Waloryzacja i hierarchizacja niezagospodarowanych złóż kopalin skalnych w Polsce. Metoda i wyniki

• Autorzy: Nieć M. , Radwanek-Bąk B.

Warianty tytułu

EN

Valorization and ranking of industrial rock deposits in Poland. Methods and results

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem waloryzacji złóż jest stworzenie podstawy do ochrony zasobów najwartościowszych spośród nich, a ustępstw w zakresie złóż mniej wartościowych, tj. małych i zawierających kopalinę miernej jakości. Zaproponowany został prosty system rangowania, złóż kopalin w czterech obszarach ich waloryzacji według kryteriów: złożowo-surowcowych (zasobów i jakości kopaliny), górniczych uwarunkowań wykorzystania, środowiskowych - ograniczeń z tytułu wymagań ochrony środowiska, planistycznych - ograniczeń przez zagospodarowanie terenu złoża i hierarchizacja złóż niezależna na podstawie każdej z wymienionych wyżej czterech grup kryteriów w trójstopniowej skali ocen: N – najwyższa, W – wysoka, Z – zwykła, zado-walająca lub niska. Pozwala na opisanie każdego złoża za pomocą czteroliterowego symbolu, np. NNWN, NZNZ, itp. Przeprowadzona waloryzacja złóż kopalin skalnych wykazała niewielki udział złóż o najwyższych i wysokich walorach surowcowych (1,7 % klasy N i 6,9 % W). Wykorzystanie aż 50 % złóż o wysokich i najwyższych walorach surowcowych jest bardzo utrudnione przez wymagania ochrony środowiska i zagospodarowanie terenu. Złoża o najwyższych i wysokich walorach surowcowych powinny być szczególnie chronione. Gospodarka nimi powinna być rozpatrywana na poziomie koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województw.

EN

The aim of valorization of industrial rock deposits is to find those of highest resources and rock quality which should be protected for future development and select other with lower value which protection may be less rigorous. Simple mode of ranking deposits separately according to resources-quality, mining, environmental and land-use criteria was proposed in three or four degree scale: N – highest rank, W – low rank, Z – lowest rank and X – out of ranking. This, allow to describe each deposit by four letter symbol, e.g. NNWN, NZNZ etc. The valorization of all undeveloped industrial rock deposits in Poland has shown small amount of highest and high rank: 1,7 % and 6,9 % of total explored respectively. The devel-opment of 50 % of these is restrained by environment protection exigencies or land use of de-posit territory. The deposits of highest and high rank of resources and rock quality should be protected for future mining.

Słowa kluczowe

PL

złoża kopalin skalnych; waloryzacja

EN

industrial rock deposits; valorization

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 54, nr 5-6
• Strony: 21--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Nieć M.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

autor

Radwanek-Bąk B.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, Kraków

Bibliografia

• [1] Borowicz A., Duczmal M., Ślusarczyk G., Nowacka A., 2013 – Proces ewidencjonowania waloryzowanych złóż surowców skalnych w bazie danych. Gór. Odkryw. r. 54, nr 2, s. 173 - 179
• [2] Bromowicz J., Figarska-Warchoł B., 2012 – Kamienie dekoracyjne i architektoniczne południowo-wschodniej Polski – złoża, zasoby i perspektywy eksploatacji. Gosp. Sur. Min. t. 28, z. 3, s. 5 -22
• [3] Bromowicz J., Figarska-Warchoł B., Karwacki A., Kolasa A., Magiera J., Rembiś M., Smoleńska A., Stańczak G. (2003) – Główne kryteria waloryzacji złóż kamieni budowlanych i drogowych. W: Kruszywa mineralne. Surowce-rynek--technologie-jakość. Prace Nauk. Inst. Górnictwa Politechniki Wrocławskiej 104. Konferencje 37: 3-14. Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławska
• [4] Bromowicz J., Figarska-Warchoł B., Karwacki A., Kolasa A., Magiera J., Rembiś M., Smoleńska A., Stańczak G. (2004) – Waloryzacja złóż kamieni budowlanych i drogowych z różnych punktów widzenia. W: Kruszywa mineralne. Surowce-rynek-technologie-jakość. Prace Nauk. Inst. Górnictwa Politechniki Wrocławskiej 108. Konferencje 40: 3-11. Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławska
• [5] Bromowicz J., Figarska-Warchoł B., Karwacki A., Kolasa A., Magiera J., Rembiś M., Smoleńska A., Stańczak G. (2005) – Waloryzacja polskich złóż kamieni budowlanych i drogowych na tle przepisów Unii Europejskiej. Wyd. AGH , Kraków
• [6] Fettweis G.B., (1979) – World coal resources. Methods of assesment and results. Elssevier S.P.C. Amsterdam
• [7] Górecki J., Nieć M., (1983) – Ocena geologiczno-górniczych warunków eksploatacji złóż węgla kamiennego w Polsce. Przegl. Geol., R. 31, nr 2, s. 65-67
• [8] Górecki J., Sermet E., (2009) – Stopień geologiczno-górniczej atrakcyjności udokumentowanych złóż kruszyw naturalnych żwirowych. Surowce i Maszyny Budowl. Nr 2 (415), s. 16 – 19
• [9] Nieć M., (2006) – Złoża kruszywa naturalnego w dolinach Dunajca, Uszwicy i Raby i ich zagospodarowanie. Waloryzacja złóż i obszarów perspektywicznych. W: Progra-mowanie eksploatacji i zagospodarowania terenów pogórniczych złóż kruszywa natu-ralnego w dolinach rzek karpackich na przykładzie Karpat Zachodnich. Wyd. AGH. s. 127 – 140
• [10] Nieć M., Radwanek-Bąk B., (2011a) – Kompleksowa waloryzacja i hierarchizacja złóż kopalin skalnych. Gór. Odkryw. r.52, nr 6 str.5 – 14
• [11] Nieć M., Radwanek-Bąk B., (2011b) – Propozycja ustawowej ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin. Bezp. Pracy i Ochrona Środ. w Górnictwie. Nr 7(203), s. 12 – 17
• [12] Nieć. M., Sobczyk J., Kawulak M.; (2011) – Kryteria górniczej waloryzacji złóż nie-zagospodarowanych; Strategie i scenariusze technologiczne zagospodarowania i wykorzystania złóż surowców skalnych; Zadanie 7. Ochrona złóż surowców skalnych – kryteria racjonalnego ich zagospodarowania, zasady i możliwości realizacji; Etap. 7.2. Opracowanie kryteriów ochrony złóż i metod hierarchizacji. Kraków 2011
• [13] Sermet E., Górecki J., (2007) – Ocena geologiczno-górniczej atrakcyjności złóż kruszywa na przykładzie rejonu Opatowa. Prace Nauk. Inst. Górnictwa Polit. Wrocł., nr 119, Konf. nr 47, s. 187 – 195
• [14] Sokulska-Pietrzyk E.,(2011) – Problem waloryzacji złóż kopalin skalnych z punktu widzenia ograniczeń środowiskowych dla ich eksploatacji. Gór. Odkryw. r. 52, nr 1-2, s. 13 -18
• [15] Stryszewski M., (2005) – Metoda waloryzacji górniczo-ekonomicznej złóż kruszyw naturalnych. Prace Nauk. Polit. Wrocławskiej, nr 109, Konf. nr 41,: Surowce-rynek-technologie-jakość. s. 177 -183
• [16] Stryszewski M., (2011) – Metoda waloryzacji górniczo-ekonomicznej złóż kruszyw natuuralnych. Prace Nauk Inst. Górnictwa Polit. Wrocławskiej, nr 109, Konf. nr 41, s. 177 – 183
• [17] Uberman R., Uberman R., (2009) – Wycena wartości złóż kopalin . Wyd. AGH.
• [18] Uberman R., Ostręga A., (2008) – Zastosowanie metody AHP do waloryzacji złóż węgla brunatnego. Górnictwo i Geoinżynieria. r.31., z. 3; 23-41
• [19] Zasady dokumentowania złóż kopalin. Komisja Zasobów Kopalin MŚ. Warszawa, (1999)