Wielkoprzestrzenne założenia urbanistyczne w rękach obywateli – zielony szlak w nowojorskiej dzielnicy Bronx

• Autorzy: Filip A. J.

Warianty tytułu

EN

Large-scale urban planning schemes in the hands of the citizens – the greenway in the New York borough of Bronx

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Nowojorska dzielnica Bronx, która od lat 70. XX w. powszechnie uznawana jest za symbol upadku miasta i za czarne getto, zmienia się obecnie nie do poznania. Bronx staje się dzisiaj coraz bardziej... zielony! Jednymi z najbardziej reprezentatywnych dla odrodzenia Bronxu projektami są zielone szlaki: Rzeki Bronx i Południowego Bronxu. Te wielkoprzestrzenne koncepcje urbanistyczne przewidują przede wszystkim realizację ponadlokalnych ciągów parkowo-rekreacyjnych, jednak ich oddziaływanie na zachodzące w dzielnicy procesy przekształceń (przestrzennych i społecznych) jest znacznie szersze. Kluczową rolę w rozwijaniu tych projektów odgrywają oddolne, obywatelskie inicjatywy. Koncepcje realizacji obu szlaków zostały zainicjowane przez lokalnych aktywistów i są obecnie rozwijane przez organizacje obywatelskie – niezwykłe partnerstwa lokalnych organizacji i biur miejskich. Niniejszy artykuł przedstawia historię realizacji tych niezwykłych założeń urbanistycznych, eksponując i analizując rolę obywateli na wszystkich etapach przedsięwzięć: od samej inicjatywy, przez projektowanie, realizację i zarządzanie. Ocena korzyści i zagrożeń płynących z przyjęcia takiego „obywatelskiego" modelu włączającego się w rozwój przestrzenny miasta stanowi zakończenie artykułu.

EN

The Bronx, a New York borough which since the 1970s has been considered an embodiment of the city's fall and a black ghetto, has lately been changing beyond recognition. Bronx has gone... green! Among the most representative of its revival projects are greenways: the Bronx River Greenway and the South Bronx Greenway. These large-scale urban planning schemes are most of all designed to ensure supralocal recreation routes, but their impact on the borough's transformation (both spatial and social) is much more profound. The key role in developing these projects is played by grassroots initiatives. The conceptual work behind both greenways was put forward by local activists and is now developed by civic organizations – extraordinary partnerships between local groups and municipal offices. This article describes the history of these unusual projects, emphasising and analysing the role played by local residents on all stages of implementation: from the idea, through the design, up to execution and management. It also contains some concluding remarks on the benefits and dangers brought about by such a model of local involvement in the spatial structure of the city.

Słowa kluczowe

PL

urbanistyka; obywatele; partycypacja; partnerstwo; założenie urbanistyczne; zielony szlak; Bronx; Nowy Jork

EN

urban planning; citizens; participation; partnership; urban planning schemes; greenway; Bronx; New York

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 59, z. 1
• Strony: 45--85
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Filip A. J.

• Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

• J. Ahern, Greenways in the USA: Theory, Trends and Prospects, w: Ecological Networks and Grccnwavs. Concept, Design, Implementation, R. Jongman, G. Pungetti, Cambridge University Press 2004, s. 34-55.
• F. Barringer, Shift for Urban Renewal: Nurture the Grass Roots, “The New York Times” 29.11.1992.
• J. Byron, wywiad przeprowadzony przez autora 12.09.2013.
• J. Byron, Greenfield Maggie, Bronx River Greenway Plan, Bronx River Alliance, New York 2006.
• L. Cox, wywiad w serwisie BronxnetOPEN 2011, http://www.youtube.com/watch?v=nrkzafUKk-0, odczyt 11.12.2013.
• Davidson, Why Can’t the Bronx Be More Like Brooklyn?, “The New York Times” 10.07.2012.
• J. Fábos, Introduction and Overview: the Greenway Movement, Uses and Potentials of Greenways, “Landscape and Urban Planning” 33, 1995, s. 1-13.
• M. Fernande, In the Bronx, Blight Gave Way to Renewal, “The New York Times” 5.10.2007.
• J. Filip, Wielkoprzestrzenne założenia urbanistyczne w czasach urbanistyki społecznej. Bariery i możliwości rozwoju, w; Metamorfozy przestrzeni idea, treść, forma. Fundacja Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Warszawa 2014. s. 27-33.
• D. Gonzalez, In the South Bronx, the Grass Roofs Grow Up; Organizations Born in Protest Uncomfortably Find They’re Now the Establishment, “The New York Times” 7.01.1993.
• D. Gonzalez, Carving Out Havens and Fading Down the Skeptics, “The New York Times” 08.05.2007.
• D. Gonzalez, A Bronx Oasis With a Gritty, Industrial Past, “The New York Times” 15.07.2011.
• R. Gratz, The Battle for Gotham. New York in the Shadow of Robert Moses and Jane Jacobs, Nation Books, New York 2010.
• M. Greenfield, wywiad w serwisie The Bronx Journal 2012, http://www.youtube.com/watch?v-EHIlMS3IAP4, odczyt 11.122013.
• M. Greenfield, wywiad przeprowadzony przez autora 12.09.2013.
• N. Gronewold, Bronx Activists Trying to Turn Park Projects, Stimulus Cash Into Economic Engines, “The New York Times” 15.04.2010.
• P. Hall, Cities of Tomorrow, Basil Blackwell, Oxford, Cambridge 1990.
• P. Hellmund, D. Smith, Designing Greenway. Sustainable Landscapes for Nature and People, Island Press, Washington, Covelo, London 2006.
• M. Holloway. The Green Power Broker, „The New York Times” 14.12.2008.
• W. Hu, 2 Companies Plan to Expand And Add Jobs in Hunts Point, “The New York Times” 2.12.2005.
• W. Hu, Fighting the Image of the 'Burning' Borough, “The New York Times” 2.06.2013.
• Hunts Point Riverside Park, Bruncr Foundation, Inc. 2009.
• Hunts Point Vision Plan, Hunts Point Task Force, City of New York 2004.
• I am the Bronx River, film organizacji Bronx River Alliance 2010, http://www.youtube.com/watch?vQ8v63Iq62Ak, odczyt 11.12.2013.
• M. Kimmelman, River of Hope in the Bronx, “The New York Times” 19.07.2012.
• D. Kłosek-Kozłowska. Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2007.
• Kober, Connecting Communities to Their River, http://www.americanrivers.org 2011, odczyt 12.12.2013.
• J. Linton, wywiad przeprowadzony przez autora 7.09.2013.
• Maintenance Funding Recommendations for the South Bronx Greenway, Columbia University 2007.
• Majer, Miasta Ameryki. Kryzys i polityka odnowy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• Mindlin Alex, It’s a Dump, but People Can Dream, „The New York Times” 21.05.2006.
• New York City Comprehensive Waterfront Plan. Reclaiming the City’s Edge, Department of City Planning, City of New York 1992.
• J. Rooney, Organizing the South Bronx, State University of New York Press, Albany 1995.
• C. Rosenblum, Boulevard of Dreams. Heady Times, Heartbreak, and Hope along the Grand Concourse in the Bronx, New York University Press, New York, London 2009.
• R. Searns, The Evolution of Greenways as an Adaptive Urban Landscape Form, “Landscape and Urban Planning” 33, 1995, s. 65-80.
• K. Sepulveda, wywiad w serwisie The Bronx Journal 2012, http://www.youtube.com/watch?v-EHIlMS3IAP4, odczyt 11.12.2013.
• D. Slattery, It’s High Time to Talk About the Anticipated Gentrification of the South Bronx, “New York Daily News” 4.12.2013.
• South Bronx Greenway Partnership. Evaluation of Active Living by Design 2003-2008, Sustainable South Bronx 2008.
• E. Svendsen Erika, Civic Environmental Stewardship as a Form of Governance in New York City, rozprawa doktorska, Columbia University, Nowy Jork 2010.
• The Bronx Greenway Plan, Bronx Borough Board Greenway Committee 1993.
• The Bronx in Brief, The Bronx County Historical Society, http://www.bronxhistoricalsociety.org/bxbrief, dostęp:27.ll.20l3.
• P Wall, A Long-Delayed Path from The Bronx to Ranifall’s Island May Soon Be Built, “DNAinfo New York” 13.09.2013.
• Walmsley, Greenways and the Making of Urban Form, “Landscape and Urban Planning” 33, 1995, s. 81-127.
• Strony WWW organizacji: www.prattcenter.net, www.bronxriver.org, www.cityparksfoundation.org, www.nyc.gov/html/dcp, www.nycedc.com, www.nycgovparks.org, www.southbronxvision.org, www.ssbx.org, www.thepoint.org, odczytano 10 12.2013.