Wybrane właściwości strukturalne dolomitu z kopalń rud miedzi

• Autorzy: Pajdak A. , Kudasik M.

Warianty tytułu

EN

Structural properties of dolomite rock from copper mines

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono zestawienie analiz porozymetrycznych dolomitu w aspekcie ich charakterystyki. Badania wykonano dla sześciu próbek pobranych z kopalń rud miedzi O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” oraz O/ZG „Rudna”, które określono metodami niskotemperaturowej adsorpcji azotu oraz porozymetrii rtęciowej. Analizy adsorpcji gazowej (N2) materiału skalnego pozwoliły na charakterystykę objętości jego najdrobniejszych porów – mikroporów oraz mezoporów o średnicy do 0,2 μm, wyznaczenie rozkładu objętości porów i objętości całkowitej, która wyniosła do 0,005 cm3/g. Analizy porozymetrii rtęciowej (Hg) obejmujące zakresem pomiarowym mezopory o średnicy powyżej 0,05 μm i makropory, umożliwiły wyznaczenie porowatości dolomitu, która zawierała się w zakresie 3-5% oraz całkowitej objętości porów, wynoszącej od 0,011 do 0,020 cm3/g i rozkładu objętości porów, zróżnicowanego w zależności od badanej próbki. Rezultaty przedstawionych w pracy wyników analiz mogą posłużyć jako element składowy charakterystyki porowatej skał dolomitu, niezbędnej z punktu widzenia lokalizowania rejonów górotworu o odmiennych właściwościach strukturalnych w kopalniach rud miedzi.

EN

This paper presents summary porosimetric analyses of dolomite in terms of its characteristics. The tests were carried out for six samples taken from O/ZG “Polkowice-Sieroszowice” and O/ZG “Rudna” copper mines, and examined by low-temperature nitrogen adsorption and mercury porosimetry methods. The gas adsorption analysis (N2) of dolomite showed a very small volume of the smallest pores - micropores and mesopores of up to 0,2 μm in diameter, amounting to 0,005 cm3/g. The mercury (Hg) porosimetry measurements of larger pores enabled to determine the porosity rate, which ranged from 3 to 5%, the total pore volume ranging from 0,011 to 0,020 cm3/g and the pore volume distribution, which varied depending on the sample. The results presented in this paper can be used as a component of textural characteristics of dolomite rock, necessary from the point of view of locating those areas of the rock mass in copper mines with different structural properties.

Słowa kluczowe

PL

dolomit; porowatość; porozymetria

EN

dolomite; porosity; porosimetry

• Wydawca: Instytut Mechaniki Górotworu PAN
• Czasopismo: Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 18, nr 3
• Strony: 3--9
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pajdak A.

• Instytut Mechaniki Górotworu PAN; ul. Reymonta 27, 30-059 Kraków

autor

Kudasik M.

• Instytut Mechaniki Górotworu PAN; ul. Reymonta 27, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Barrett E.P., Joyner L.G., Halenda P.P., 1951: The Determination of Pore Volume and Area Distributions in Porous Substances. I. Computations from Nitrogen Isotherms. Journal of the American Chemical Society, 73 (1), 373-380.
• Biliński M., Hryciuk A., Laskowski M., Mirek A., 2015: Zagrożenie wyrzutami w KGHM Polska Miedź SA O/ZG Rudna – stan zagrożenia po czterech latach od wyrzutu. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, Główny Instytut Górnictwa, nr 1, s. 24-28.
• Brunauer S., Emmett P.H., Teller E., 1938: Adsorption of Gases in Multimolecular Layers. Journal of the American Chemical Society, 60, 309.
• Klobes P., Meyer K., Munro R.G., 2006: Porosity and Specifi c Surface Area Measurements for Solid Materials. NIST Recommended Practice Guide, NIST, Special publication, 960-17
• Mirek A., Laskowski M., Hryciuk A., Półtorak M., 2011: Zagrożenie wyrzutami gazów i skał w KGHM Polska Miedź S.A. – doświadczenia O/ZG „Rudna” w zakresie jego rozpoznawania i podejmowanych działań profilaktycznych przy prowadzeniu wyrobisk przygotowawczych. Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko, Nr 4/2, s. 305-313.
• Mirek A., Laskowski M., Respondek A., Hryciuk A., 2010: Wyrzut gazów i skał z O/ZG „Rudna” – incydent czy tendencja? Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko, Nr 4/3, s. 275-288.
• Pajdak A., Skoczylas N., 2014: Porównanie powierzchni właściwej i rozmiaru porów węgla metodami sorpcyjnymi w różnych temperaturach. Prace IMG PAN, tom 16, nr 3-4, s. 85-92.
• Rouquerol J., Avnir D., Fairbridge C.W., Everett D.H., Haynes J.H., Pernicone N., Ramsay J.D.F., Sing K.S.W., Unger K.K., 1994: Recommendations for the characterization of porous solids. International Union of Pure and Applied Chemistry, 66, p. 1739-1758.
• Washburn E.W., 1921: The dynamics of capillary flow. Physical Review B, 7, p. 115-116.
• Wierzbicki M., Młynarczuk M., 2013: Structural aspects of gas and dolomite outburst in Rudna copper mine. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, Vol. 57, p. 113-118.
• Wyższy Urząd Górniczy: Zarządzenie Nr 26 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 16 września 2009 r. w sprawie powołania Komisji do spraw Zagrożenia Wyrzutami Gazów i Skał w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Rudy Metali, Katowice, 2009.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).