Poles in Belgium and the question of rebirth of an independent Polish state

• Autorzy: Gul-Rechlewicz Violetta

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.6125

Warianty tytułu

PL

Polacy w Belgii wobec kwestii odrodzenia niepodległego państwa polskiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The issue of the participation of Polish political emigration in the struggle for freedom and its comprehensive activity in the political, scientific and cultural spheres are reflected in the Polish (European) history, thus providing valuable research material for future generations. Polish post-partition emigres, especially after the major national uprisings, was concentrated mainly in France, England and Belgium. Polish emigration in Belgium, similar to some extent to emigration in France – albeit smaller in number – was constituted by the Polish colony, represented, among others, by soldiers seeking refuge after the November Uprising (including several dozen officers, e.g. Ignacy Kruszewski, Feliks Prot de Pruszyński, Jan Zygmunt Skrzynecki, Władysław Zamoyski) and representatives of culture and science, Joachim Lelewel (an outstanding Polish historian, spiritual guide in an exile democratic camp), Stanisław Worcell (thinker and social activist of the Great Emigration) and many other outstanding Poles. The aim of this article is to present the role of Polish emigration in Belgium, its contribution to the struggle for Poland’s independence, and to draw attention to the scholarly dispute surrounding the Great Emigration between Polish and Belgian historians regarding the effects of “politics in exile” and the question of the heroism of Polish patriots in exile. These considerations are a contribution to a broader discussion and an encouragement to a deeper penetration of the literature (source materials) on the Great Emigration, especially, if it concerns Belgium, available in foreign languages – French and Dutch.

PL

Problematyka udziału polskiej emigracji politycznej w walkach wolnościowych oraz jej wszechstronna działalność w dziedzinie politycznej, naukowej oraz kulturalnej znajduje swoje odbicie na kartach historii Polski (Europy), stanowiąc tym samym cenny materiał badawczy dla kolejnych pokoleń. Polskie wychodźstwo porozbiorowe, zwłaszcza po największych powstaniach narodowych, koncentrowało się głównie we Francji, Anglii oraz Belgii. Polską emigrację w Belgii, podobną w pewnym stopniu do emigracji we Francji – aczkolwiek mniejszą liczebnie – stanowiła kolonia polska, którą reprezentowali m.in. żołnierze szukający schronienia po powstaniu listopadowym (wśród nich kilkudziesięciu oficerów, np. Ignacy Kruszewski, Feliks Prot de Pruszyński, Jan Zygmunt Skrzynecki, Władysław Zamoyski) oraz przedstawiciele kultury i nauki, Joachim Lelewel (wybitny polski historyk, duchowy przewodnik emigracyjnego obozu demokratycznego), Stanisław Worcell (myśliciel i społecznik, aktywny działacz Wielkiej Emigracji) oraz wielu innych wybitnych Polaków. Celem artykułu jest przedstawienie roli polskiej emigracji w Belgii, jej wkładu w walkę o odzyskanie niepodległości przez Polskę oraz zwrócenie uwagi na spór naukowy, jaki toczy się wokół Wielkiej Emigracji między polskimi a belgijskimi historykami odnośnie do efektów „polityki na wygnaniu” oraz kwestii heroizmu polskich patriotów na uchodźstwie. Niniejsze rozważania stanowią przyczynek do szerszej dyskusji i zachętę do głębszej penetracji literatury (materiałów źródłowych) dotyczącej Wielkiej Emigracji, zwłaszcza – jeżeli dotyczy Belgii – dostępnej w językach obcych – francuskim oraz niderlandzkim.

Słowa kluczowe

EN

Great Emigration; patriotism; Polish political emigration; Belgium

PL

Wielka Emigracja; patriotyzm; polska emigracja polityczna; Belgia

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Scientific Journal of the Military University of Land Forces
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 53, No. 4(202)
• Strony: 639--651
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz.

Twórcy

autor

Gul-Rechlewicz Violetta

• Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University of Kielce, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-6471-2395

Bibliografia

• 1. Żurawski vel Grajewski. Wielka emigracja w Belgii (1831-1870) – wizerunek bez heroizmu. Kwartalnik Historyczny. 2006;123(1):103-24.
• 2. Goddeeris I. Spór o emigrację polską w XIX w. – odpowiedź autora. Kwartalnik Historyczny. 2016; 123(2):321-26.
• 3. Goddeeris I. Van favoritisme naar legaliteit. De Belgische tolerantiedrempel voor politieke activiteiten van ballingen. 1830-1914. Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis. 2010;3:313-44.
• 4. Zajewski W. Polska Belgia Europa. Wiek XIX. Olsztyn: Wydawnictwo Littera; 2007.
• 5. Zajewski W. Baron Goswin de Stassart – belgijski przyjaciel Polaków. Przegląd Humanistyczny. 1979; 23;5(164):117-32.
• 6. Kieniewicz S, Zachorski A, Zajewski W. Trzy powstania narodowe: kościuszkowskie, listopadowe, styczniowe. Warszawa: Książka i Wiedza; 2006.
• 7. Chiciński T. Władysław Zajewski, „Polska. Belgia. Europa. Wiek XIX”, Wydawnictwo LITTERA, Olsztyn 2007, ss. 255 [recenzja]. Przegląd Nauk Historycznych. 2008;7(1):232-36.
• 8. Zajewski W. Belgia wobec powstania listopadowego. In: Zajewski W (ed.). Powstanie listopadowe 1830-1831. Dzieje wewnętrzne, militaria, Europa wobec powstania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; 1990, p. 465-81.
• 9. Kalembka S. Wielka Emigracja. Polskie wychodźstwo polityczne w latach 1831-1862. Warszawa: Wiedza Powszechna; 1971.
• 10. Goddeeris I. La Grande Emigration polonaise en Belgique (1831-1870). Elites et mas-ses en exil à l’époque romantique. Frankfurt am Main: Peter Lang Edition; 2013.
• 11. Goddeeris I. Prawomocność czy integracja? Studia porównawcze działalności politycznej na uchodźstwie. Pamięć i Sprawiedliwość. 2010;9/1(15):171-86.
• 12. Żurawski vel Grajewski. Jeszcze o Wielkiej Emigracji w Belgii – polemika na marginesie książki Idesbalda Goddeerisa. Kwartalnik Historyczny. 2016;123(3):515-21.
• 13. Kieniewicz S. Samotnik brukselski. Warszawa: Wiedza Powszechna; 1960.
• 14. Paczkowski A. Prasa polonijna w latach 1870-1939. Zarys Problematyki. Warszawa: Biblioteka Narodowa; 1977.
• 15. Kledzik M. Generał Jan Zygmunt Skrzynecki roli głównodowodzącego armia Królestwa Belgii (styczeń–czerwiec 1839). Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego. 2015;29:337-59.
• 16. Bender R. Polacy w armii belgijskiej w latach 1830-1853. In: Zins H (ed.). Polska w Europie. Lublin: 1968, p. 223-39.
• 17. Durand R. Depesze z powstańczej Warszawy 1830-1831. Warszawa: Czytelnik; 1980.
• 18. Luwers B. De zaak Skrzynecki. Eenepisode der diplomatieke betrekkingen tussenoostenvijk en Belgie (1839). Belgisch Tildschrift voor Militare Geschiedenis. 1970;7:536-630.
• 19. Meuss T. Le générale Jean Skrzynecki, conseiller politique et spirituel de Montalembert. Carnet de la Fourragères. 1950;9(1):62-72.
• 20. Barzykowski S. Historya powstania listopadowego. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego; 1883.
• 21. Łojek J. Szanse powstania listopadowego. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX; 1986.
• 22. Zajewski W. Belgja i Polska. Warszawa: Skład Główny „Dom Książki Polskiej”; 1928.
• 23. Lannoy F de. Une rupture diplomatique Germano-Belge au XIX siécle. L’affaire Skrzynecki. La Revue Générale. 1920;53(103).
• 24. Vandersteene L. Polonofilie, nationalisme en nationaleidentiteit: Belgische reactie-sop de Erste Poolsevluchtelingen van de Grote Emigratie (1831-1832). Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis. 2000;1-2:49-130.
• 25. Goddeeris I. ‘Belgique – Terre d’Accueil’. Perceptie en attractiviteit van België als gastland bij Poolse politieke migranten (1831-1846). Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis. 1999;3-4:261-314.
• 26. Cygler B. Zjednoczenie Emigracji Polskiej 1837-1846. Gdańsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna; 1963.
• 27. Cygler B. Dzieje i problematyka prasy lelewelowskiego Zjednoczenia Emigracji Polskiej w latach 1837-1839. Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego. 1967;6(2):40-60.
• 28. Kalembka S. Prasa Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Zarys dziejów wydawniczych 1832-1863. Roczniki Biblioteczne. 1963;1-2:91-149.
• 29. Więckowska H. Listy emigracyjne Joachima Lelewela. T. III. 1842–1848 (Nry 611-947). Kraków: Polskiej Akademii Umiejętności; 1952.
• 30. Merzbach Ch. Emigracja polska w Belgji po 1830 i 1863. Przegląd Współczesny. 1932;41(120-122): 154-69.
• 31. Lechwar-Wierzbicka E. Powiązania polsko-belgijskie po powstaniu listopadowym. Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne. 2013;39:163-78.
• 32. Mochnacki M. O charakterze polskiej emigracji. In: Pamiętnik Emigracji. Część I. Zeszyt I. Ziemowit. Paryż; 1832.
• 33. Śliwiński A. Po upadku powstania listopadowego (W setną rocznicę). Tygodnik Ilustrowany. 1931;40: 759-60.