Uczelnie w czasie koronawirusa : problemy transformacji cyfrowej i postulaty na przyszłość

• Autorzy: Zbarachewicz Beata

Identyfikatory

DOI

: https://doi.org/10.34752/vs7h-g944

Warianty tytułu

EN

Universities during the coronavirus pandemic : problems of digital transformation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stan zagrożenia epidemicznego COVID-19 spowodował ograniczenia bieżącej działalności uczelni i sprawił, że zmianie uległo prawo i jego stosowanie. Praca uczelni w czasie pandemii nie została zawieszona, stopniowo były znoszone kolejne ograniczenia i przywracano bieżącą działalność. Uczelnie zmuszone zostały do szybkiego wypracowania nowych rozwiązań, które umożliwiały prowadzenie kształcenia i bieżącą pracę uczelni w zdalnej formie przy zachowaniu wymagań wynikających z rozporządzeń MNiSW i wymagań sanitarnych. Celem opracowania jest przedstawienie wprowadzonych w roku akademickim 2019-2020 rozwiązań ustawowych i wykonawczych oraz ocena ich realizacji i skuteczności w kontekście transformacji cyfrowej. W tekście, weryfikowana jest teza, że przepisy prawne umożliwiają realizację statutowych celów uczelni, a ich ewolucja i stosowanie są adekwatne do sytuacji i zagrożeń. W artykule wykazano ponadto, że funkcjonowanie uczelni wymagało jednocześnie gruntownej zmiany w organizacji pracy, w zakresie: procesu kształcenia, weryfikacji efektów kształcenia i prowadzenia dokumentacji przebiegu studiów w postaci elektronicznej. Uczelnie musiały dokonać transformacji cyfrowej. Rozwiązania elektroniczne wymagały zabezpieczenia odpowiedniego sprzętu komputerowego oraz infrastruktury telekomunikacyjnej. Wymagało to zarówno od studentów jak i pracowników uczelni nabycia nowych kompetencji cyfrowych. Czas ten z całą pewnością nie jest stracony a część rozwiązań wprowadzonych w czasie pandemii będzie prawdopodobnie wykorzystywana również po jej ustaniu. Zmiany jakie zaistniały w czasie pandemii ukazały zapotrzebowanie na nowe kompetencje. Szansą i zadaniem dla uczelni jest bowiem rozwijanie dalszych kompetencji cyfrowych pracowników uczelni i studentów.

EN

The COVID-19 epidemic threats caused significant restrictions on current activities of the Universities and other academical institutions. The consequences of these resulted in changes of legal provisions and their application. The functioning of Universities during the pandemic was not suspended; successive restrictions were gradually lifted, until the current activity was restored. Universities were forced to develop new solutions that made conducting education possible as well as ongoing work of institution in a remote form. The above-mentioned activities were in compliance with regulations of the Ministry of Science and Higher Education as well as sanitary requirements. The aim of this article is to present the statutory and regulatory solutions and to assess their implementation and effectiveness in the context of digital transformation. The Author verifies the thesis, that “COVID-19 legal regulations” enable the achievement of statutory goals of Universities, and furthermore, that their evolution and application is adequate to the situation and hazards caused by pandemic situation. The article also showed that the functioning of the Universities required a thorough change in the organization of their work in the fields of, the education process, verification of learning outcomes and keeping the studies documentation in the electronic form. Universities were forced to go through a digital transformation. Electronic solutions required appropriate protection of computers and telecommunications infrastructure. It required both students and university staff to acquire new digital competences. This period was certainly not wasted and some of the solutions introduced during the pandemic will probably be also used after it has ceased. The changes that took place during the pandemic showed the need for new competences. The opportunity and task for universities is to develop further digital competences of university employees and students.

Słowa kluczowe

PL

zdalne nauczanie; szkolnictwo wyższe; COVID-19; kompetencje cyfrowe

EN

e-learning; higher education; COVID-19; digital competences

• Wydawca: Towarzystwo Wiedzy Obronnej
• Czasopismo: Wiedza Obronna
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 3
• Strony: 75--99
• Opis fizyczny: Bibliogr. 64 poz.

Twórcy

autor

Zbarachewicz Beata

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa, Polska

Bibliografia

• PIŚMIENNICTWO
• LITERATURE
• Gaebel M., Kupriyanova V., Morais R., Colucci E., E-learning in European Higher Education Institutions November 2014, Results of a mapping survey conducted in October-December 2013, s. 29.
• Monarcha-Matlak A., E-learning w administracji publicznej, [w:] G. Szpor, W. Wiewiórowski (Eds.) Internet. Prawnoinformatyczne problemy sieci, portali i e-usług, C.H. Beck, 2012, s. 374.
• Szpor G., Jawność i jej ograniczenia. T.1 Idee i pojęcia. Wyd. C. H. Beck, Warszawa 2016, s. 125-129.
• ŹRÓDŁA
• SOURCES
• (Tarcza 1.0) Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2020 poz. 568 ze zm.).
• (Tarcza 2.0) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-21 (Dz.U. 2020 poz. 695 ze zm.).
• (Tarcza 4.0) Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 1086 ze zm.).
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. z dnia 9.12.2019 r. Dz.U. z 2020 r. poz. 85, ze zm.).
• Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. poz. 1669 oraz z 2019 r. poz. 39 i 534).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. 2020, poz. 433).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów (Dz.U. 2018, poz. 1861, ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz.U. 2020, poz. 420).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz. U. 2020, poz. 8535 ).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz.U. 2020, poz. 1411).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz.U. 2020, poz. 1679).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 405).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 455 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 511 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 528)
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 643)
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 24 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 741).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania korporacji uczonych i jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 759)
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 861).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania korporacji uczonych i jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 863)
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 21 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 911).
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 21 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 912)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych (Dz.U. 2020 r. poz. 406 ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych (Dz.U. 2020, poz.475).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 515).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 574).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 645).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 877).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 917).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 1833).
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz.U. 2020 r. poz. 404)
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020, poz. 524).
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 kwietnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020 r. poz. 640 ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020, poz. 745 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz.U.2020, poz. 915 ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz.U.2020, poz. 1119).
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 października 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 1828).
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 r. poz. 403 ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19(Dz. U. 2020 r. poz. 516 ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 r. poz. 584)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 kwietnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 r. poz. 641 ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 24 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 746)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 15 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 874)
• Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 919 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z dnia 16 października 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 1832).
• Decyzja Nr 4/2020 Prorektora ds. Studenckich i Kształcenia Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie prowadzenia zdalnych form kształcenia w trakcie czasowego ograniczenia funkcjonowania UKSW w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
• NETOGRAFIA
• NETOGRAPHY
• (COM/2018/434 final - 2018/0227 (COD) https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/?qid=1591479211249&uri=CELEX:52018PC0434#footnote7)
• (EUA, 2020) COVID-19 and universities https://eua.eu/issues/27.html
• COVID-19 Impact on Education https://en.unesco.org/COVID19/educationresponse COVID-19 Impact on Education, UNESCO 2020
• COVID-19. Dz. Urz. UE 2020 C 164/3 https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/?qid=1591479211249&uri=CELEX:52020XC0513(01) https://eurlex.europa.eu/content/news/index.html
• Europejski program na rzecz umiejętności https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1146&langId=pl
• https://en.unesco.org/COVID19/educationresponse
• https://www.gov.pl/web/mobywatel/mlegitymacja-studencka
• Komentarz do wybranych przepisów tzw. „Tarczy antykryzysowej 2.0” dotyczących szkół wyższych, Instytut Rozwoju Szkolnictwa Wyższego, Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej, Kwiecień 2020 r., s. 14.
• https://psrp.org.pl/komentarz-do-wybranych-przepisow-tzw-tarczy-antykryzysowej-2-0-dotyczacy-szkolwyzszych/
• Pismo Głównego Inspektora Sanitarnego z 12 maja 2020 roku do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (EP.NE.743.64.2020).
• Rekomendacja w sprawie zmian w przepisach dotyczących wykorzystania w procesie kształcenia akademickiego metod i technik kształcenia na odległość przygotowana na zlecenie Centrum Analiz Legislacyjnych i gospodarczych, 2020.
• Rekomendacje dla uczelni Organizacja kształcenia w nowym roku akademickim https://www.gov.pl/web/nauka/organizacja-ksztalcenia-w-nowym-roku-akademickim-rekomendacje-dlawladz-uczelni (02.09.2020)
• Rozwiązania dla szkolnictwa wyższego i nauki w drugiej tarczy antykryzysowej https://www.gov.pl/web/nauka/rozwiazania-dla-szkolnictwa-wyzszego-i-nauki-w-drugiej-tarczy-antykryzysowej (22.04.2020)
• Stanowisko komisji ds. komunikacji i odpowiedzialności społecznej KRASP z 6 kwietnia 2020 roku https://www.krasp.org.pl/pl/Aktualnosci/?id=21200/Stanowisko-dotyczace-dostepu-do-edukacji-w-czasieepidemii
• Środowiskowe wytyczne w związku z częściowym przywracaniem działalności uczelni https://www.gov.pl/web/nauka/srodowiskowe-wytyczne-w-zwiazku-z-czesciowym-przywracaniemdzialalnosci-uczelni (18.05.2020)
• Tarcze dla środowiska naukowego i akademickiego – podsumowanie zmian https://www.gov.pl/web/nauka/tarcze-dlasrodowiska-naukowego-i-akademickiego--podsumowanie-zmian (03.09.2020)
• Zmiany w tymczasowych ramach środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).