O dwóch „historycznych” stacjach meteorologicznych w północno-wschodniej Polsce

• Autorzy: Górniak Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.32045/PG-2023-037

Warianty tytułu

EN

About two „historical” meteorological stations in north-eastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono historię funkcjonowania dwóch dawnych stacji meteorologicznych w północno-wschodniej Polsce z początku XX w. Od ponad 70 lat nie prowadzi się na nich obserwacji, ale są one obecnie ważnym źródłem historycznych danych klimatologicznych. Stacja meteorologiczna w Wądołkach Borowych koło Zambrowa funkcjonowała w latach 1897-1924 dzięki Alfredowi Franciszkowi Wyszyńskiemu, który jako lokalny ziemianin i z własnej inicjatywy utworzył i prowadził stację meteorologiczną. Druga z historycznych stacji to inicjatywa dr Alfreda Lityńskiego, hydrobiologa i kierownika Stacji Hydrobiologicznej nad Wigrami koło Suwałk. W latach 1922-1927 działała początkowo w Płocicznie, na południowo-zachodnim brzegu jeziora, a w latach 1928-1943 w Starym Folwarku na północno-zachodnim krańcu Wigier. Dzięki zaangażowaniu i 17-letniej pracy Andrzeja Wasilenki oraz kilkuletnim obserwacjom jego syna Bogdana, seria pomiarów wigierskich stanowi istotny wkład w poznanie środowiska przyrodniczego Pojezierza Suwalskiego.

EN

The history of the functioning of two former meteorological stations in north-eastern Poland from the beginning of the 20 th century is presented. They have been out of observation for more than 70 years but are now an important source of historical climate data. The meteorological station in Wądołki Borowe near Zambrów conducted observations and measurements in the years 1897-1924, thanks to Alfred Franciszek Wyszyński, who, as a local landowner and on his own initiative, created and ran a meteorological station. The second of the historical stations is an initiative of Dr. Alfred Lityński, a hydrobiologist and manager of Hydrobiological Station at Lake Wigry near Suwałki, founded by Nencki Institute from Warsaw. In the years 1922-1927 it operated in Płociczno, on the south-western shore of the lake, and in the years 1928-1943 in Stary Folwark, on the north-western edge of Wigry Lake. Thanks to the commitment and 17 years of work of Andrzej Wasilenko and several years of observations of his son – Bogdan – the observation series is a significant contribution to the knowledge of the natural environment of the Suwałki Lake District.

Słowa kluczowe

PL

dane historyczne; historia pomiarów meteorologicznych; zjawiska pogodowe; Wądołki Borowe; Płociczno; Stary Folwark; Wigry

EN

historical data; history of meteorological measurements; weather phenomena; Wądołki Borowe; Płociczno; Stary Folwark; Wigry Lake

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2023
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 55--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., fot., rys., wykr.

Twórcy

autor

Górniak Andrzej

• Uniwersytet w Białymstoku, Institute of Biology, Department of Hydrobiology

• https://orcid.org/0000-0002-8502-9392

Bibliografia

• 1. Brzęk G., 1988, Stacja Hydrobiologiczna na Wigrach. Wyd. Lubelskie, Lublin, 479 s.
• 2. Godlewska D., 1971, Stacja meteorologiczna w Wądołkach Borowych, Kontrasty, 4 (7), 21-23.
• 3. Gorczyński W., 1905, Sprawozdanie Stacyi Centralnej z roku 1904, 19 s.
• 4. Gorczyński W., Kosińska S., 1916, O temperaturze powietrza w Polsce, Pamiętnik Fizjograficzny, 23, 262 s.
• 5. Górniak A., 2022a, 100 lat obserwacji pogody nad Wigrami, Kwartalnik Wigry, 2, 16-17.
• 6. Górniak A., 2022b, Historia obserwacji i pomiarów meteorologicznych w Białymstoku, Przegląd Geofizyczny, 57 (3-4), 135-143, DOI: 10.32045/PG-2022-034.
• 7. Gwardiak J., 2007, Adolf Franciszek Wyszyński (1863-1924) - ziemian, meteorolog, społecznik i korespondent prasy, Studia Łomżyńskie, 18, 151-154.
• 8. Janikowski T., 1925, Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych notowanych nad Wigrami w czasie od 1922 do 1924 roku, Sprawozdania Stacji Hydrobiologicznej na Wigrach, 1 (4), 59-64.
• 9. Kaczorowska Z., 1958, Klimat województwa białostockiego, Dokumentacja Geograficzna IG PAN, 6, 58 s.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).