Urbanizacja Małopolski na przełomie wieków XIII i XIV pod rządami Leszka Czarnego, Przemysła II i Wacława II Czeskiego: kompozycje i programy układów lokacyjnych

• Autorzy: Krasnowolski Bogusław

Identyfikatory

DOI

10.24425/tkuia.2020.135425

Warianty tytułu

EN

Urban development of Małopolska in the late 13th and early 14th centuries under the reign of Leszek the Black, Przemysł II and Wenceslaus II of Bohemia: compositions and functions of charter designs

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł niniejszy jest kontynuacją wcześniejszej publikacji autora, poświęconej urbanizacji Małopolski pod rządami Bolesława Wstydliwego (Krasnowolski, 2004–2005, s. 36–37, 38–39). Zarazem jest to rozwinięcie tematu obszernej pracy autora sprzed kilkunastu lat (Krasnowolski, 2004) . Omawiany okres zamyka się zasadniczo w ćwierćwieczu, w latach 1279–1306. Pierwsza z tych dat to początek panowania Leszka Czarnego jako następcy Bolesława Wstydliwego, druga - zajęcie Krakowa przez Władysława Łokietka, konkurującego skutecznie z władcami Czech, wykorzystującego śmierć Wacława III (Wyrozumski, 1992, s. 200–201). Ówczesną urbanizację uznać można za kontynuowanie polityki miejskiej Bolesława Wstydliwego, przy nieco mniejszej dynamice działań, co wynikało z niestabilności politycznej.

EN

The article follows on an earlier publication by the author devoted to the urban development of Małopolska under Boleslaus the Modest (Krasnowolski, 2004–2005, pp. 36–37, 38–39). At the same time, it expands the subject discussed by the author in another work several years ago (Krasnowolski, 2004). The period in question was actually a quarter of a century from 1279 to 1306. The first of these dates marks the start of the reign of Leszek the Black (Leszek Czarny), successor to Boleslaus the Modest (Bolesław Wstydliwy), and the latter - capture of Kraków by Ladislaus the Elbow–High (Władysława Łokietka), efficiently competing with the rulers of Bohemia and exploiting the death of Wenceslaus III of Bohemia (Wyrozumski, 1992, pp. 200–201). Urban development from the time can be considered continuation of the urban development policy of Boleslaus the Modest, yet at a lower dynamic, due to political instability

Słowa kluczowe

PL

urbanizacja; lokacyjne układy urbanistyczne; Leszek Czarny; Przemysław II; Wacław II Czeski; urbanizacja średniowiecznej Małopolski; Kraków; Sandomierz; Wieliczka; Miechów; Nowy Sącz

EN

urban development; spatial layout of chartered cities; Leszek the Black; Przemysław II; Wenceslaus of Bohemia; urbanisation of medieval Małopolska; Kraków; Sandomierz; Wieliczka; Miechów; Nowy Sącz

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 48
• Strony: 395--422
• Opis fizyczny: Bibliogr. 150 poz., mapy, rys, zdj.

Twórcy

autor

Krasnowolski Bogusław

• Pontifical University of John Paul II in Krakow

Bibliografia

• Akta miasta Sandomierza 1552–1563, Archiwum Państwowe w Kielcach, sygn. 13.
• Akta wizytacji biskupiej 1608, Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, A.V.Cap. 25.
• Appelt, H. (1978–1979), ‘Verfassungsgeschichtliche Grundlagen der Herrschaft König Ottokars von Böhmen über die österreichischen Länder’, w: Ottokar-Forschunen, Jahrbuch für Landeskunde von Niederösterreich, Neue Folge 44/45, Verein für Landeskunde von Niederösterreich und Wien, s. VIII–XVI.
• Reguła, K. ‘Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w latach 1995–1996’, Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce (SMDŻSP), T. 20, s. 199–216.
• Beiersdorf, Z., Krasnowolski, B. (1989), Północny odcinek fortyfikacji miejskich w rejonie Bramy Floriańskiej. Dokumentacja historyczno-konserwatorska, mps, Kraków, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie s. 55–56.
• Beiersdorf, Z., Krasnowolski, B. (1992a), ‘Rozwój przestrzenny’, w: Kiryk, F. (red.) Dzieje miasta Nowego Sącza, Warszawa-Kraków, s. 100–110.
• Beiersdorf, Z., Krasnowolski, B. (1992b), ‘Sztuka gotycka’, w: Kiryk, F. (red.) Dzieje miasta Nowego Sącza, Warszawa-Kraków,, s. 199–291.
• Beiersdorf, Z., Krasnowolski, B. (2015), ‘Rozwój przestrzenny od lokacji do czasów współczesnych. Lokacja na prawie frankońskim i lokacyjny układ urbanistyczny’, w: Atlas historyczny miast polskich, red. R. Czaja, T. V Małopolska, red. Z. Noga, zesz. 3 Wieliczka, Toruń-Kraków, s. 5–6 i tabl. 3.3.
• Beiersdorf, Z., Sulerzyska, L. (1976–1977), Kraków, blok nr 4, studium historyczno-konserwatorskie, mps, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie.
• Bogdanowski, J. (1967), Mury miejskie w Bieczu. Wyniki badań architektonicznych prowadzonych w latach 1964–1966, mps, Kraków, archiwum Muzeum w Bieczu, s. 59–60.
• Bogdanowski, J. (1979), Warownie i zieleń twierdzy Kraków, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Buko, A. (1998), Początki Sandomierza, Warszawa, s. 56– 108, ryc. 24, 43.
• Buko, A. (1999), ‘Początki Sandomierza w świetle badań archeologicznych’, w: Sedes regni principales, red. B. Trelińska, Sandomierz.
• Bukowski, W. (2006), Miechów, hasło w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu (SHG) IV, s. 313–340.
• Burdzy, D. (2007), ‘Sandomierski klasztor św. Marii Magdaleny w średniowieczu’, Nasza Przeszłość, T. 108, s. 215–234.
• Burdzy, D. (2012), Szesnastowieczny Sandomierz. Kościół i miasto, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
• Burhard, H. (1965), Stan i potrzeby badań archeologicznych w Wieliczce, SMDŻSP, T. 1.
• Cabała, A. (1969–1970), ‘Wyniki bieżących prac badawczych architektonicznych w kościele pokolegiackim św. Małgorzaty w Nowym Sączu’, Rocznik Sądecki, X–XI, s. 469 nn.
• CDP, Codex diplomaticus Poloniae, (1858) T. III, wyd. J. Bartoszewicz, Warszawa.
• Crosley, P. (1985), Gothic Architecture in the Reign of Kazimir the Great: Church Architecture of Lesser Poland 1320–1380, Kraków.
• Csendes, P. (1978–1979), ‘König Ottokar II Přemysl und die Stadt Wien’, w: Ottokar-Forschungen, s. 142–225.
• Czerner, R., Lasota, Cz. (1994), Ratusz i urządzenia handlowe na rynku w Głogowie, Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej.
• Czerner, R., Lasota, Cz. (1997), Blok ratuszowy w Świdnicy do połowy XVI wieku, Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej.
• Dąbrowska, E. (1962), ‘Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie powiatu krakowskiego’, Zeszyty Naukowe UJ. Prace Archeologiczne, z. 4.
• Dębowski, T. (1995), Ślady najstarszych fortyfikacji Krakowa w świetle wyników badań ratowniczych przy ul. Sławkowskiej 26, mps, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie.
• Dębowski, T. (1996), ‘Archeologiczny ślad najstarszych umocnień Krakowa lokacyjnego’, Sprawozdania Archeologiczne, T. 48, s. 199–207.
• Dryja, S. i in. (2010a), ‘Rynek krakowski po lokacji — główne kierunki rozwoju bloku śródrynkowego’, Krzysztofory, 28, cz. 1, s. 99–107.
• Dryja, S. i in. (2010b), ‘Przemiany architektoniczne Kramów Bogatych i Kramów Bolesławowych’, Krzysztofory, 28, cz. 1, s. 153–163.
• Dryja, S. i in. (2010c), ‘Sukiennice krakowskie — fazy budowy’, Krzysztofory, 28, cz. 1,s. 173–186.
• Dziwik, K. (1960), ‘Majętność ziemska Nowego Sącza w wiekach średnich’, Rocznik Sądecki, 4, s. 53–70.
• Dziwik, K. (1971), ‘Gródek biskupa Jana Muskaty w Kurowie nad Dunajcem’, Rocznik Sądecki, 12, s. 79–89.
• Dziwik, K. (1989), Początkowe dzieje Wieliczki, SMDŻSP, T. 15.
• Florek, M. (1994), ‘Kościół św. Jakuba i dawny klasztor Dominikanów w Sandomierzu’, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 42, nr 1.
• Florek, M. (1995), ‘Kościół św. Jakuba i dawny klasztor Dominikanów w Sandomierzu w świetle ostatnich badań archeologicznych i architektonicznych’, Zeszyty Sandomierskie, nr 3.
• Florek, M. (1997), ‘Badania archeologiczne przy pl. Poniatowskiego w Sandomierzu’, Zeszyty Sandomierskie, nr 7.
• Florek, M. (2002), ‘O ostatnich odkryciach archeologicznych w Sandomierzu i jego okolicach’, Zeszyty Sandomierskie, nr 15, s. 32–34.
• Florek, M. (2003), ‘Najstarsze fortyfikacje miejskie Sandomierza w świetle ostatnich odkryć archeologicznych’, Sprawozdania Archeologiczne, 55, s. 211–229.
• Florek, M. (2005), Sandomierski ośrodek grodowo-miejski w średniowieczu. Przemiany przestrzenne i funkcjonalne, Warszawa: Semper.
• Folwarczny-Miško, E. (1968), Sprawozdanie z badań sondażowych przy szybie Goryszowskim (stanowisko XI), Badania Muzeum Żup Krakowskich w 1968 roku, Wieliczka.
• Folwarczny-Miško, E., Jodłowski, A. (1977), Problematyka badań archeologicznych w Wieliczce, SMDŻSP, T. 6.
• Gawęda, S., Jodłowski, A., Piotrowicz, J. (red.) (1990), Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), Kraków: Oficyna Cracovia.
• Gąssowski, J. (1967), ‘Początki Sandomierza w świetle badań archeologicznych (do XIII wieku)’, w: Studia sandomierskie. Materiały do dziejów miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, red. T. Wąsowicz, J. Pazdur, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Gliński, W. (2000), ‘Dominikański kościół św. Marii Magdaleny w Sandomierzu w świetle badań archeologicznych’, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji (…), red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław-Opole, s. 547–558.
• Goliński, M. (1993), ‘Die Anfänge der Kaufhäuser und Reichkrame in den schlesischen Städten’, Zeitschrift für Ostforschung, 42, s. 1–13.
• Goliński, M. (1994), ‘Ze studiów nad początkami sukiennic w Polsce (XIII–XIV w.)’, w: Monastycyzm, Słowiańszczyzna i państwo polskie. Warsztat badawczy historyka, red. K. Bobowski, Wrocław, s. 130–143.
• Gołubiew, Z. (1975), ‘Kościół dominikański pod wezwaniem św. Jakuba w Sandomierzu i jego dekoracja architektoniczna’, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972, red. J. Kłoczowski, Kraków: Polska Prowincja Dominikańska, s. 9–196.
• Ježek, M. (2000), ‘Archeologia na rynku małego miasta w Czechach’, w: Średniowieczny Śląsk a Czechy. Centrum średniowiecznego miasta. Wrocław a Europa Środkowa, red. J. Piekalski, K. Wachowski, Wrocław.
• Jodłowski, A. (1965), ‘Sprawozdanie z badań wykopaliskowych prowadzonych na osadzie wczesnośredniowiecznej w Wieliczce na stanowisku X w latach 1964–1965’, Wyniki badań Muzeum Żup Krakowskich w 1965 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1966a), ‘Prace wykopaliskowe na osadzie wczesnośredniowiecznej na stanowisku nr X w Wieliczce’, Wyniki badań Muzeum Żup Krakowskich w 1966 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1966b), ‘Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w Wieliczce w 1966 roku przy szpitalu św. Ducha (stanowisko XIV) i w kościele parafialnym’, Wyniki badań Muzeum Żup Krakowskich w 1966 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1967a), ‘Badania archeologiczne w Wieliczce na terenie zamku i sadu żupnego’, Prace Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1967 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1967b), ‘Wczesnośredniowieczne urządzenia solankowe w Wieliczce’, Prace Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1967 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1969a), ‘Badania wczesnośredniowiecznego szybu górniczego w Wieliczce na stanowisku II’, Wyniki badań Muzeum Żup Krakowskich w 1969 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1969b), ‘Badania archeologiczne prowadzone w Wieliczce w 1966 roku’, Materiały Archeologiczne, 10.
• Jodłowski, A. (1969c), ‘Dalsze badania archeologiczne w Wieliczce na terenie zamku żupnego’, Materiały Archeologiczne, 11.
• Jodłowski, A. (1969d), ‘Sprawozdanie z badań ratowniczych w Wieliczce przy kościele parafialnym pw. św. Klemensa’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1969 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1970a), ‘Wieliczka wczesnośredniowieczna’, Materiały Archeologiczne, 12.
• Jodłowski, A. (1970b), ‘Kontynuacja badań archeologicznych w Wieliczce na terenie zamku żupnego’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1970 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1971), ‘Badania archeologiczne w Wieliczce na zamku żupnym’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1971 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1972), ‘Wyniki badań archeologicznych w Wieliczce na zamku żupnym’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1972 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1979), ‘Badania ratunkowe na zamku żupnym w Wieliczce’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1979 roku, Wieliczka.
• Jodłowski, A. (1990), ‘Początki osadnictwa na terenie Wieliczki’, w: Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), red. s. Gawęda, A. Jodłowski, J. Piotrowicz, Kraków: Oficyna Cracovia, s. 39–124.
• Jodłowski, A. (2015), Dzieje wielickiej żupy solnej, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich.
• Jodłowski, A., Reguła, K. (1996), ‘Wyniki badań archeologicznych prowadzonych w Wieliczce na terenie zamku i sadu żupnego (stanowisko II)’, Wyniki badań Muzeum Żup Krakowskich w 1966 roku, Wieliczka.
• Kajzer, L. (1996), Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kalinowski, W. i in. (1956), Sandomierz. Budownictwo i architektura, Warszawa.
• KDM, Kodeks dyplomatyczny Małopolski, (1876, 1886) T. I, II, wyd. F. Piekosiński, Kraków.
• KDMK, Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa, (1879) T. I, wyd. F. Piekosiński, Kraków.
• KDKK, Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, (1879), T. I, wyd. F. Piekosiński, Kraków.
• KDW, Kodeks dyplomatyczny Wieliczki, (1872), wyd. K. Rudyński, Lwów.
• Kiryk, F. (1985), Rozwój urbanizacji Małopolski XIII–XVI w.: województwo krakowskie (powiaty południowe), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 258–264.
• Kiryk, F. (1994), Urbanizacja Małopolski, województwo sandomierskie, XIII–XIV wiek, Kielce: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, s. 120–127.
• Kiryk, F. (2001), ‘Miasto średniowieczne’, w: Dzieje Sławkowa, red. F. Kiryk, Kraków, s. 79–106.
• Kiryk, F. (2004), ‘Kościół i parafia św. Pawła w Sandomierzu w okresie staropolskim’, w: Dzieje parafii i kościoła pw. Nawrócenia Świętego Pawła Apostoła w Sandomierzu, Sandomierz, s. 41–62.
• Kiryk, F. (red.) (1992), Dzieje miasta Nowego Sącza, T. I, Warszawa-Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.
• Kocańda, P. (2018), ‘Historia i stan badań archeologicznych i archeologiczno-architektonicznych na terenie miasta Biecza’, Młoda Humanistyka, vol. 11, nr 1, s. 1–22.
• Kołodziejski, s. (1996), ‘Uwagi o średniowiecznym budownictwie obronnym biskupów krakowskich’, Teki Krakowskie, 3, s. 135–149.
• Kołodziejski, s. (1997), ‘Obronne siedziby biskupów krakowskich. Zarys problematyki badawczej’, w: Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Materiały z sesji naukowej, red. L. Kajzer, Kielce, s. 17–22.
• Kołodziejski, s. (1998), ‘Początki zamków na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej’, Teki Krakowskie, 7, s. 13–14.
• Kołodziejski, s. (1999), ‘Zamek sławkowski - wątpliwości ciąg dalszy’, Teki Krakowskie, 10, s. 185–192.
• Kołodziejski, s. (2011), ‘Król Wacław II - budowniczy zamków na pograniczu polsko-węgierskim’, Czasopismo Techniczne. Architektura, z. 23, s. 320–321.
• Komorowski, W., Sudacka, A. (2008), Rynek Główny w Krakowie, Wrocław: Ossolineum.
• Kornecki, M., Małkiewiczówna, H. (1984), ‘Małopolska’, w: Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce, red. A. Kozłowska-Kamzowa, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 37, 206.
• Krasnowolski, B. (1982), Wieliczka. Atlas archiwalnych planów miasta, cz. 1–2, mps, PKZ Kraków, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie.
• Krasnowolski, B. (1982–1983), Zespół zamku żupnego w Wieliczce, podsumowanie i aktualizacja wyników dotychczasowych badań oraz wnioski konserwatorskie, mps, PKZ Kraków, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie.
• Krasnowolski, B. (2003), ‘Młynówka Królewska - geneza i przekształcenia’, Rocznik Krakowski, 59, s. 25–33.
• Krasnowolski, B. (2004), Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze Ziemi Krakowskiej w XIII i XIV wieku, cz. I–II, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Krasnowolski, B. (2004–2005), ‘Urbanizacja Małopolski w dobie Bolesława Wstydliwego: kompozycje i programy układów lokacyjnych’, cz. I–II, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, T. 36–37, 38–39.
• Krasnowolski, B. (2007), ‘Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych’, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, seria „Biblioteka Krakowska”, nr 150, s. 355–426.
• Krasnowolski, B. (2008), ‘Lokacje na prawie niemieckim a urbanistyka i architektura Krakowa w XIII i XIV wieku’, w: Urbs celeberrima. Księga pamiątkowa na 750-lecie lokacji Krakowa, red. A. Grzybkowski, Z. Żygulski, T. Grzybkowska, Kraków: Historia Iagielolonica.
• Krasnowolski, B. (2014), ‘Układ urbanistyczny lokacyjnego Sandomierza (1286) — analiza modularna’, w: Atlas historyczny miast polskich, red. R. Czaja, T. V Małopolska, red. Z. Noga, zesz. 2 Sandomierz, red. Z. Noga, Sandomierz-Kraków, s. 8–9.
• Krasnowolski, B. (2015a), ‘Heterogeniczność przestrzeni miast salinarnych Bochni i Wieliczki w dobie przedprzemysłowej’, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 63, nr 2, s. 241–258.
• Krasnowolski, B. (2015b), ‘Dawne plany i widoki Wieliczki’, w: Atlas historyczny miast polskich, red. R. Czaja, T. V Małopolska, zesz. 3 Wieliczka, red. Z. Noga, s. 9–11.
• Krasnowolski, B. ‘Trzy Sącze — przekształcenia przestrzenne i sztuka’, Małopolska. Regiony, regionalizmy, małe ojczyzny, T. XIX, 2017, s. 16–19.
• Krasnowolski, B. (2019), ‘Przekształcenia urbanistyczne i architektoniczne do najazdu szwedzkiego w 1655 roku, w: Sandomierz, miasto fascynującej przeszłości. W 730. rocznicę lokacji miejskiej, red. F. Kiryk, R. Chyła, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, s. 135–161.
• Książek, M. (1958), ‘Charakterystyka układu przestrzennego Wieliczki i Bochni oraz wpływ górnictwa solnego na ich rozwój przestrzenny w wiekach średnich’, Studia i Materiały do Dziejów Nauki Polskiej, ser. D, z. 1.
• Kubik, K. (1977), Dzieje rozbudowy zamku żupnego w Wieliczce, SMDŻSP, T. 6, s. 73–95.
• Kuča, K. (1996–2008), Města a městečka v Čechach, na Moravě a v Slezku, cz. 1–7, Praha.
• Kuthan, J. (1991), Zakladatelské dilo krále Přemysla Otakara II v Rakousku a ve Štyrsku, Praha.
• Kuthan, J. (1993), Přemysl Otakar II. Král železný a zlatý, král zakladatel a mecenáš, Vimperk.
• Kuthan, J. (1994), Česká architektura v době poslednich Přemyslovců. Města. Hrady. Klástery. Kostely, Praha.
• Kuthan, J. (1996), Přemysl Ottokar II. König, Bauherr und Mätzen. Höffische Kunst im 13. Jahrhundert, WienKöln-Weimar.
• Lalik, T. (1993a), ‘Lokacja Sandomierza w roku 1286’, w: Dzieje Sandomierza, s. 99–102.
• Lalik, T. (1993b), ‘Sandomierz w świetle źródeł pisanych’, w: Sandomierz. Badania 1969–1973, red. s. Tabaczyński, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnografii PAN.
• LB, J. Długosz, Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis, wyd. A. Przeździecki, (1863), T. I, Kraków.
• Łuszczkiewicz, W. (1891), ‘Architektura najdawniejszych kościołów franciszkańskich w Polsce’, Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce, IV, s. 139–181.
• Mazur, Z. (1969), ‘Dwa dokumenty Leszka Czarnego dla dominikanów sandomierskich’, Studia Historyczne, 12.
• MPH, Monumenta Poloniae Historica, wyd. A. Bielowski, (1872, 1978), T. 2, 3, Lwów.
• Niewalda, W. (1970–1971), Wieliczka — „Dom pośród Żupy”, badania architektoniczne, mps, PKZ Kraków, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie.
• Niewalda, W. (1971), ‘Sprawozdanie z badań archeologicznych na terenie zamku żupnego w Wieliczce’, w: Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1971 roku, Wieliczka.
• NK, Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa, wyd. F. Piekosiński, J. Szujski, (1878), T. 1, Kraków.
• Ogris, A. (1978–1979), ‘Der Kampf König Ottokars II von Böhmen um das Herzogtum Kärnten’, w: Ottokar-Forschunen, s. 92–141.
• Ottokar-Forschunen, Jahrbuch für Landeskunde von Niederösterreich, Neue Folge 44/45 (1978/1979), Verein für Landeskunde von Niederösterreich und Wien.
• Pencakowski, P. (1991), ‘Gotyckie kościoły zakonu św. Franciszka w Starym i Nowym Sączu’, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, T. XXXVI, zesz. 2, s. 83–102.
• Pęckowski, Z. (1967), Miechów. Studia z dziejów miasta i ziemi miechowskiej do roku 1914, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Pferschy, G. (1978), ‘Ottokar II Přemysl, Ungarn und die Steiermark’, w: Ottokar-Forschunen, s. 73–91.
• Pierzak, J. (1993), Zamek biskupów krakowskich w Sławkowie woj. katowickie - jedno z najstarszych murowanych założeń obronnych w Polsce południowej, Sprawozdania Archeologiczne, 45, s. 213–236.
• Pierzak, J. (1999), ‘Kilka uwag na temat zamku biskupów krakowskich w Sławkowie’, Teki Krakowskie, 10, s. 175–184.
• Pierzak, J. (2007), Zamek biskupów krakowskich w Sławkowie, Bytom.
• Piotrowicz, J. (1968), Problematyka i geneza najstarszych dziejów górnictwa solnego w Polsce, SMDŻSP, T. 2, s. 173–233.
• Piotrowicz, J. (1980), Okresy rozwojowe i przemiany gospodarki solnej w Polsce od połowy XIII do początku XVII w., SMDŻSP, T. 9, s. 33–75.
• Piotrowicz, J. (1988), ‘Żupy krakowskie od połowy XIII do początków XVI wieku’, w: Dzieje żup krakowskich, red. A. Jodłowski, Wieliczka, s. 103–158.
• Piotrowicz, J. (1990), ‘Powstanie i rozwój miasta w średniowieczu’, w: Wieliczka. Dzieje miasta, s. 61–76.
• Polanowski, L. (2014), ‘Zabudowa od XIII do końca XVIII wieku’, (w:) Atlas historyczny miast polskich, red. R. Czaja, T. V Małopolska, zesz. 2 Sandomierz, red. Z. Noga, Sandomierz-Kraków s. 10–12.
• Radwański, K. (1975), Kraków przedlokacyjny, rozwój przestrzenny, Kraków.
• Rajman, J. (1992), ‘Osadzenie okolic Nowego Sącza i kształtowanie się strefy podmiejskiej (XIII–XV wiek)’, w: Kiryk, F. (red.) Dzieje miasta Nowego Sącza, Warszawa- -Kraków, s. 53–84.
• Reguła, K. (1971), ‘Kontynuacja badań osady prowadzonych w Wieliczce na stanowisku XI’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1971 roku, Wieliczka.
• Reguła, K. (1972), ‘Badania sondażowe na terenie Wieliczki’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1972 roku, Wieliczka.
• Reguła, K. (1984–1985), ‘Kontynuacja badań w Wieliczce na stanowisku XI’, Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce 1984–1985, Wieliczka.
• Reguła, K. (1996), Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w latach 1993–1994, SMDŻSP, T. 19, s. 251–256.
• Rejniewicz, Ł., Florek, M. (2001–2002), Sandomierz, ul. Żydowska. Dokumentacja z ratowniczych badań archeologicznych w roku 2001, wydr. komp., Lublin-Sandomierz, archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Sandomierzu.
• Samsonowicz, H. (red.) (1993), Dzieje Sandomierza, T. 1, Średniowiecze, Warszawa: Polskie Towarzystwo Historyczne.
• Sielicki, F. (1987), Kroniki staroruskie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Sudacka, A. (2008), ‘Wyniki kwerendy archiwalnej dotyczącej zabudowy handlowej Rynku w Krakowie’, Krzysztofory, 26, s. 77–102.
• Sygański, J. (1902), Historia Nowego Sącza od wstąpienia dynastii Wazów do pierwszego rozbioru Polski, t. III, Zabytki dziejowe miasta, Lwów.
• Szpunar, A. (2007), ‘Zamek w Czchowie, stan badań i źródeł archeologicznych oraz próba odtworzenia wyglądu budowli’, w: Późne średniowiecze w Karpatach polskich, red. J. Gancarski, Krosno: Muzeum Podkarpackie, s. 269–286.
• Szyma, M. (2004), Kościół i klasztor Dominikanów w Krakowie. Architektura zespołu klasztornego do lat dwudziestych XIV wieku, Kraków.
• Świszczowski, s. (1948), ‘Brama na Gródku i reszty murów pomiędzy Gródkiem a Wawelem’, Prace Komisji Historii Sztuki, 9, s. 163.
• Świszczowski, s. (1966), ‘Wstępne rozpoznanie architektoniczne budynków zamkowych w Wieliczce’, Wyniki badań Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w 1966 roku, Wieliczka.
• Świszczowski, s. (1968), Geneza założeń zamku żupnego w Wieliczce i ich późniejszy rozwój, SMŻSP, T. 2.
• Świszczowski, s. (1974–1977), ‘Romański kapitel z dawnego kościoła w Nowym Sączu’, Rocznik Sądecki, XV–XVI, s. 469.
• Tabaczyński, S., Buko, A. (1981), Sandomierz. Starożytność - wczesne średniowiecze, Rzeszów.
• Wędzki, A. (2003), ‘Początki Miechowa - problemy badawcze’, w: Polonia minor medii aevi. Studia ofiarowane Panu Prof. Andrzejowi Żakiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Z. Woźniak, J. Gancarski, Kraków-Krosno, s. 477–485.
• Wieliczka, materiały do hasła w Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Województwa Krakowskiego w Średniowieczu.
• Widawski, J. (1973), Miejskie mury obronne w państwie polskim do początku XV wieku, Warszawa.
• Wiśniewski, F. (1996), ‘Garbary zw. też Przed Bramą Szewską’, (hasło w:) Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. I, zesz. 4, s. 296.
• Wyrozumski, J. (1992), Dzieje Krakowa, T. 1, Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Zauner, A. (1978–1979), ‘Ottokar II Přemysl und Oberösterreich’, w: Ottokar-Forschunen, s. 1–72.
• Zientara, B. (1975), Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa: TRIO.
• Żaki, A. (1964), ‘Nowoodkryte grodzisko w Kurowie pow. Nowy Sącz’, Acta Archaeologica Carpathica, 6, zesz. 1–2, s. 41–47.