W zakładzie pracy, barze mlecznym, domu i przedszkolu. Nowe formy naczyń jako odpowiedź na zmianę warunków życia, potrzeb i zwyczajów żywieniowych w Polsce lat 50. i 60. XX wieku

• Autorzy: Wiszniewska A.

Warianty tytułu

EN

At work, in a cafeteria, at home and in a kindergarten. New forms of tableware as an answer to the changing needs, living conditions and dietary habits in the 1950s and 1960s Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dla rozwoju nowoczesnej polskiej ceramiki użytkowej lat 50. i 60. XX wieku ogromne znaczenie miał powstały w 1950 r. Instytut Wzornictwa Przemysłowego (IWP). Już na początku lat 50. zespół projektantów IWP podjął prace nad wdrożeniem do produkcji naczyń lepiej dopasowanych do powojennych realiów: małych mieszkań i lansowanego modelu rodziny, w której oboje rodzice pracowali, zaś dzieci uczęszczały do żłobka lub przedszkola. W tym modelu członkowie rodziny spożywali posiłki poza domem: w stołówce zakładowej, szkolnej lub w barze mlecznym. Odpowiedzią na te potrzeby był opracowany w 1953 r. zestaw naczyń do samoobsługowych zakładów żywienia zbiorowego. Kolejne projekty podejmowały zagadnienia projektowania dla dzieci (Barbara Fribes, 1961), czy wreszcie opracowania naczyń „sanatoryjnych”, dla osób z ograniczoną ruchomością ręki (Danuta Duszniak, 1967–1968). Odpowiedzią na nowy sposób spędzania czasu w domu – przed telewizorem – był opracowany przez Zofię Przybyszewską w 1956 r. projekt „zestawu telewizyjnego”, składający się z filiżanki z wydłużonym spodkiem, na którym można było położyć drobną przekąskę.

EN

The development of modern Polish tableware in the 1950s and 1960s was driven by the Institute of Industrial Design, which was opened back in the 1950s. At the very beginning of the 1950s, a team of designers employed by the Institute started to work on implementing production of dishes that would fit the post-war reality much better: small apartments and the promoted family model, in which both parents worked and children were sent to nursery or kindergarten. In this model, family members ate outside: in the canteens at work and school or cafeterias. The answer to those needs was the tableware designed in 1953 for the self-service mass caterers. Designs that followed focused on designing for children (Barbara Fribes, 1961) or developing “sanatorium” tableware for people with limited hand mobility (Danuta Duszniak, 1967–1968). The answer to the new way of spending time at home – in front of the TV was the “TV set” designed by Zofia Przybyszewska in 1956 consisting of a cup and an elongated saucer that could also fit a small snack.

Słowa kluczowe

PL

ceramika użytkowa; Instytut Wzornictwa Przemysłowego; projektowanie dla dzieci; projektowanie dla niepełnosprawnych

EN

tableware; Institute of Industrial Design; designing for children; designing for people with disabilities

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
• Czasopismo: Szkło i Ceramika
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 68, nr 5
• Strony: 10--13
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., fot.

Twórcy

autor

Wiszniewska A.

• Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

autor zdjęć

Wojtkiewicz W.

autor zdjęć

Mierzanowski J.

Bibliografia

• [1] Leopold Tyrmand, Życie towarzyskie i uczuciowe, Warszawa 1990, s. 9.
• [2] Ibidem, s. 270.
• [3] Zofia Przybyszewska, Naczynia obiadowe do samoobsługowych zakładów żywienia zbiorowego, „Biuletyn Instytutu Wzornictwa Przemysłowego” [dod. do „Szkła i Ceramiki”], 1955, nr 3, s. 2.
• [4] Zofia Przybyszewska, Naczynia obiadowe do samoobsługowych zakładów żywienia zbiorowego (II), „Biuletyn Instytutu Wzornictwa Przemysłowego” [dod. do „Szkła i Ceramiki”], 1955, nr 4, s. 2.
• [5] Wdzięk projektu mieści się w milimetrach. Z Danutą Duszniak rozmawiają Marlena Biardzka i Monika Malinowska, „Szkło i Ceramika”, 2017, nr 3, s. 29.
• [6] Jolanta Olejniczak, Dzieje Zakładu Ceramiki i Szkła, „Prace i Materiały IWP”, 1988, z. 127, s. 31.
• [7] Barbara Banaś, Polski New Look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Wrocław 2011.
• [8] Jan Szymański, Książka o mieszkaniu, Warszawa 1972, s. 195.
• [9] Jolanta Olejniczak, op. cit., s. 20.
• [10] Informacje zgromadzone w Archiwum Pracowni Plastyki Współczesnej Instytutu Sztuki PAN w Warszawie oraz na www.slownikprojektantow.pl (data dostępu: 1.06.2017).
• [11] Barbara Banaś, op. cit., s. 50.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).