Analiza zawartości siarki w biosferze Zamojszczyzny

Klikocka, H.; Wyłupek, T.; Narolski, B.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Analiza zawartości siarki w biosferze Zamojszczyzny

Autorzy

Klikocka H. , Wyłupek T. , Narolski B.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Sulphur content analysis of Zamosc Region biosphere

Języki publikacji

Abstrakty

W pracy dokonano oceny zawartości siarki w biosferze obszarów leśnych i rolniczych Zamojszczyzny w latach 2000–2011 na tle Polski. Najbardziej zanieczyszczone rejony w Polsce dwutlenkiem siarki to niektóre części województw śląskiego, dolnośląskiego, małopolskiego i mazowieckiego, w których kilka stref uzyskało klasę powyżej wartości dopuszczalnych lub docelowych. Analiza przeprowadzona na terenie Zamojszczyzny wykazała, że zawartość siarki nie przekraczała wartości dopuszczalnych określonych w uregulowaniach prawnych. Stwierdzono, że zawartość siarki w powietrzu wynosiła 2,1÷6,9 μgSO2/m³, natomiast siarczanów w rzekach 10,0÷76,7 gSO4^2–/m³, w źródłach 18,6÷24,2 gSO4^2–/m³, w wodach podziemnych 29,3÷166 gSO4^2–/m³, w glebach leśnych 8,5÷77,7 mgSO4^2–/kg, w glebach rolniczych 8,1÷18,8 mgSO4^2–/kg, w mchach 610÷1090 mgSO4^2–/kg oraz w roślinach rolniczych 1210÷1370 mgSO4^2–/kg. Ocena stopnia zanieczyszczenia siarką atmosfery, litosfery i hydrosfery oraz fitocenozy Zamojszczyzny jest bardzo korzystna na tle innych regionów w Polsce i z tego względu w badaniach stanu zanieczyszczenia biosfery można ją traktować jako region kontrolny.

The study assessed sulphur content in the biosphere of forested and agricultural areas of Zamosc region in the period 2000–2011, against the entire territory of Poland. Some areas of Silesian, Lower Silesian, Lesser Poland and Masovian Voivodships are the most polluted with sulphur dioxide regions in Poland. Several zones there were classed as exceeding acceptable or target levels. The analysis of Zamosc Region demonstrated that the sulphur content did not exceed the acceptable limits outlined in legal guidelines. Sulphur content in the air was confirmed at the level of 2.1÷6.9 μgSO2/m³, while sulfate content in the rivers – at the level of 10.0÷76.7 gSO4^2–/m³, in springs – 18.6÷24.2 gSO4^2–/m³, in groundwater – 9.3÷166 gSO4^2–/m³, in forest soils – 8.5÷77.7 mgSO4^2–/kg, in agricultural soils – 8.1÷18.8 mgSO4^2–/kg, in mosses – 610÷1090 mgSO4^2–/kg and in cultivar plants – 1210÷1370 mgSO4^2–/kg. Assessment results of the levels of atmosphere, lithosphere, hydrosphere and phytocenosis pollution with sulphur in Zamosc Region are very favorable in comparison to other regions of Poland. Therefore, it may serve as a control region in biosphere pollution studies.

Słowa kluczowe

dwutlenek siarki siarczany powietrze woda gleba rośliny rolnicze mchy

sulphur dioxide sulfates air water soil agricultural crops mosses

Wydawca

Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski

Czasopismo

Ochrona Środowiska

Rocznik

2015

Tom

Vol. 37, nr 1

Strony

33--42

Opis fizyczny

Bibliogr. 32 poz., tab.

Twórcy

autor

Klikocka H.

hanna.klikocka@up.lublin.pl

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Agrobioinżynierii, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin

autor

Wyłupek T.

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Agrobioinżynierii, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin

autor

Narolski B.

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Agrobioinżynierii, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin

Bibliografia

1. W. GRZEBISZ, K. PRZYGOCKA-CYNA: Aktualne problemy gospodarowania siarką w rolnictwie polskim. Nawozy i Nawożenie. Fertilizers and Fertilization 2003, vol. 4, nr 17, ss. 64–77.
2. S. HANEKLAUS, E. BLOEM, E. SCHNUG: The global sulphur cycle and its links to plant environment. In: Y.P. ABROL, A. AHMAD [Eds.]: Sulphur in Plants. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht 2003.
3. B. BARCZAK: Siarka jako składnik pokarmowy kształtujący wielkość i jakość plonów wybranych roślin uprawnych. Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, Rozprawy nr 144, Bydgoszcz 2010.
4. H. KLIKOCKA: Zasoby siarki w Polsce oraz jej znaczenie w przemyśle i rolnictwie. Przemysł Chemiczny 2011, vol. 90, nr 9, ss. 1728–1737.
5. J. SIUTA, M. REJMAN-CZAJKOWSKA: Siarka w biosferze. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1980.
6. G. SIEBIELEC, B. SMRECZAK, A. KLIMKOWICZ-PAWLAS, B. MALISZEWSKA-KORDYBACH, H. TERELAK, P. KOZA, M. ŁYSIAK, R. GAŁĄZKA, M. PECIO, B. SUSZEK, T. MITURSKI, B. HRYŃCZUK [red.]: Monitoring chemizmu gleb w Polsce w latach 2010–2012. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2012.
7. Stan środowiska w województwach. Główny Inspektorat Środowiska, Warszawa 2010–2014.
8. T. MOTOWICKA-TERELAK, H. TERELAK: Siarka w glebach Polski – stan i zagrożenie. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1998.
9. H. KLIKOCKA: Sulfur supply in Polish agriculture. In: A. SIRKO, L.J. de KOK, S. HANEKLAUS, M.J. HAWKESFORD, H. RENNENBERG, K. SAITO, E. SCHNUG, I. STULEN [Eds.]: Sulfur Metabolism in Plants. Backhuys Publishers, Leiden, Margraf Publishers, Weikersheim 2009.
10. R. GAJ, H. KLIKOCKA: Wielofunkcyjne działanie siarki w roślinie – od żywienia do ochrony. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 2011, vol. 51, nr 1, ss. 33–44.
11. Wyniki pięcioletniej oceny jakości powietrza w strefach w Polsce wykonanej na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu ocen rocznych zgodnie z art. 88 ustawy z dnia 27.04.2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Zbiorczy raport krajowy z pięcioletniej oceny jakości powietrza w strefach za lata 2009–2013, WIOŚ, Warszawa, 2014.
12. J. KONDRACKI: Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN, Warszawa 1994.
13. H. KERN, K. BUDZYŃSKA, K. GĄDOR, J. HOŁOWIŃSKI, B. ZBYSŁAW, T. DEPUTAT: Warunki przyrodnicze produkcji rolnej. Województwo Zamojskie. IUNG, Puławy 1990.
14. R. RESZEL: Środowisko przyrodnicze województwa zamojskiego. Wydział Ochrony Środowiska UW, Zamość 1992.
15. M. ZIEMIŃSKA-SMYK. Flora segetalna w otulinie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Acta Agrobotanica 2004, vol. 59, nr 2, ss. 275–289.
16. H. KLIKOCKA: Prognoza potencjalnych niedoborów siarki w glebach uprawnych Zamojszczyzny – przydatność modelu MOPS. Fragmenta Agronomica 2005, vol. 22, nr 4, ss. 51–70.
17. A. KABATA-PENDIAS, T. MOTOWICKA-TERELAK, M. PIOTROWSKA, T. TERELAK, T. WITEK: Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnictwa. IUNG, Puławy 1993.
18. A. KABATA-PENDIAS, M. PIOTROWSKA: Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Metale ciężkie, siarka i WWA. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1995.
19. T. SŁOWIK, I. JACKOWSKA, W. PIEKARSKI: Problemy zanieczyszczenia środowiska przez infrastrukturę transportową na przykładzie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Acta Agrophysica. Rozprawy i Monografie 2008, nr 165.
20. C. BEKER, A. SIENKIEWICZ A: Ocena stanu zagrożenia środowiska leśnego Puszczy Zielonka przez zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w latach 1992−2006. Sylwan 2009, vol. 153, nr 7, ss. 451–456.
21. Inwentaryzacja gazów cieplarnianych w Polsce dla lat 1988– –2014. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Energiami, Warszawa 2014 (www.ios.pl, www.kobize.pl).
22. M.A. GOSTOMCZYK, A. RZEPECKA-SKRZAT: Przegląd metod łącznego usuwania dwutlenku siarki i tlenków azotu z gazów odlotowych. Ochrona Środowiska 1996, vol. 18, nr 3, ss. 27–32.
23. I.R. KENNEDY: Acid Soil and Acid Rain. 2ed. Research Studies Press, Taunton 1992.
24.
J. DYŚKO, W. KOWALCZYK: Opracowanie składu pożywek nawozowych w oparciu o jakość wody. Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice 2012 (www.inhort.pl).
25. R. MAZUREK, P. ZADROŻNY: Sulphur in the forest soil of the Ojców National Park Ecological. Chemistry and Engineering A 2013, Vol. 20, No. 11, pp. 1327–1333.
26. K. SZOPKA: Zawartość siarki w glebach wytworzonych z piaskowców na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych. Opera Corncotica 2000, nr 37, ss. 120–126.
27. E. PANEK, M. SZCZEPAŃSKA: Metale śladowe i siarka w wybranych gatunkach roślin w Pieninach Małych. Gospodarka surowcami mineralnymi 2005, nr 21, z. 1, ss. 89–109.
28. H. KLIKOCKA, J. SACHAJKO: Kompleksowa ocena agrotechnologii ziemniaka i pszenżyta jarego. Acta Agrophysica. Rozprawy i Monografie 2011, nr 195, ss 1–129.
29. H. KLIKOCKA, M. CYBULSKA: Sulphur and nitrogen fertilization of spring wheat. Mineral fertilization of spring wheat. Lambert Academic Publishing, Sarrbrücken 2014.
30. H. KLIKOCKA: Sulphur status in environment. Journal of Elementology 2005b, Vol. 10, No. 3, pp. 625–643.
31. H. KLIKOCKA, B. NAROLSKI, G. MICHAŁKIEWICZ: The effects of tillage and soil mineral fertilization on the yield and yield components of spring barley. Plant Soil Environment 2014, Vol. 60, No. 6, pp. 255–261.
32. H. KLIKOCKA: Znaczenie siarki w biosferze i nawożeniu roślin. Przemysł Chemiczny 2010, vol. 89, nr 7, ss. 903–908.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-6a6440f8-adf8-45d7-8007-743bdb3b324e