Współczesna architektura historycznego centrum Skawiny na tle dziedzictwa miasta - wybrane przykłady

• Autorzy: Rybka A. , Krupa M.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rb.2016.293

Warianty tytułu

EN

Contemporary architecture of Skawina on the background of historic heritage of the town

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W przedmiotowym artykule przedstawiono wybrane problemy ochrony krajobrazu kulturowego centrum Skawiny w kontekście współczesnych realizacji architektonicznych, które powstały na tym terenie w ciągu ostatnich 15 lat. Skawina ma bogate dziedzictwo kulturowe, a geneza jego powstania wiąże się z polityką króla Kazimierza Wielkiego, który na terenach nadgranicznych w wieku XIV zakładał miasta i zamki warowne. W drugiej połowie XX wieku w mieście zrealizowano inwestycje związane z przemysłem ciężkim, co miało zdecydowanie negatywny wpływ na środowisko naturalne, ale także na dziedzictwo kulturowe miasta, które pogrążyło się w stagnacji. W oczach wielu mieszkańców, a także przyjezdnych Skawina stała się jedynie ośrodkiem przemysłowym, zaś jej średniowieczne korzenie i historia uległa niemal całkowitemu zapomnieniu. W ciągu ostatnich 20 lat miasto zaczęło się prężnie rozwijać. Dzięki funduszom europejskim zmodernizowano infrastrukturę komunikacyjną i odnowiono rynek, co sprawiło, że mieszkańcy miasta oraz zewnętrzni inwestorzy zaczęli modernizować istniejącą zabudowę, a na niezabudowanych jeszcze posesjach budować nowe obiekty, przeznaczone w większości pod funkcję handlową i usługową. Inwestycje te prowadzone są niejednokrotnie w zabytkowym centrum Skawiny. Niniejszy artykuł ma na celu analizę kierunków współczesnej architektury miasta w kontekście jego historii. Autorzy spróbują odpowiedzieć na pytanie jak nowe obiekty i przebudowy wpływają na krajobraz kulturowy miasta.

EN

This article presents the problem of contemporary architectonic realisations in the centre of a historic town, such as Skawina near Krakow. The centre boasts rich cultural heritage, and its origins are connected with the politics of King Kazimierz Wielki who, in the borderlands in the 14th century, founded towns and fortified castles. In the 2nd half of the 20th century, investments related to heavy industry were realised in the town, which had a definitely negative impact on the natural environment, as well as the cultural heritage of the town that fell into stagnation. In the eyes of many inhabitants, as well as visitors, Skawina became merely an industrial centre, while its historic roots and past fell into almost total oblivion. During the last 20 years, the town began to develop rapidly. Thanks to e.g. European funds, communications infrastructure was modernised and the market square was renovated, which encouraged town inhabitants and external investors to modernise the existing buildings, and fill some still empty sites with newly-built objects mostly intended for services and commercial use. Those investments have frequently been carried out in the historic centre of Skawina. The purpose of this article is analysing tendencies in the contemporary town architecture in the context of its history. The authors are trying to answer the question how new objects and alterations influence the cultural landscape of the town.

Słowa kluczowe

PL

Skawina; architektura współczesna; środowisko zabytkowe

EN

Skawina; contemporary architecture; historic environment

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2016
• Tom: z. 63, nr 4
• Strony: 495--503
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., zdj.

Twórcy

autor

Rybka A.

• Politechnika Krakowska, Politechnika Rzeszowska, Zakład Urbanistyki i Architektury, Al. Powstańców Warszawy 12, 35-959 Rzeszów; tel. [phone]

autor

Krupa M.

• Politechnika Rzeszowska, Zakład Urbanistyki i Architektury, Al. Powstańców Warszawy 12, 35-959 Rzeszów; tel. [phone]

Bibliografia

• [1] Kuśnierz-Krupa D., Skawina w średniowieczu. Zagadnienia urbanistycznoarchitektoniczne, Wyd. PK, Kraków 2012, passim.
• [2] Krupa M., Rozwój przestrzenny i architektura Skawiny w XIX i w 1 połowie XX wieku, praca doktorska obroniona na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, pod kierunkiem Prof. dr hab. inż. arch. J. Gyurkovicha, mpis, Kraków 2011, passim.
• [3] Krupa M., Przemiany architektoniczne Skawiny na przełomie XIX i XX wieku. Część II – obiekty użyteczności publicznej / Architectonic transformations of Skawina at the turn of the 19th and 20th century. Part II – public utility buildings, “Wiadomości Konserwatorskie - Journal of Heritage Conservation” nr 42/2015, Wyd. ZG SKZ, Warszawa-Wrocław 2015, ss. 44-53.
• [4] Krupa M., Przemiany architektoniczne Skawiny w 2 połowie XIX i na początku XX wieku. Część I – zakłady przemysłowe / Architectonic transformations of Skawina during the 2nd part of the 19th and the beginning of the 20th century. Part I – industrial plants, “Wiadomości Konserwatorskie - Journal of Heritage Conservation” nr 35/2013, Wyd. ZG SKZ, Warszawa-Wrocław 2013, ss. 41-46.
• [5] Skawina. Studium historyczno-urbanistyczne, T. I, II, III, opr. S. Rusińska, PP PKZ O. Kraków, PDN-H, mpis., Kraków 1978-79, passim.
• [6] Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Wyd. Literackie, Kraków 1982, s. 521.
• [7] Krupa M., Rozwój przestrzenny..., op.cit., s. 186.
• [8] Skawina. Studium historyczno-urbanistyczne, T. I, op.cit., ss. 96-99.
• [9] Ibidem, ss. 89-92.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017)