Analysis of the “Adaptation strategy for sectors and areas vulnerable to climate change to 2020 with an outlook to 2030 (SPA 2020)”

• Autorzy: Sobieraj Janusz

Identyfikatory

DOI

10.24425/ace.2025.154120

Warianty tytułu

PL

Analiza „Strategii adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020)”

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Poland performs very badly in all kinds of rankings related to environmental protection and usually ranks last compared to other EU countries. Several programmes and strategies are currently being implemented to improve this situation. These include both national and local government documents. The author presents the most important of these and analyses both their provisions and the effectiveness of their implementation. One of the key aspects of adaptation to climate change is Poland’s energy transition from coal-based power generation to renewable energy sources. Unfortunately, over the past few years, legislators and regulators have significantly impeded this process, particularly with regard to photovoltaic energy and wind energy, as well as biogas plants. A significant problem is also the limitation of funding for this transformation, due to the blocking by the EU institutions of the disbursement of funds from the National Reconstruction Programme. Without the unblocking of these funds and the effective implementation of existing programmes and strategies, Poland will remain one of the most polluted EU countries with an archaic energy mix.

PL

Polska wypada bardzo źle we wszelakich rankingach związanych z ochroną środowiska i zwykle zajmuje w nich końcowe miejsca w stosunku do innych krajów UE. Obecnie jest realizowanych kilka programów i strategii, które mają za zadanie poprawić tą sytuację. Są to zarówno dokumenty o szczeblu krajowym, jak i samorządowym. Autor przedstawia najważniejsze z nich i dokonuje analizy zarówno ich zapisów jak i skuteczność ich wdrażania. Jednym z kluczowych aspektów adaptacji do zmian klimatu jest transformacja energetyczna Polski z energetyki opartej na węglu (obecnie ok. 67%) do źródeł odnawialnych (OZE stanowią obecnie ok. 18%). Niestety na przestrzeni ostatnich lat ustawodawcy i regulatorzy znacząco zahamowali ten proces, szczególnie w zakresie energii z fotowoltaiki (niekorzystne zmiany dla prosumentów) oraz energii wiatrowej (ograniczenie lokalizacji nowych inwestycji) a także biogazowni. Znaczącym problemem jest również ograniczenie finansowania tej transformacji, ze względu na blokadę przez instytucje UE wypłaty środków z Krajowego Programu Odbudowy. Bez odblokowania tych środków i skutecznej realizacji istniejących już programów i strategii, Polska pozostanie jednym z najbardziej zanieczyszczonych krajów UE z archaicznym miksem energetycznym i będzie ponosiła daleko idące konsekwencje na rynkach finansowych, aż do obniżenia ocen kraju przez 3 największe firmy ratingowe.

• Wydawca: Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Lądowej
• Czasopismo: Archives of Civil Engineering
• Rocznik: 2025
• Tom: Vol. 71, nr 2
• Strony: 257--277
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Sobieraj Janusz

• Warsaw University of Technology, Faculty of Civil Engineering, Warsaw, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-0819-7384

Bibliografia

• [1] Ministerstwo Środowiska, “Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030”, October 2013. [Online]. Available: https: //bip.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/bip/strategie_plany_programy/Strategiczny_plan_adaptacji_2020.pdf [Accessed: 30 Aug. 2023].
• [2] European Environment Agency, “Assessing the costs and benefits of climate change adaptation”, 2 March 2023. [Online]. Available: https://www.eea.europa.eu/publications/assesing-the-costs-and-benefits-of, doi: 10.2800/081173 [Accessed: 17 Oct. 2023].
• [3] Ministerstwo Klimatu i Środowiska, “Polityka energetyczna Polski do 2040r.”, 2 February 2021. [Online]. Available: https://www.gov.pl/attachment/3209a8bb-d621-4d41-9140-53c4692e9ed8 [Accessed: 9 Jan. 2023].
• [4] Polska Agencja Prasowa, “Do 2030 roku 80 proc. energii w Niemczech ma pochodzic z OZE”, 7 July 2022. [Online]. Available: https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8487870,niemcy-energia-z-oze-2030.html [Accessed: 9 Jan. 2023].
• [5] Najwyższa Izba Kontroli, “Informacja o wynikach kontroli Wdrażanie Programu Priorytetowego “Czyste powietrze”, Warszawa, czerwiec 2022. [Online]. Available: https://www.nik.gov.pl/kontrole/wyniki-kontroli-nik/pobierz,ksi-p_21_053_202107061317351625570255-02,typ,kk.pdf [Accessed: 9 Jan. 2023].
• [6] L. Saad, “A Steady Six in 10 Say Global Warming’s Effects Have Begun”, 20 April 2023. [Online]. Available: https://news.gallup.com/poll/474542/steady-six-say-global-warming-effects-begun.aspx [Accessed: 16 Sep. 2023].
• [7] Veolia, “Veolia ma barometr transformacji ekologicznej”, 22 February 2023. [Online]. Available: https://www.rp.pl/material-partnera/art38009101-veolia-ma-barometr-transformacji-ekologicznej [Accessed: 6 Sep. 2023].
• [8] Najwyższa Izba Kontroli, “Czyste Powietrze” – niewielkie efekty, wielkiego programu”, 4 January 2023. [Online]. Available: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/program-czyste-powietrze.html [Accessed: 13 Nov. 2023].
• [9] Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, “Klimat Polski w 2021”, IMGW, Warszawa, 2021. [Online].Available: https://www.imgw.pl/sites/default/files/2022-04/imgw-pib_raport-klimat-polski_2021_0.pdf [Accessed: 6 Sep. 2023].
• [10] Onet/IMGW, “Niezwykłe lato w Polsce. W przyszłości będzie to nową normą”, 30 August 2022. [Online]. Available: https://wiadomosci.onet.pl/pogoda/mamy-w-polsce-lato-grozy-jedna-mapa-dobitnie-to-pokazuje/nq8ncpz [Accessed: 9 Jan. 2023].
• [11] D. Długosz, “NASA: w najbliższych latach czeka nas historyczny wzrost poziomu mórz”, 17 February 2022. [Online]. Available: https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/nauka-i-technika/nasa-w-najblizszych-latach-czeka-nas-historyczny-wzrost-poziomu-morz/pe70gzl [Accessed: 9 Jan. 2023].
• [12] A. Sosnowska, “Wpływ Rafy Żoliborskiej na warunki przepływu na śródmiejskim odcinku Wisły w Warszawie (km 508-518)”, Acta Sci. Pol. Formatio Circumiectus, nr 14 (1), pp. 179-187, 2015. [Online]. Available: http://acta.urk.edu.pl/pdf-103491-34698?filename=INFLUENCE%20OF%20ZOLIBOZ%20REEF.pdf
• [13] TVN, “Wisła coraz płytsza. IMGW prognozuje że stan wody może spaść poniżej rekordu”, [Online]. Available: https://tvn24.pl/tvnwarszawa/najnowsze/warszawa-wisla-coraz-plytsza-imgw-prognozuje-ze-stan-wodymoze-spasc-ponizej-rekordu-6079225 [Accessed: 9 Jan. 2023].
• [14] World Health Organization, “Ambient Air Pollution”, 2018. [Online]. Available: https://www.who.int/data/gho/data/themes/topics/topic-details/GHO/ambient-air-pollution [Accessed: 3 Feb. 2023].
• [15] B. Kubica-Kasperzec, “rybnik.naszemiasto.pl”, 9 January 2023. [Online]. Available: https://rybnik. naszemiasto.pl/rybnik-przez-lata-byl-na-czele-listy-miasta-w-ktorych-jest/ar/c1-9161439 [Accessed: 3 Feb. 2023].
• [16] “Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (przekształcenie) (Tekst mający znaczenie dla EOG.)”, 21 December 2018. [Online]. Available: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018L2001 [Accessed: 25 Aug. 2023].
• [17] Europejska Agencja Środowiska, “Przystosowanie się do zmiany klimatu”, 27 November 2019. [Online]. Available: https://www.eea.europa.eu/pl/themes/przystosowanie-sie-do-zmiany-klimatu/intro [Accessed: 4 Feb. 2023].
• [18] “Budując Europę odporną na zmianę klimatu - nowa Strategia w zakresie przystosowania do zmiany klimatu”, 24 February 2021. [Online]. Available: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52021DC0082&from=EN [Accessed: 8 Sep. 2023].
• [19] ISAP Sejm, “Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 724)”, 20 May 2016. [Online]. Available: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf /DocDetails. xsp?id=WDU20160000961 [Accessed: 6 Feb. 2023].
• [20] “Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2015 poz. 478) z późn. zm.”, 20 February 2015. [Online]. Available: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/ WDU20150000478/U/D20150478Lj.pdf [Accessed: 31 Aug. 2023].
• [21] Ministerstwo Aktywów Państwowych, “Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030”, 18 December 2019. [Online]. Available: https://www.gov.pl/web/klimat/krajowy-plan-na-rzecz-energii-i-klimatu [Accessed: 6 Feb. 2023].
• [22] Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, “128 instalacji biogazu rolniczego”, 29 March 2022. [Online]. Available: https://www.kowr.gov.pl/biuro-prasowe/aktualnosci/128-instalacji-biogazu-rolniczego [Accessed: 6 Feb. 2023].
• [23] Najwyższa Izba Kontroli, “NIK o barierach rozwoju odnawialnych źródeł energii”, 17 August 2021. [Online]. Available: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/bariery-rozwoju-odnawialnych-zrodel-energii.html [Accessed: 7 Feb. 2023].
• [24] A. T. Papliński, “Ustawa wiatrakowa (10H) utknęła w Sejmie. Dom w pobliżu elektrowni wiatrowej – jakie odległości?”, 6 July 2022. [Online]. Available: https://muratordom.pl/prawo/formalnosci-budowlane/ustawawiatrakowa-dom-w-poblizu-elektrowni-wiatrowej-w-jakiej-odleglosci-aa-Qaqh-9M1b-xDNd.html [Accessed: 7 Feb. 2023].
• [25] “Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 553 )”, 9 March 2023. [Online]. Available: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000553/T/D20230553L.pdf [Accessed: 30 Aug. 2023].
• [26] bank.pl, “Polska ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 uzyskała ok. 57,5 mld złotych, czy te pieniądze wydajemy na transformację energetyczną czy na transfery socjalne?”, 12 January 2022. [Online]. Available: https://bank.pl/polska-ze-sprzedazy-uprawnien-do-emisji-co2-uzyskala-ok- 575-mld -zlotych-czy-te-pieniadzewy-dajemy-na-transformacje-energetyczna-czy-na-transfery-socjalne/?id =396084&catid=27735&cat2id=18917 [Accessed: 6 Feb. 2023].
• [27] J. Frączyk, “Gdzie trafiło 25 mld zł ze sprzedaży praw do CO2? Oto ile rozpłynęło się w budżecie”, 21 January 2022. [Online]. Available: https://businessinsider.com.pl/gospodarka/sprzedaz-praw-do-co2-oto-gdzie-trafilo-25-mld-zl-i-ile-rozplynelo-sie-w-budzecie/859c3l0 [Accessed: 7 Feb. 2023].
• [28] Un Global Compact Network Poland, “Małe elektrownie wodne w Polsce”, UN Global Compact Network Poland, Warszawa, 2022. [Online]. Available: https://ungc.org.pl/wp-content/uploads /2022/03/Raport_Male_elektrownie_wodne_w_Polsce.pdf [Accessed: 15 Feb. 2023].
• [29] K. Śmietana, “Kontrowersyjna zapora na Wiśle na razie nie powstanie. Ekolodzy chcą rezygnacji z projektu”, 27 October 2022. [Online]. Available: https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8576152,zapora-wisla-ekolodzy-siarzew.html [Accessed: 7 Feb. 2023].
• [30] L. Pazderski i M. Pazderska-Szabłowicz, “Jak spółki górnicze zasalają dwie największe rzeki w Polsce” Greenpeace, Warszawa, March 2023. [Online]. Available: https://www.greenpeace.org/static/planet4-polandstateless/2023/03/e7cd9dd2-greepeace-raport-2.pdf [Accessed: 30 Aug. 2023]
• [31] Sól Dębieńska, 2017. [Online]. Available: https://soldebienska.pl/o-firmie/ [Accessed: 7 Feb. 2023].
• [32] Polska Agencja Prasowa, “Są pierwsze wyniki kontroli Odry. Setki nielegalnych zrzutów ścieków”, 18 August 2022. [Online]. Available: https://businessinsider.com.pl/gospodarka/sa-pierwsze-wyniki-kontroli-odry-setki-nielegalnych-zrzutow-sciekow/jdvngr8 [Accessed: 7 Feb. 2023].
• [33] A. Helbin, “Prawo dla wodoru rodzi się w bólach. Ministerstwo poluzuje gorset?”, 16 December 2022. [Online]. Available: https://www.wnp.pl/nafta/prawo-dla-wodoru-rodzi-sie-w-bolach-ministerstwo-poluzuje-gorset,656360.html [Accessed: 07 Feb. 2023].
• [34] G. Wiśniewski, “Produkcja energii elektrycznej z OZE – podsumowanie roku 2021,” 10 January 2022. [Online]. Available: https://www.cire.pl/artykuly/opinie/produkcja-energii-elektrycznej-z-oze—podsumowanie-roku-2021 [Accessed: 7 Feb. 2023].
• [35] Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, “Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO)”, June 2022. [Online]. Available: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/109762/KPO.pdf [Accessed: 8 Feb. 2023].
• [36] G. Bruszewski, “Pieniądze z UE czekają na Polskę. Polski rząd może je uruchomić”, 22 October 2022. [Online]. Available: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8575903,lewica-kpo-bruksela-pieniadze-czekaja.html [Accessed: 8 Mar. 2023].
• [37] Centrum Informacji o Rynku Energii, “Krajowy Plan Odbudowy - kluczowe zapisy dotyczące energetyki”, 25 May 2021. [Online]. Available: https://www.cire.pl/artykuly/opinie/185180-krajowy-plan-odbudowy-kluczowe-zapisy-dotyczace-energetyki [Accessed: 8 May 2023].
• [38] M. Helak, “Europa przeciw katastrofie klimatycznej “Ranking najbardziej zielonych państw Unii Europejskiej”, Polska Fundacja im. Roberta Schumana, Warszawa, 2022. [Online]. Available: https://www.kas.de/pl/web/polen/einzeltitel/-/content/europa-przeciw-katastrofie-klimatycznej [Accessed: 8 Mar. 2023].
• [39] Serwis samorządowy PAP, “GUS: w 2020 r. kazdy Polak wytworzył średnio 342 kg odpadów; wskaźnik recyklingu wzrósł o 1,7 proc.”, 1 July 2021. [Online]. Available: https://samorzad.pap.pl/kategoria/srodowisko/gus-w-2020-r-kazdy-polak-wytworzyl-srednio-342-kg-odpadow-wskaznik-recyklingu [Accessed: 9 Oct 2023].
• [40] Fundacja Schumana i Fundacja Adenauera, “Europa przeciw katastrofie klimatycznej”, May 2022. [Online]. Available: https://schuman.pl/zielonaUE/ [Accessed: 9 Nov. 2023].