Kościół Zwiastowania NMP w Odechowie i dom dla kanoników w Wiślicy – przykład spójności architektury świeckiej i sakralnej

• Autorzy: Bojęś-Białasik Anna , Czechowicz Jacek , Szyma Marcin

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK68ODECHOW

Warianty tytułu

EN

Church of the Annunciation of Our Lady in Odechów and the Canons’ House in Wiślica: A case of religious and lay architectural coherence

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule zamieszczono charakterystykę architektoniczną wybranych fundacji Jana Długosza: kościoła Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Odechowie i domu kanoników i wikariuszy w Wiślicy oraz dokonano ich porównania. Obiekty powstały w tym samym czasie, pod koniec pierwszego dziesięciolecia drugiej połowy XV wieku. Na podstawie nietypowego kształtu świątyni odechowskiej, zbudowanej na planie prostokąta, przypominającej układem dom gotycki, można było przypuszczać, że kształtowanie architektury obydwu budowli odbywało się drogą świadomie powiązanej akcji. W istocie kościół w Odechowie i dom w Wiślicy zawierają liczne spójne odwołania kompozycyjne, pomimo przeciwstawnych funkcji. Spotykamy się zatem ze szczególnym przykładem zależności formalnych, a zarazem wyodrębnionym typem średniowiecznego kościoła o współcześnie nieczytelnym pierwotnym układzie wskutek jego rozbudowy na początku XX wieku.

EN

This paper features an architectural overview of selected foundations by Jan Długosz: the Church of the Annunciation of Our Lady in Odechów and the canons’ and vicars’ house in Wiślica, as well as a comparison of these structures. The two buildings were built at the same time, during the first decade of the second half of the fifteenth century. The atypical shape of the Odechów church, built on a square plan and resembling a Gothic house in its layout, inclined us to assume that the design of the Odechów and Wiślica foundations took place via a deliberately linked action. Indeed, the church in Odechów and the house in Wiślica feature a range of coherent compositional references despite having opposing functions. We therefore encounter a special case of formal dependencies and an isolated type of medieval church with a layout that is currently illegible due to its extension at the start of the twentieth century.

Słowa kluczowe

PL

fundacje Jana Długosza; gotycka architektura sakralna; historia architektury; Wiślica; Odechów

EN

foundations of Jan Długosz; Gothic religious architecture; history of architecture; Wiślica; Odechów

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 68
• Strony: 44--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., il.

Twórcy

autor

Bojęś-Białasik Anna

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

• https://orcid.org/0000-0002-1676-5206

autor

Czechowicz Jacek

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

• https://orcid.org/0000-0002-7592-7199

autor

Szyma Marcin

• Wydział Historyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego

• https://orcid.org/0000-0003-4343-8291

Bibliografia

• 1. Buczek Anna, Mecenat artystyczny Jana Długosza w dziedzinie architektury, [w:] Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. Stanisław Gawęda, Kraków 1980.
• 2. Czechowicz Jacek, Rozbudowa świątyni. Nowa przestrzeń sakralna na kanwie dawnego układu wybranych kościołów Małopolski, Kraków 2018.
• 3. Głąb Agnieszka, Heraldyka w budowlach Długoszowych, [w:] Res Historica, red. Henryk Gmiterek, Lublin 2009.
• 4. Kadłuczka Andrzej, Przeszłość dla przyszłości: tysiącletnia Wiślica i jej materialne i niematerialne dziedzictwo. Pomnik historii jako forma opieki RP, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 60.
• 5. Klinger Edyta, Gotycka polichromia domu długosza w Wiślicy, „Roczniki Humanistyczne” 2005, t. 53, z. 4.
• 6. Krysiak Artur, „Monografia kościoła parafialnego pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Odechowie”, praca magisterska, Katolicki Uniwersytet Lubelski 2010.
• 7. Łuszczkiewicz Władysław, Budowle Długosza, „Kłosy” 1880, nr 786, t. 31. Orlik Karol, Historia kościoła odechowskiego, „Informator Ziemi Skaryszewskiej” 2009.
• 8. Płuska Ireneusz, 800 lat cegielnictwa na ziemiach polskich – rozwój historyczny w aspekcie technologicznym i estetycznym, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2009, nr 26.
• 9. Rożek Michał, Kościelne fundacje Jana Długosza, „Analecta Cracoviensia” 1980, t. 12.
• 10. Tomaszewski Andrzej, Z problematyki badań, konserwacji i ekspozycji zabytków w Wiślicy, „Ochrona Zabytków” 1964, nr 17/2 (65).
• 11. Wiśniewski Jan, Dekanat radomski, Radom 1911.