Wyspy obronne Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i ich turystyczne znaczenie

• Autorzy: Uruszczak M.

Warianty tytułu

EN

Fortified islands of the Kraków-Częstochowa Upland and their touristic significance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska to obszar położony w południowej Polsce, o dużym zróżnicowaniu wysokości względnej. Istniejące na całym terenie Jury wzgórza, swoiste wyspy obronne, stworzyły w przeszłości charakterystyczny militarny trakt o strategicznym znaczeniu, który dzięki swej wyjątkowości krajobrazowej przeistoczył się stopniowo w atrakcyjny szlak turystyczny. Budowle obronne zazwyczaj usytuowane są na wzgórzach, rzadziej na terenach nizinnych. Praca ukazuje zarówno obiekty wykorzystujące swój turystyczny potencjał oraz wskazuje możliwości rozwoju w przypadku miejsc nieznanych mogących zostać włączonych do Szlaku Orlich Gniazd.

EN

The Kraków-Częstochowa Upland (Jura Krakowsko-Częstochowska) is the area situated in southern Poland with great diversity of relative height. Hills located in the whole territory of Jura, kind of fortified islands, created in the past a characteristic military trail with strategic significance which thanks to its landscape uniqueness was gradually transformed into an attractive touristic route. The fortified objects are usually located on the hills and less frequently in the lowlands. The paper shows the objects that take advantage of their touristic potential and also indicates possibilities of development for the places which could be successfully included in the Trail of the Eagles' Nests (in Polish: Szlak Orlich Gniazd).

Słowa kluczowe

PL

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska; strażnica; turystyka

EN

Kraków-Częstochowa Upland; watchtower; tourism

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 35
• Strony: 75--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Uruszczak M.

• Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłataja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Kraków, Polska

Bibliografia

• Antoniewicz M., 1998: Zamki na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Geneza-Funkcje-Konteksty, Polska Akademia Nauk, oddział w Katowicach, komisja historyczna, Wydawnictwo Szumacher, Kielce.
• Augustyniak J., 1998: Żarnowiec w świetle badań archeologicznych [w:] Żarnowiec, szkice z dziejów, Historia Iagellonica, Kraków: 14-16.
• Bernhard M.L., 1987: Korynt i Argolida, Arkady, Warszawa.
• Bogdanowski J.,1964: Dawna linia obronna Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Problemy konserwacji i adaptacji dla turystyki [w:] Ochrona Zabytków, kwartalnik 4(67)XVII Warszawa: 3-36.
• Bogdanowski J., 1994: Sztuka obronna, wyd. Zarząd Zespołu jurajskich Parków Krajobrazowych, Kraków.
• Bogdanowski J., 1996: Architektura obronna w krajobrazie Polski, wyd. PWN Warszawa-Kraków, s. 177.
• Bogdanowski J., 1997: Dawna Twierdza Kraków. Dziś podstawa systemu zieleni miasta. Teki Krakowskie IV.
• Czapliński K., 2004: Zamki w Polsce, wyd. Videograf II, Katowice.
• Faryna-Paszkiewicz H., Omilanowska M., Pasieczny R., 2001: Leksykon zabytków w Polsce,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Gares F., 2006: Cathares et le soufflé de l’heresie occitane [w:] Special Cathares Pyrenees Magazine. Milan Presse malesherbes, Paris
• Gradziński R., Gradziński M., Michalik S., 1994: Natura i kultura w krajobrazie Jury, tom III, Przyroda, wydano nakładem Zarządu Jurajskich Parków Krajobrazowych.
• Guerquin B., 1974: Zamki w Polsce, wyd.Arkady, Warszawa.
• Kajzer L., 1993: Zamki i społeczeństwo, przemiany architektury i budownictwa obronnego w Polsce w X-XVIII w., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kajzer L, Kołodziejski S., Salm J., 2004: Leksykon Zamków w Polsce, wyd. Arkady, Warszawa.
• Kołodziejski S., 1993: Zamek Skała w Sułoszowej (studium historyczno-konserwatorskie) Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Krakowie, Kraków.
• Kołodziejski S., 1994: Średniowieczne rezydencje obronne możnowładztwa na terenie województwa krakowskiego, wyd.: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego W Krakowie, Kraków
• Kołodziejski S., 1997: Z problematyki badań średniowiecznych zamków na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. „Archeologia Historica Polona”, t. 5: 23-36.
• Kołodziejski S.,1998: Początki zamków na Wyżynie krakowsko-Częstochowskiej. „Teki Krakowskie” t. 7: 13-23.
• Kołodziejski S., 2006: Średniowieczne budowle obronne na terenie Jury Krakowsko-Cżestochowskiej w świetle wyników nowszych badań, Ojców.
• Kondradzki J., 2009: Geografia regionalna Polski wyd. PWN Warszawa.
• Laberschek J., 1994: Rola średniowiecznego Lelowa jako rezydencji panującego, ośrodka dóbr monarszych i powiatu sądowego, „Teki krakowskie”,1, Kraków: 56-67.
• Laberschek J., 2014: Średniowieczne dzieje nadwarciańskiego Mstowa , wyd. Societas Vistulana, Kraków: 15-17.
• Myga-Piątek U., 2008: Krajobrazy kulturowe Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Rozważania o przyrodzie, historii, wartościach i zagrożeniach [w:] Zarządzanie Krajobrazem Kulturowym, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 10: 337-357.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobraz kulturowy. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Sosnowiec
• Piwowoński J., 1986: Mury które broniły Krakowa, wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków.
• Pucek K., Stróżecki A., 1995: Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, wyd. Eko-Graf, Wrocław.
• Richling A., Solon J., 2011: Ekologia krajobrazu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Różkowski J., 2009: The Upper Jurasic fissured-karst-porous aquifer of the Kraków-Częstochowa Upland [w:] Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes palaeoenvironments and protection edited by K.Stefaniuk, Tyc A., Socha P. Sosnowiec-Wrocław, University of Silesia, Zoogical Institute: 161-172.
• Uruszczak M., 2003: Czternastowieczne wieże strażnicze Jury Krakowsko-Częstochowskiej, w świetle badań nad sztuką obronną w czasach Kazimierza Wielkiego, tom LV, zeszyt 2.
• Uruszczak M., 2009: Zamki w Lelowie i Żarnowcu, świadkowie rozkwitu i recesji dwóch miast na prawie magdeburskim [w:] Czasopismo Prawno-Historyczne, tom LXI-zeszyt 1: 231-240.
• Uruszczak M., 2010: Rola dolin rzecznych w średniowiecznym paśmie obronnym Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Architektura krajobrazu 1, 2010 (26) Wrocław: 50-54.
• Uruszczak W., 2010: Historia państwa i prawa polskiego (966-1795), tom I, Warszawa: 50.
• Uruszczak M., 2013: Koncepcja ogrodu edukacyjnego w konwencji historycznych założeń średniowiecznych [w:] Teka komisji architektury i urbanistyki i studiów krajobrazowych, v. IX/2, Polska Akademia Nauk oddział w Lublinie, Lublin: 80-89.
• Uruszczak M., Myga-Piątek U., Pijanowski J., Przegon W., Nita J., Szczepańska M. Kwoczyńska, B. Dudzińska, Koziara Z., 2015: Planowanie krajobrazu a rozwój regionalny. Architektura krajobrazu w polityce rozwoju regionalnego w Polsce, monografia, wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków.
• Uruszczak M., 2014: Degradacja środowiska i krajobrazu w wyniku eksploatacji kopalni odkrywkowych na przykładzie gminy Krzeszowice [w:] Współczesne uwarunkowania gospodarowania przestrzenią-szanse i zagrożenia dla zrównoważonego rozwoju. Organizacja gospodarowania przestrzenią (red.): A. Maciejewska. Gospodarka Przestrzenna, t. Y. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej: 143-158.
• Wojnar B., Janczykowski J., 1987: Pilica, wstępna dokumentacja historyczna założenia parkowego w Pilicy, wykonana na zlecenie Pracowni Konserwacji Zabytków, Oddział w Krakowie, Kraków: 12-20.
• Zamki i inne warownie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej [rekonstrukcje i rzuty obiektów: Zygmunt Lis, tekst i red. Jolanta Fidura].Częstochowa 1990.
• ŹRÓDŁA ELEKTRONICZNE
• https://pl.jura polska.com/pradzieje.php.data pobr. 28.09.2016).
• https://pl.wikibooks.org/wiki/ Podstawy_turystyki/Podstawowe_poj%C4%99cia [data dostępu 10.02.2016].
• https://pl.geografia.na6/turystyka-i-rekreacja-w-Polsce, [data dostępu 15.05.2016].
• https://psu.edu/dept/medieval/publications.html [data dostępu 14.04.2012].

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).