal; security; war; sanctions; Ukraine

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 111
• Strony: 53--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Bednorz Jarosław

Bibliografia

• 1. Agencja... 2022a – Agencja Rozwoju Przemysłu SA, Import i przywóz (nabycie wewnątrzunijne) węgla kamiennego (stan na 15 lutego 2022 r.) – według informacji importerów przekazanych do 20 stycznia 2022 r. Grudzień oraz styczeń–grudzień 2021 r., Katowice luty 2022 r., s. 5.
• 2. Agencja... 2022b – Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., Import i przywóz (nabycie wewnątrzunijne) węgla kamiennego (stan na 18 maja 2022 r.) – według informacji importerów przekazanych do 20 kwietnia 2022 r. Marzec oraz styczeń–marzec 2022 r., Katowice maj 2022 r., s. 5.
• 3. Bednorz, J. 2010 – Polityka państwa wobec pakietu klimatycznego z uwzględnieniem znaczenia węgla kamiennego w gospodarce Polski. Polityka Energetyczna 13(2), s. 43–62.
• 4. Biuro… 2022 – Biuro Analiz Sejmowych, Pakiet „Gotowi na 55”, Biuletyn Europejski. Numer specjalny, nr 3(45), Wydawnictwo Sejmowe dla Biura Analiz Sejmowych 24 lutego 2022, s. 1–2.
• 5. Europan… 2012 – European Commission, Energy roadmap 2050, Luxemburg: Publication Office of the European Union, s. 6–9.
• 6. Komisja … 2021 – Komisja Europejska, Europejski Zielony Ład. Realizacja naszych celów. Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg 2021, s. 2–15.
• 7. Komunikat… 2021 – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 15 stycznia 2021 r. w sprawie przeciętnej średniorocznej ceny detalicznej 1000 kg węgla kamiennego w 2020 r. (MP 2021, poz. 52).
• 8. Komunikat… 2022 – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 14 stycznia 2022 r. w sprawie przeciętnej średniorocznej ceny detalicznej 1000 kg węgla kamiennego w 2021 r. (MP 2022, poz. 30).
• 9. Lipiński i in. 2022 – Lipiński, K., Maj, M. i Miniszewski, M. 2022 – Polski Instytut Ekonomiczny, Unia Europejska niezależna od Rosji? Alternatywne źródła dostaw surowców energetycznych, Warszawa 2022, s. 30–31.
• 10. Lorenz, U. 2005 – Skutki spalania węgla kamiennego dla środowiska przyrodniczego i możliwości ich ograniczania, Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej. Sympozja i Konferencje 64. Kraków: Wyd. Instytutu Gospodarki Surowcami mineralnymi i Energią PAN, s. 100–105.
• 11. Ludwik-Pardała, M. i Niemotko, K. 2012 – Przegląd metod podziemnego zgazowania węgla na podstawie wybranych przeprowadzonych prób na świecie. Przegląd Górniczy 2, (1083),Tom 69 (CIX), s. 8.
• 12. Sułek, M. 2015 – Zachodnie sankcje wobec Rosji – sens i skuteczność. Rocznik Strategiczny 2014/2015 20, Instytut Stosunków Międzynarodowych Uniwersytet Warszawski, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 398–410.
• 13. Ministerstwo… 2022 – Ministerstwo Aktywów Państwowych, Program dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce. Program obejmuje okres do 2030 r. i prezentuje kierunki transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce wraz z celami i działaniami niezbędnymi dla ich osiągnięcia. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 23 stycznia 2018 r. uwzględnia korekty przyjęte przez Radę Ministrów w dniach 30 września 2019 r. i 11 stycznia 2022 r. Warszawa 2022, s. 3.
• 14. Projekt... 2022 – Projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw. [Online] https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-szczegolnych-rozwiazaniach- w-zakresie-niektorych-zrodel-ciepla-w-zwiazku-z-sytuacja-na-rynku-paliw3 [Dostęp: 23.08.2022].
• 15. Rozporządzenie... 2022a – Rozporządzenie Rady (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L111, Rocznik 65 Legislacja 8 kwietnia 2022.
• 16. Rozporządzenie... 2022b – Rozporządzenie Rady (UE) 2022/879 z dnia 3 czerwca 2022 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 833/2014 dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L153, Rocznik 65 Legislacja 3 czerwca 2022.
• 17. Ruszel, M. 2015 – Wpływ rosyjsko-ukraińskich kryzysów gazowych na politykę energetyczną UE – ujęcie teoretyczne. Przegląd Politologiczny 2, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 49–52.
• 18. Umowa… 2021 – Umowa społeczna dotycząca transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz wybranych procesów transformacji województwa śląskiego, s 7.
• 19. Ustawa… 2022a – Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz.U. 2022, poz. 835).
• 20. Ustawa… 2022b – Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców niektórych paliw stałych w związku z sytuacją na rynku tych paliw (Dz.U. 2022, poz. 1477).
• 21. Ustawa... 2022c – Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. 2022, poz. 1692).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).