Architecture and typhlology. The potential of scientific partnership

• Autorzy: Kłopotowska Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.35784/teka.2061

Warianty tytułu

PL

Architektura a tyflologia. Potencjał naukowego partnerstwa

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The connections between architecture and typhlology were not always obvious. Despite many related research problems, these sciences developed separately, and the study results of specialists from both departments did not reach the other discipline. An attempt to reduce this distance was made in the late decades of the 20th century by Polish architects, aware of the possibility of solving specific problems of the blind through architectural activities. The work is an attempt to constitute an interdisciplinary relationship between architecture and typhlology. The author indicates and names common issues important for both sciences, and also attempts to outline areas of their potential cooperation. In addition, she also highlights the values that can flow from this partnership.

PL

Związki architektury i tyflologii nie zawsze były oczywiste. Pomimo wielu pokrewnych problemów badawczych, nauki te rozwijały się osobno, a wyniki badań specjalistów obu działów nie docierały do drugiej z dyscyplin. Próbę zmniejszenia tego dystansu podjęli w późnych dekadach XX w. polscy architekci, świadomi możliwości rozwiązywania konkretnych problemów osób niewidzących poprzez działania architektoniczne. Praca jest próbą ukonstytuowania interdyscyplinarnych relacji architektury i tyflologii. Autorka wskazuje i nazywa zagadnienia wspólne, istotne dla obu nauk, a także podejmuje próbę nakreślenia obszarów ich potencjalnej współpracy. Ponadto naświetla również walory mogące płynąć z tego partnerstwa.

Słowa kluczowe

EN

visually impaired people; interdisciplinary research in architecture; universal design

PL

osoby z dysfunkcją wzroku; badania interdyscyplinarne w architekturze; projektowanie uniwersalne

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 16, nr 2
• Strony: 68--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz.

Twórcy

autor

Kłopotowska Agnieszka

• Unit for Urban and Spatial Planning, Institute for Architecture and Urban Planning, Department of Architecture, Bialystok University of Technology Poland

• https://orcid.org/0000-0002-4596-4052

Bibliografia

• 1. Arnheim R., 2004: Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, przeł. J. Mach, Wydawnictwo słowo/ obraz terytoria, Gdańsk.
• 2. Arnheim R., 2012: Myślenie wzrokowe, przeł. M. Chojnacki, Wydawnictwo słowo/ obraz terytoria, Gdańsk.
• 3. Brown D., Simmons V., Methvin J., 1985: Oregoński program rehabilitacji niewidomych i słabowidzących dzieci w wieku od 0 do 6 lat, PZN, Warszawa.
• 4. Deręgowski J. B., 1990: Oko i obraz. Studium psychologiczne, przeł. K. Dudziak, PWN, Warszawa.
• 5. Gałkowski A., 1986: Zadania architekta w projektowaniu miejsc pracy osób niepełnosprawnych, [w:] Hulek A. (red.) Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, Materiały II Kongresu TWK Warszawa 1−2 października 1983, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 359−361.
• 6. Gałkowski A., 1996: Problemy barier architektonicznych i urbanistycznych [w:] Hulek A. (red), Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, PTWK, PZWL, Warszawa.
• 7. Goldsmith S., 2000: Universal Design, Architectural Press, Oxford, Aucland, Boston, Johannesburg, Melbourne, New Delhi.
• 8. Grabowska – Pałecka H., 2004: Niepełnosprawni w obszarach i obiektach zabytkowych. Problemy dostępności, Politechnika Krakowska, Kraków.
• 9. Gregory R.L., Colman A. M. (red.), 2002: Czucie i percepcja, przeł. M. Siemiński, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań.
• 10. Gregory R.L., 1971: Oko i mózg. Psychologia widzenia, przeł. S. Bogusławski, PWN, Warszawa.
• 11. Hall E.T., 2005: Ukryty wymiar, Wydawnictwo MUZA S.A., Warszawa.
• 12. Hill E., Ponder P., 1983: Orientacja i techniki poruszania się. Przewodnik dla praktyków, przeł. M. Jaśko, Polski Związek Niewidomych, Warszawa.
• 13. Hulek A. (red.), 1992: Uczeń niepełnosprawny w szkole masowej, WSP, Kraków.
• 14. Jaranowska K., 1996: Osoby niepełnosprawne w środowisku miejskim, COBO-Profil sp. z o.o., Warszawa.
• 15. Jutrzyna E., 2007: Terapia muzyką w teorii i praktyce tyflologicznej, Polski Związek Niewidomych Zakład Nagrań i Wydawnictw, Warszawa.
• 16. Kantarek A., 2013: O orientacji w przestrzeni miasta, Politechnika Krakowska, Kraków.
• 17. Kłopotowska A., 2007: Niewidzialna architektura – status piękna w pozawzrokowej percepcji przestrzeni architektonicznej, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.104., z. 13, 6-A/2007, 267−274.
• 18. Kłopotowska A., 2009: Architektura w przekazie pozawzrokowym. Kształtowanie świadomej percepcji, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.106, z. 7, 1-A/2009, 331−339.
• 19. Kłopotowska A., 2010: Przestrzeń do nauki przestrzeni. Sztuka projektowania przyjaznego osobom niewidomym i ociemniałym, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.107, z. 15, 7-A/2010/2, 165−169.
• 20. Kłopotowska A., 2013: Brajlon jako metoda zapisu przestrzeni architektonicznej w edukacji uczniów z dysfunkcją widzenia, [w:] Misiągiewicz M., Kozłowski D. (red.), Definiowanie Przestrzeni Architektonicznej. Zapis Przestrzeni Architektonicznej, T. II., Politechnika Krakowska, Kraków, 229−233.
• 21. Kłopotowska A., 2015(a):, The Alphabet of Non – Visual Architecture – towards methodology of enabling people with visual impairment to participate in architectural play, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.112, z. 9-A, 141−146.
• 22. Kłopotowska A., 2015(b):, Akustyczne obrazy przestrzeni miejskiej. Słuch jako narzędzie orientacji przestrzennej osób z dysfunkcją widzenia, [w:] Kłopotowska A. (red.), Dźwięki Architektury, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 23. Kłopotowska A., 2015(c), Akustyczne obrazy przestrzeni miejskiej. Słuch jako narzędzie emocjonalnego odbioru przestrzeni u osób z dysfunkcją widzenia, [w:] Kłopotowska A. (red.), Dźwięki Architektury, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 24. Kłopotowska A., 2016: Doświadczanie przestrzeni w rehabilitacji osób z dysfunkcją wzroku. Sztuka a tyflorehabilitacja, Białystok.
• 25. Kłopotowska A., Kłopotowski M., 2018(a): Dotykowe modele architektoniczne w przestrzeniach polskich miast. Część I. Standardy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 26. Kłopotowska A., Kłopotowski M., 2018(b): Dotykowe modele architektoniczne w przestrzeniach polskich miast. Część I. Realizacje, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 27. Kuryłowicz E., 1996: Projektowanie uniwersalne. Udostępnianie otoczenia osobom niepełnosprawnym, Centrum Badawczo – Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
• 28. Lenartowicz J. K., 1992: O psychologii architektury. Próba inwentaryzacji badań, zakres przedmiotowy i wpływ na architekturę, Politechnika Krakowska, Kraków.
• 29. Majewski T., 1983: Psychologia niewidomych i niedowidzących, PWN, Warszawa.
• 30. Majewski T., 1996: Poglądy na działalność Krajowej Federacji Niewidomych w Stanach Zjednoczonych, [w:] „Zeszyty Tyflologiczne”, z. 14.
• 31. Mangold S. S., 2000: MANGOLD – Rozwojowy Program Percepcji Dotykowej i Rozpoznawania Liter Brajlowskich, PZN, Warszawa.
• 32. Norberg-Schulz Ch., 2000: Bycie, przestrzeń i architektura, Wydawnictwo Murator sp. z o.o., Warszawa.
• 33. Omelańczuk I. (red.), 2002: ABC…mieszkania bez barier, Fundacja „Dom dostępny”, Warszawa.
• 34. Ostrowska M., 1991: Człowiek a rzeczywistość przestrzenna, Autorska Oficyna Wydawnicza Nauka i Życie, Szczecin.
• 35. Pallasmaa J., 2012: Oczy skóry. Architektura i zmysły, przeł. M. Choptiany, Instytut Architektury, Kraków.
• 36. Pallasmaa J., 2016: Myśląca dłoń. Egzystencjalna i ucieleśniona mądrość w architekturze, przeł. M. Choptiany, Instytut Architektury, Kraków.
• 37. Polski Związek Niewidomych, 1974: Wybrane zagadnienia z orientacji przestrzennej niewidomych, T. I., Warszawa.
• 38. Polski Związek Niewidomych, 1974: Wybrane zagadnienia z orientacji przestrzennej niewidomych, T. II., Polski Związek Niewidomych, Warszawa.
• 39. Rasmussen S.E., 1999, Odczuwanie architektury, przeł. B. Gadomska, Wydawnictwo Murator, Warszawa.
• 40. Schwartz L, 1993: Projektowanie środowiska w świetle potrzeb osób z uszkodzonym narządem wzroku, [w:] „Przegląd Tyflologiczny”, nr 1−2, 32−53.
• 41. Setlak R., Percepcja dzieła sztuki przez osoby z dysfunkcją narządu wzroku, Gdańsk 2015.
• 42. Skibniewska H., Frąckiewicz L. (red.), 1994: Środowisko zamieszkania a niepełnosprawni, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
• 43. Skibniewska H., Schneider P., 1984: Niepełnosprawni w środowisku mieszkalnym. Mieszkania i zabudowa. Wytyczne do projektowania. Zeszyt 4., COSPBM „Inwestprojekt”, Warszawa 1984.
• 44. Strzemiński W., 1969: Teoria widzenia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• 45. Tuan Yi-Fu, 1987: Przestrzeń i miejsce, przeł. A. Morawińska, PIW, Warszawa.
• 46. Więckowska E., Zasady redagowania tyflografiki [w:] „Tyfloświat” 2009, nr 3(5), s. 7−13.
• 47. Wysocki M., 2010: Projektowanie otoczenia dla osób niewidomych. Pozawzrokowa percepcja przestrzeni, Wydawnictwa Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
• 48. Wysocki M., Standardy dostępności dla miasta Gdyni, https://www.zdiz.gdynia.pl/dokumenty/ud/standardy.pdf, stan z dn. 11.12.2019.
• 49. Zaniewska H. (red.), 2001: Mieszkania starszych ludzi w Polsce. Sytuacja i perspektywy zmian, Instytut Gospodarki Mieszkaniowej, Warszawa.
• 50. Zumthor P., 2010: Myślenie Architekturą, Karakter, Kraków.