Rozwój przestrzenny zabudowy mieszkaniowej Krakowa w kontekście zmieniającej się powierzchni terenów zieleni

• Autorzy: Olczak Barbara , Wilkosz-Mamcarczyk Magdalena , Prus Barbara , Hodor Katarzyna , Adamska Anna , Wiśniewska Magdalena

Identyfikatory

DOI

10.2478/he-2024-0016

Warianty tytułu

EN

Spatial development of Kraków’s housing areas in the context of changes in urban green spaces

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W ostatnich dekadach obserwuje się zabudowywanie polskich miast oraz zmiany w powierzchni terenów zieleni urządzonej i nieurządzonej. Dynamika tych procesów zależna jest od wielkości miasta, jego roli w strukturze osadniczej oraz uwarunkowań lokalnych. Zwiększanie powierzchni zabudowanych i utwardzonych w strukturze miast prowadzi do nasilania się negatywnych konsekwencji związanych m.in. ze zmianami klimatu i obniżaniem jakości życia mieszkańców obszarów zurbanizowanych. Przedstawione badania stanowią odpowiedź na pytanie: jakim zmianom podlega powierzchnia terenów zieleni urządzonej w mieście na tle zmian powierzchni zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej w Krakowie z rozróżnieniem na dzielnice?

EN

In recent decades, Polish cities have experienced unprecedented development and significant changes in landscaped and unmanaged green spaces. The dynamics of these processes depend on a city’s size, its role in the settlement structure, and local conditions. The increase in built-up and paved areas within the urban structure exacerbates negative consequences, including those related to climate change and a decrease in the quality of life for urban inhabitants. The research concerning Kraków addresses the question: What changes are occurring in the city’s green areas in the context of changes in single-family and multi-family building areas, with distinctions made between individual districts?

Słowa kluczowe

PL

struktura miasta; rozwój zabudowy mieszkaniowej; rozwój terenów zieleni; zmiany klimatu; dziedzictwo przyrodniczo-kulturowe

EN

housing development; urban green spaces development; climate change; redevelopment of city structure

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 48
• Strony: 139--153
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., il., tab., wykr.

Twórcy

autor

Olczak Barbara

• Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0002-9070-964

autor

Wilkosz-Mamcarczyk Magdalena

• Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0002-4845-5990

autor

Prus Barbara

• Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0002-0115-7793

autor

Hodor Katarzyna

• Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000-0002-4746-7535

autor

Adamska Anna

• Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0001-7529-6510

autor

Wiśniewska Magdalena

• Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0001-5270-9263

Bibliografia

• [1] Aguiar F.C., Bentz J., Silva J.M.N., Fonseca A.L., Swart R., Duarte Santos F., Penha-Lopes G., 2018. Adaptation to climate change at local level in Europe: an overview, https://doi.org/10.1016/j.envsci.2018.04.010.
• [2] Blauel C., 2022. Adapter les villes: Paris à l’épreuve du dérèglement climatique. Annales des Mines - Responsabilité et Environnement,94-98,107, https://doi.org/10.3917/re1.107.0094.
• [3] Degórska B., 2014. Wrażliwość i adaptacja dużych miast do zmian klimatu w kontekście wzrostu temperatury powietrza, Biuletyn Polskiej Akademii Nauk, KPZK, s. 27-46, https://journals.pan.pl/content/82824/mainfile.pdf.
• [4] Diemientiew G., 2018. Ekstremalne zjawiska pogodowe w Polsce w dobie zmian klimatycznych na przykładzie powodzi i silnych wiatrów, Kultura Bezpieczeństwa, Nauka Praktyka Refleksje, 32, 2018 s. 79-100, DOI: 10.5604/01.3001.0012.8094.
• [5] Gawałkiewicz R., 2018. Zagrożenia zbiorników wodnych wynikające z działalności człowieka na przykładzie Stawu Płaszowskiego w Krakowie, Przegląd Geologiczny, 66(1), s. 38-47, https://www.pgi.gov.pl/dokumenty-pig-pib-all/publikacje-2/przeglad-geologiczny/2018/styczen-6/5441-zagrozenia-zbiornikow-wodnych/file.html.
• [6] Gandini A., Garmendia L., San Mateos R., 2017. Towards sustainable historic cities: adaptation to climate change risks, Entrepreneurship and Sustainability issues, ISSN 2345-0282 https://doi.org/10.9770/jesi.2017.4.3S(7) (dostęp 16.10.2023).
• [7] Gongadze S., 2023. How 3 cities are transforming to adapt to climate change, World Economic Forum, https://www.weforum.org/agenda/2023/07/cities-transforming-systems-climate-change-adaptation/ (dostęp 16.10.2023).
• [8] Gorzelany J., Noszczyk T., Kukulska-Kozieł A., Hernik J., 2023. Urban green spaces management during the COVID-19 pandemic: Experiences from Kraków, Poland, Land Degradation & Development, 34(2), https://doi.org/10.1002/ldr.4469, s. 423-440.
• [9] Guerreiro S.B., Dawson R.J., Kilsby Ch., Lewis E., Ford A., 2018. Future heat-waves, droughts and floods in 571 European cities, Environmental Research Letters, 13(3), https://doi.org/10.1088/1748-9326/aaaad3 (dostęp 16.10.2023).
• [10] Hodor K., Przybylak Ł., Juśmierski J., Wilkosz-Mamcarczyk M., 2021. Identification and analysis of problems in selected European historic gardens during the COVID-19 Pandemic, Sustainability 13(3), 1332, https://doi.org/10.3390/su13031332.
• [11] Kosmala M., Błaszczyk M., 2012. Społeczny wymiar zieleni i jej wpływ na jakość życia mieszkańców miast, Przegląd Komunalny 8, s. 51-57, https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BaT9-0027-0030.
• [12] Kwiatkowska-Malina, J., Popis A., 2011. Zabudowa cennych obszarów przyrodniczych w strukturze miasta w wyniku braku miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 142, s. 79-88.
• [13] Łechtańska D., 2021. Ekspansja zabudowy mieszkaniowej w zurbanizowanej zlewni rzecznej jako źródło presji na środowisko: przykład różanego Strumienia w Poznaniu. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 57, s. 161-175.
• [14] Matuszko A., Mikołajczyk D., Matuszko D., 2023. zmiany klimatu Krakowa i adaptacja do nich w kontekście uwarunkowań planistycznych, Prace Geograficzne, 170, s. 99-118, https://doi.org/10.4467/20833113PG.23.005.17493.
• [15] Mądry T., Słysz K., 2011. Powierzchnie biologicznie czynne w planowaniu przestrzennym miast, Problemy Rozwoju Miast, 8 (3-4), s. 93-104.
• [16] Moseley D., Marzano M., Chetcuti J., Watts K., 2013. Greennetworks for people: application of a functional approach to support the planning and management of greenspaces, Landscape and Urban Planning, 116, s. 1-12, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2013.04.004.
• [17] Quesada-Ganuza l., Garmendia l., Roji E., Gandini A., 2021. Do we know how urban heritage is being endangered by climate change? a systematic and critical review, International Journal of Disaster Risk Reduction 65, 102551, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102551 (dostęp 16.10.2023).
• [18] Sobczyńska K., 2014. Zieleń jako element współczesnego miasta i jej rola w przestrzeniach publicznych Poznania, rozprawa doktorska, Wydział architektury Politechniki Poznańskiej, https://sin.put.poznan.pl/dissertations/details/d382 (dostęp 25.10.2023).
• [19] Szulc A., 2013. Zielone Miasto. Zieleń przy Ulicach. Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa, s. 15.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE/ONLINE SOURCES
• [20] AR6 Synthesis Report, Intergovernmental Panel of Climate Change, 2023, https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/ (dostęp 16.10.2023).
• [21] Cities and Climate Change, Global Report on Human Settlements 2011 by Un-Habitat, https://doi.org/10.4324/9781849776936 (dostęp 16.10.2023).
• [22] de Roo M., 2011. The Green City Guidlines, Techniques for a Healthy Livable City https://niekroozenlandscape.com/the-green-city-guidlines/ (dostęp 25.10.2023).
• [23] Kierunki rozwoju i zarządzania Terenami zieleni w Krakowie na lata 2019-2030, rozdział I-V, Urząd Miasta Krakowa, Wydział Kształtowania Środowiska, Os. Zgody 2, Kraków https://zzm.krakow.pl/dla-mieszkancow/kriztz/tresc.html (dostęp 05.05.2024).
• [24] Kraków w liczbach, 2023. https://strategia.krakow.pl/bank_informacji_o_miescie_i_metropolii/253604,artykul,krakow_w_liczbach___krakow_in_numbers.html (dostęp 05.05.2024).
• [25] https://krakow.stat.gov.pl/ (dostęp 16.10.2023).
• [26] Plan Adaptacji Miasta Krakowa do Zmian Klimatu do Roku 2030, https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=114317 (dostęp 05.05.2024).
• [27] https://parisfutur.com/carte/ (dostęp 05.05.2024).
• [28] UN HABITAT Annual Report 2022, 2023. https://unhabitat.org/annual-report-2022 (dostęp 05.05.2024).
• [29] Urząd Statystyczny w Krakowie, 2021. https://krakow.stat.gov.pl/ (dostęp 05.05.2024).
• [30] Wczujmy się w klimat – plany adaptacji do zmian klimatu dla 44 polskich miast, http://44mpa.pl/miejskie-plany-adaptacji/ (dostęp 05.05.2024).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).