Kowalstwo artystyczne w architekturze – brama wrocławskiej Elektrowni Wodnej II (Północnej) jako przykład integracji sztuk

• Autorzy: Machometa I

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc140304

Warianty tytułu

EN

Art of smithery in architecture – the northern gate to the hydroelectric Power Station II located in Wrocław as an example of integration of arts

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Tematem niniejszej pracy jest wrocławskie rzemiosło artystyczne w architekturze początku XX w. Na jego rozwój wpłynęły idee odrodzenia rzemiosła i związania sztuki z przemysłem, głoszone pod koniec XIX w. przez angielski ruch „Arts and Crafts”. Zaprezentowane badania opisują sposób połączenia kowalstwa artystycznego z architekturą budynku elektrowni wodnej autorstwa Maxa Berga. Przedmiotem badań jest brama, która stanowi dzieło mistrza kowalstwa artystycznego i rzeźbiarza, profesora Jaroslava Vonki. Została ona poddana analizie formalnej i ikonograficznej. Szczególną uwagę zwrócono na kompozycję, motywy dekoracyjne oraz indywidualne rozwiązania technologiczne bramy.

EN

The subject of this work is Wrocław art of craft in the early twentieth century’s architecture. Its development was greatly infl uenced by the ideas to revive crafts and arts and bind them with industry; ideas which were established at the end of the nineteenth century by the English movement “Arts and Crafts”. This research shows how the art of smithery was combined with architecture using the example of the hydroelectric plant building designed by Max Berg. The subject of this research is its gate made by a master of artistic smithery and sculptor, professor Jaroslav Vonka. A formal and iconographic analysis was performed. Special attention was paid to its composition, decorative motives and individual technological solutions.

Słowa kluczowe

PL

kowalstwo artystyczne; metaloplastyka; Jaroslav Vonka; brama wrocławskiej elektrowni wodnej; architektura modernistyczna

EN

art of smithery; decorative metalwork; Vonka Jaroslav; north gate to the hydroelectric power station in Wrocław; modernist architecture

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 3(39)
• Strony: 41--51
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys.

Twórcy

autor

Machometa I

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej / Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology.

Bibliografia

• [1] Nowak L., Jaroslav Vonka – mistrz kutego żelaza, [w:] Z. Świechowski (red.), W kręgu sztuki śląskiej pierwszej połowy XX wieku, Rozprawy Komisji Historii Sztuki, t. 11, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983, 87–100.
• [2] Szolginia W., Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i budownictwo, WNT, Warszawa 1982.
• [3] Januszewski S., Wrocławskie elektrownie wodne, [w:] S. Januszewski (red.), Dzieła techniki – dobra kultury, FOMT, Wrocław 2002, 99–101.
• [4] Kopydłowski B., Polskie kowalstwo architektoniczne, Arkady, Warszawa 1958.
• [5] Starzewska M., Rzemiosło artystyczne, [w:] T. Broniewski, M. Zlat (red.), Sztuka Wrocławia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1967, 435–436.
• [6] Nowak L., Śląskie rzemiosło artystyczne międzywojennego dwudziestolecia, [w:] J. Janczak (red.), Śląski labirynt krajoznawczy, Regionalna Pracownia Krajoznawcza, Wrocław 1990, 63–81.
• [7] Łukaszewicz P., Ilkosz B. (red.), Od Otto Muellera do Oskara Schlemmera. Artyści wrocławskiej Akademii. Eksperymenty. Praktyka. Przypomnienie, katalog wystawy Staatlisches Museum Schwerin 11.05.2002–11.08.2002, Museum Ostdeutsche Galerie, Regensburg 01.09.2002–17.10.2002, Muzeum Narodowe we Wrocławiu 20.11.2002–19.01.2003, Schwerin 2002.
• [8] Broniewski T., Architektura, rzeźba i malarstwo, [w:] T. Broniewski,M. Zlat (red.), Sztuka Wrocławia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich,Wrocław 1967, 409–435.
• [9] Malkiewicz T., Odra jako droga wodna w obrębie Wrocławskiego Węzła Wodnego, [w:] G. Roman, J. Waszkiewicz, M. Miłkowski (red.), Wrocław a Odra, Urząd Miejski Wrocławia, Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław 1999, 57–60.
• [10] Ilkosz J., Elektrownia północna na Odrze, ul. Księcia Witolda 3a,[w:] J. Harasimowicz (red.), Atlas architektury Wrocławia, t. 2:Budowle mieszkalne, budowle inżynieryjne i przemysłowe, parki,cmentarze, pomniki, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1998,167–168.
• [11] Niemczyk E., Inspiracje wrocławskiego modernizmu, [w:] S. Lose (red.), Ten wspaniały wrocławski modernizm. Materiały z konferencji Komisji Architektury i Urbanistyki wrocławskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1991, Wrocław, 1998, 9–13.
• [12] Ilkosz J., Elektrownia wodna Wrocław II – północna, [w:] R. Eysymontt, J. Ilkosz, A. Tomaszewicz, J. Urbanik (red.), Leksykon architektury Wrocławia, Wydawnictwo Via Nova, Wrocław 2011, 434.