Zasoby uranu w Polsce – możliwości pozyskiwania uranu ze źródeł niekonwencjonalnych

• Autorzy: Kiegiel K. , Zakrzewska-Kołtuniewicz G.

Warianty tytułu

EN

Resources of uranium in Poland- the possibility of obtaining uranium from the unconventional sources

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono niekonwencjonalne zasoby uranu w Polsce oraz przedyskutowano możliwość ich eksploatacji. Polska posiada jedynie złoża ubogich rud uranu. Najbardziej perspektywiczne zasoby to ordowickie łupki dictyonemowe o koncentracji uranu w zakresie 75-250 ppm oraz piaskowce syneklizy perybałtyckiej, gdzie koncentracja tego pierwiastka dochodzi miejscami nawet 1,5%. Uran może być również odzyskiwany z odpadów przemysłowych różnego pochodzenia, m. in. z przemysłu miedziowego i produkcji nawozów fosforowych.

EN

The article presents the unconventional resources of uranium in Poland and discusses the possibility of their exploitation. In Poland there are only low-grade uranium ores. The most perspective resources of uranium are the Ordovician dictyonema shale with uranium concentrations in the 75-250 ppm range and the sandstones of Peribaltic Syneclise, where the concentration of this element reaches locally up to 1.5%. Uranium can also be recovered from industrial waste of various origins, inter alia, waste from the copper industry and from the production of phosphate fertilizers.

Słowa kluczowe

PL

uran; zasoby niekonwencjonalne; wtórne źródła uranu

EN

uranium; unconventional sources; secondary sources of uranium

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Nukleoniczne
• Czasopismo: Postępy Techniki Jądrowej
• Rocznik: 2018
• Tom: z. 2
• Strony: 17--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kiegiel K.

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

autor

Zakrzewska-Kołtuniewicz G.

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

Bibliografia

• [1] Uranium 2016 OECD NEA Red Book (2016).
• [2] J. T. Kaniewski, Czy może zabraknąć uranu dla energetyki jądrowej?, Kwartalnik Internetowy EKOATOM, nr 7, 2013.
• [3] J. B. Miecznik, R. Strzelecki, S. Wołkowicz, Uran w Polsce – historia poszukiwań i perspektywy odkrycia złóż, Przegląd Geologiczny, vol. 59, nr 10, 688 – 697, 2011.
• [4] M. Nieć, Polityka Energetyczna, Występowanie rud uranu i perspektywy ich poszukiwań w Polsce, Tom 12, Zeszyt 2/2, 435-451, 2009.
• [5] Analiza możliwości pozyskiwania uranu dla energetyki jądrowej z zasobów krajowych. Sprawozdanie z zadania 1-7, POIG.01.01.02-14-094/09 (Vol. 1-2). Konsorcjum: Instytut Chemii i Technologii Jądrowej i Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy. Warszawa: IChTJ, 2013.
• [6] K. Kiegiel, G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, D. Gajda, A. Miśkiewicz, A. Abramowska, P. Biełuszka, B. Danko, E. Chajduk, Wołkowicz S: Dictyonema black shale and Triassic sandstones as a potential sources of uranium. Nukleonika; 60:515-522, 2015.
• [7] K. Frackiewicz, K. Kiegiel, I. Herdzik-Konecko, E. Chajduk, G. Zakrzewska-Trznadel, S. Wołkowicz, J. Chwastowska, I. Bartosiewicz, Extraction of Uranium from Low-grade Polish Ores: Dictyonemic shales and Sandstones, Nukleonika, 58, 451-459, 2012.
• [8] D. Gajda, K. Kiegiel, G. Zakrzewska-Koltuniewicz, E. Chajduk, I. Bartosiewicz, S. Wołkowicz, Mineralogy and uranium leaching of ores from Triassic Peribaltic Sandstones, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 303, 521-529, 2015.
• [9] G. Zakrzewska-Koltuniewicz, I. Herdzik-Koniecko, C. Cojocaru, E. Chajduk, Experimental design and optimization of leaching process for recovery of valuable chemical elements (U, La, V, Mo and Yb and Th) from low-grade uranium ore, Journal of Hazardous Materials, 275, 136-145, 2014.
• [10] B. Danko, R. S. Dybczyński, Z. Samczyński, D. Gajda, I. Herdzik-Koniecko, G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, E. Chajduk, K. Kulisa: Ion exchange investigation for recovery of uranium from acidic pregnant leach solutions, Nukleonika, 62, 213-221, 2017.
• [11] K. Kiegiel, A. Abramowska, P. Biełuszka, G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, S. Wołkowicz, Solvent extraction of uranium from leach solutions obtained in processing of Polish low grade ores, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 311, 589-598, 2017.
• [12] G. Zakrzewska, P. Biełuszka, E. Chajduk, S. Wołkowicz, Recovery of uranium (VI) from water solutions by membrane extraction, Advanced Materials Research Vol. 704 (2013) pp. 66-71. doi:10.4028/www.wcientific.net/AMR.704.66
• [13] P. Biełuszka, G. Zakrzewska-Trznadel, E. Chajduk, J. Dudek: Liquid-liquid extraction of uranium (VI) in the system with a membrane contactor. Journal of Radioanalitical and Nuclear Chemistry, 299: 611–619, 2014.
• [14] K. Kiegiel, L. Steczek, G. Zakrzewska-Trznadel, Application of calixarenes as macrocyclic ligands or Uranium (VI) – a review Journal of Chemistry Volume 2013, Article ID 762819, 16 pages, http://dx.doi.org/10.1155/2013/762819.
• [15] A. Miśkiewicz, G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, E. Dłuska, P.F. Walo: Application of membrane contactor with helical flow for processing uranium ores. Hydrometallurgy, 163:108–114, 2016.
• [16] G. Zakrzewska-Trznadel, A. Jaworska-Sobczuk, A. Miśkiewicz, W. Łada, E. Dłuska, S. Wroński, Method of obtaining and separating valuable metallic elements, specifically from low-grade uranium ores and radioactive liquid wastes, EP2604713, 2015.
• [17] http://surowce-kopalnie.pl/aktualnosc/47 PIG-PIB, Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, ISSN 2299-445, 17.10.2013.
• [18] G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, K. Kiegiel, A. Miśkiewicz, S. Sommer, O. Roubinek, D. Gajda, A. Abramowska, P. Kalbarczyk, I. Bartosiewicz Niekonwencjonalne źródła uranu w Polsce, Ekspertyza wykonana w ramach umowy nr IV/758/P/15004/43902/DEJ IChTJ, Warszawa 2015.
• [19] Analiza możliwości pozyskiwania uranu dla energetyki jądrowej z zasobów krajowych, Raport końcowy z realizacji projektu badawczego w ramach POIG, IChTJ, Warszawa, 2013.
• [20] G. Zakrzewska-Trznadel, H. Polkowska-Motrenko, Uran z zasobów krajowych, Ecomanager Nr 4 (05), 2010.
• [21] A. Poczynajło, M. Giers, Ekstrakcja uranu z przemysłowego kwasu fosforowego w baterii ekstraktorów odśrodkowych i w baterii ekstraktorów typu mieszalnik-odstojnik. Rap. IChTJ, INCT-2032/II/C/B, Warszawa, 1986.
• [22] A. Poczynajło, R. Włodarski, M. Giers, G. Birnbaum, L. Jasiun, H. Woźniakowska, J. Borysowski, J. Korytkowski, E. Jankiewicz, Z. Zalewski, Badania ćwierć techniczne nad odzyskiem uranu z przemysłowego kwasu fosforowego metodą ekstrakcji cieczowej, Rap. IChTJ, INCT-2045/IV/C/B, Warszawa, 1987.
• [23] B. Skwarzec, A. Boryło, A. Kosińska, S. Radzajewska, Polonium (210Po) and uranium (234U, 238U) in water, phosphogypsum and their bioaccumulation in plants around phosphogypsum waste heap at Wiślinka (northern Poland), Nukleonika, 55(2), 187−193, 2010.
• [24] G. Olszewski, A. Boryło, B. Skwarzec, The radiological impact of phosphogypsum stockpile in Wiślinka (northern Poland) on the Martwa Wisła river water, J. Radioanal. Nucl. Chem., DOI 10.1007/s10967-015-4191-5, 2015.
• [25] J. Schroeder, M. Lewandowski, A. Kuzko, H. Górecki, K. Zieliński, T. Poźniak, S. Zięba, H. Górecka, A. Pawełczyk, A. Wysocki, Sposób przemywania fosfogipsu, Patent nr PL 116006 B1 z dnia 30.07.1983.
• [26] H. Górecki, A. Kuzko, H. Górecka, L. Pietras, Sposób oczyszczania fosfogipsu, Patent nr PL 119692 B1 z dnia 15.06.1984.
• [27] J. Conca, Nuclear power becomes completely renewable with extraction of uranium from seawater, http://ansnuclearcafe.org/2016/10/03/nuclear-power-becomes-completely-renewable-with-extraction-of-uranium-from-seawater/#sthash.d11Y2iYL.zzG4Cj9F.dpbs, 03.10.2016.
• [28] I. Bojakowska, D. Lech, S. Wołkowicz, Uran i tor w węglach kamiennych i brunatnych ze złóż polskich. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, T. 24, Z. 2/2, 53‐65, 2008.
• [29] Ł. Kuźniarski, K. Kosiński, Wydobycie i wstępny przerób rudy uranowej, http://www.atom.edu.pl/index.php/technologia/cykl-paliwowy/wydobycie-uranu.html, 09.02.2014.
• [30] M. Chwistek, J. Chmielowski, J. Kalus, J. Łączny, Biochemiczne ługowanie uranu z węglowych popiołów lotnych, Fizykochem. Probl. Mineralurgii, Vol.13, 173-183, 1981.
• [31] H. M. Prasser, 2008, Are the sources of uranium big enough for the nuclear energy industry, Nuclear Energy In Poland - Opportunity or necessity? Oct. 20-21, 2008
• [32] H. M. Prasser, Uranium for a sustainable nuclear fuel cycle, 2015, VIII International School on Nuclear Power, Oct. 26-30, 2015, Warszawa, Poland
• [33] T. Smolinski, D. Wawszczak, A. Deptula, W. Lada, T. Olczak, M. Rogowski, M. Pyszynska, A. G. Chmielewski, Solvent extraction of Cu, Mo, V, and U from leach solutions of copper ore and flotation tailings, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 2017; 314(1): 69–75
• [34] K. Kiegiel, D. Gajda, G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, Secondary raw materials as a potential source of uranium, Journal of Nuclear Research and Development (w druku)
• [35] A. Abramowska, D. K. Gajda, K. Kiegiel, A. Miśkiewicz, P. Drzewicz, G. Zakrzewska-Kołtuniewicz, Purification of flowback fluids after hydraulic fracturing of Polish gas shales by hybrid methods, Separation Science and Technology, 2017, DOI: 10.1080/01496395.2017.1344710
• [36] K. Parmar, Prezentacja OPPPW, Warszawa, 21.10.2014, http://www.opppw.pl/upload/20141024_(STATUS_PROJEKTU_POLSKI_GAZ_Z_ŁUPKÓW_K.Parmar).pdf

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).