Skały permu dolnego (czerwonego spągowca) zachodniej Polski : monografia petrograficzna

Maliszewska, A.; Jackowicz , E.; Kuberska, M.; Kiersnowski, H.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Skały permu dolnego (czerwonego spągowca) zachodniej Polski : monografia petrograficzna

Autorzy

Maliszewska A. , Jackowicz E. , Kuberska M. , Kiersnowski H.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Lower Permian (Rotliegend) rocks of western Poland : a petrographic monograph

Języki publikacji

Abstrakty

Praca zawiera wyniki interdyscyplinarnych badań petrologicznych skał czerwonego spągowca, występujących na obszarze zachodniej części Niżu Polskiego. Materiał badawczy pochodził z rdzeni głębokich otworów wiertniczych Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa oraz Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego. W zachodniej części Niżu Polskiego na kompleks litologiczny czerwonego spągowca dolnego składają się głównie skały wulkaniczne, subwulkaniczne i wulkanogeniczne, obejmujące nierozdzielone utwory piroklastyczno-epiklastyczne i epiklastyczno-piroklastyczne. Mniej licznie występują skały epiklastyczne, w których dość pospolite są składniki pochodzenia wulkanicznego. Na obszarze monokliny przedsudeckiej i jej północnego obrzeżenia kompleksy wulkaniczne składają się głównie z andezytów i trachyandezytów, w mniejszej ilości z ryolitów, dacytów, trachitów, a tylko lokalnie z bazaltów. Miejscami występują tu kwaśne skały piroklastyczne, lecz objętościowo ustępują one miejsca skałom subwulkanicznym – mikrodiorytom, gabrom, mikromonzonitom, mikrogranitom, granitom i sjenitom. Do rzadkości należą utwory piroklastyczne o charakterze obojętnym. Na obszarze Pomorza serię wulkaniczną reprezentują przede wszystkim ryolity i dacyty, a podrzędnie – trachyandezyty, andezyty i trachity. Dość często występują tu kwaśne skały piroklastyczne, lecz ze względu na raczej niewielkie miąższości ich sumaryczny udział objętościowy jest niewielki. Skały subwulkaniczne mają zazwyczaj skład mikrodiorytu i mikromonzonitu. Wiek posadowienia skał wulkanicznych wynosi 293,0 (±2,0) - 307,9 (±4,6) mln lat, natomiast wiek ich anatektycznego składnika wykazuje dwa maksima: 800-1100 i 1500-1600 mln lat. Pokrywy wulkaniczne z zachodniej Polski uległy głębokim, wielokrotnym przemianom, które spowodowały przeobrażenia minerałów pierwotnych i szkliwa oraz wypełnienie pęcherzyków pogazowych minerałami wtórnymi. Pierwszy etap przeobrażeń wiązał się z działalnością ekshalacji wulkanicznych i gorących źródeł, drugi etap – z cyrkulacją ciepłych wód porowych podczas postępującego pogrzebania, aż do osiągnięcia warunków metamorfizmu bardzo niskiego stopnia w trzecim etapie przemian. Zawartość pierwiastków niedopasowanych oraz zmienność lateralna i wertykalna wskaźników geochemicznych sugeruje, że skały andezytowo-trachyandezytowo-bazaltowe wywodzą się z komór magmowych usytuowanych w górnym płaszczu, a w ewolucji składu ich stopów istotną rolę pełniła intensywność wytapiania źródła i kontaminacja magm materiałem skorupy kontynentalnej, o zróżnicowanej regionalnie litologii. Środowisko tektoniczne generacji magm określono jako wewnątrzpłytowe, lokalnie z cechami kontynentalnego łuku wysp. Podobne wyniki dała dyskryminacja środowiska tektonomagmowego skał kwaśnych, reprezentujących w zmiennym stopniu wytopiony materiał skorupy kontynentalnej o zróżnicowanym lateralnie składzie, poza niektórymi dacytami, będącymi najprawdopodobniej dyferencjałami magm obojętnych. Skały określane jako „wulkanogeniczne” występują przeważnie w kompleksach fluwialnych, rzadziej jeziornych, wśród osadów stożków aluwialnych i równi aluwialnej oraz spływów rumoszu (Kiersnowski, 2003b). Wyróżniono tu litofacje: lapillową, aglomeratowo-lapillową oraz grubo- i drobnopopiołową. Osadowe skały epiklastyczne czerwonego spągowca dolnego są reprezentowane głównie przez piaskowce i zlepieńce, w mniejszym stopniu przez mułowce i iłowce. Skały złożone głównie z ziaren frakcji psamitowej i psefitowej, oprócz kwarcu, zawierają liczne klasty pochodzenia wulkanicznego. Ich spoiwo zawiera minerały ilaste, wodorotlenki żelaza, miejscami także kalcyt, kwarc autigeniczny i anhydryt. Ze zróżnicowania wskaźników geochemicznych skał wulkanogenicznych wynika, że tworzące je osady podczas transportu ulegały frakcjonowaniu związanym z degradacją ziarna i wzbogaceniem w klasty terygeniczne, a po depozycji były w stanie jeszcze stosunkowo świeżym. Sugeruje to, że zarówno dezintegracja ich skał macierzystych, jak i transport miały charakter mechaniczny (erupcje freatomagmowe, a następnie lawiny gruzowe, lahary lub osuwiska wulkaniczne). Środowiska tektoniczne depozycji utworów wulkanogenicznych określono jako aktywną krawędź kontynentalną oraz kontynentalny łuk wysp. Osady czerwonego spągowca górnego są głównie reprezentowane przez różnorodne utwory fluwialne i eoliczne, w części także przez jeziorne utwory plai (Kiersnowski, 1998). Miejscami (w przystropowych odcinkach profilów czerwonego spągowca) występują osady brzegowej strefy płytkiego morza, określane jako biały lub szary spągowiec. Charakterystyczną cechą skał litofacji zlepieńcowej czerwonego spągowca jest znaczna ilość okruchów skał wulkanicznych, które niemal zawsze dominują nad klastami skał osadowych. Zlepieńce oligomiktyczne, złożone z litoklastów osadowych pojawiają się miejscami, głównie na Pomorzu. Litofacja piaskowcowa jest reprezentowana przez arenity i waki kwarcowe oraz sublityczne. Wśród piaskowców eolicznych bardzo licznie występują arenity i waki subarkozowe. Najlepsze właściwości zbiornikowe stwierdzono wśród piaskowców eolicznych, zwłaszcza wydmowych, a najgorsze – w osadach plai (Darłak i in., 1998). W spoiwie piaskowców oprócz matriksu występują liczne składniki ortochemiczne, takie jak: minerały węglanowe, kwarc autigeniczny, anhydryt, chloryty, illit i kaolinit. Oznaczenia wieku K-Ar illitu i δ¹⁸O wykazały, że krystalizował on z zasolonych wód porowych, w przedziale 113,6-187,1 mln lat (głównie wczesna i środkowa jura). Oznaczenia δ¹⁸O w cementach kalcytowych i dolomitowych wskazują na związek ich wód krystalizacyjnych z wodami zasolonymi, częściowo mieszanymi ze słodkimi. Na obecne wykształcenie litologiczne osadów czerwonego spągowca olbrzymi wpływ miały procesy diagenetyczne, zwłaszcza kompakcja i cementacja. Na rozwój właściwości zbiornikowych skał największy wpływ miało rozpuszczanie diagenetyczne, prowadzące do wytwarzania wtórnej porowatości w obrębie szkieletu ziarnowego i cementów. Z kolei rozwój diagenetycznego illitu, tworzącego włókniste struktury typu sieci, ograniczał zdolności filtracyjne osadów. Większość wymienionych procesów postsedymentacyjnych miała miejsce na etapie mezodiagenezy.

The paper presents the results of interdisciplinary petrologic research of Rotliegend rocks from the western part of the Polish Lowlands. The research material comes from cores of deep boreholes drilled by the Polish Oil and Gas Company and the Polish Geological Institute - National Research Institute. In the western part of the Polish Lowlands, the Lower Rotliegend lithologic complex consists mainly of volcanic, subvolcanic and volcanogenic rocks represented by undivided pyroclastic-epiclastic and epiclastic-pyroclastic rocks. Less abundant are epiclastic rocks containing fairly common constituents of volcanic origin. In the Fore-Sudetic Monocline and its northern margin, the volcanic complexes consist mainly of andesites and trachyandesites with minor proportions of rhyolites, dacites, trachytes and local basalts. Relatively common are acidic pyroclastic rocks, but they are minor in volume as compared to subvolcanic rocks - microdiorites, micromonzonites, microgranites, granites and syenites. Pyroclastic rocks of intermediate composition are rare. In Pomerania, the volcanic series is represented mainly by rhyolites and dacites with subordinate trachyandesites, andesites and trachytes. Acidic pyroclastic rocks are relatively abundant, but their total volume proportion is small because of their small thicknesses Subvolcanic rocks usually have a composition of microdiorite, gabbro and micromonzonite. The emplacement ages of volcanic rocks were from 293.0 (±2.0) to 307.9 (±4.6) million years. Inherited ages of their anatectic component display two maxima: 800-1100 and 1500-1600 million years. The volcanic covers of western Poland have undergone strong multiple alterations that resulted in the transformation of primary minerals and volcanic glass, and in the filling of gas bubbles with secondary minerals. The first stage of alterations was associated with the activity of volcanic exhalations and hot springs, the second stage - with the circulation of warm pore waters during progressive burial until the conditions of very lowgrade metamorphism in the third stage of alterations. The content of incompatible elements as well as lateral and vertical variations of geochemical indexes suggest that the andesite-trachyandesite-basaltic rocks are derived from magma chambers in the upper mantle, and the intensity of source melting and contamination of magmas by continental crust material of regionally variable lithology played an important role in the evolution of the composition of their melts. Tectonic setting of magma generations has been defined as intraplate, locally with the characteristics of continental island arc Similar results were obtained by the discrimination of tectonomagmatic setting of acidic rocks, representing variably melted continental crust material of laterally varied compositions, which most likely represents differentiates of intermediate magmas, except for some dacites. Rocks referred to as “volcanogenic” occur mostly in fluvial complexes, more rarely in lacustrine ones, among deposits of alluvial fans, alluvial plain and debris flows (Kiersnowski, 2003). The lapilli, agglomerate-lapilli, coarse-ash and fine-ash lithofacies have been distinguished here. Lower Rotliegend sedimentary epiclastic rocks are represented mainly by sandstones and conglomerates, with minor siltstones and claystones. Rocks consisting primarily of psammitic and psephitic grains contain quartz and numerous clasts of volcanic origin. The cement contains clay minerals, iron hydroxides, locally calcite, quartz and authigenic anhydrite. The diversity of geochemical indexes of volcanogenic rocks indicates that these deposits underwent fractionation during transport, associated with the degradation of grains and enrichment in terrigenous clasts. After deposition they were still relatively fresh. It suggests that both the disintegration of the parent rocks and the transport were mechanical in nature (phreatomagmatic eruptions followed by debris flows, lahars or volcanic landslides). Tectonic settings of volcanogenic deposition have been determined as an active continental margin and a continental island arc. The Upper Rotliegend rocks are represented mainly by a variety of fluvial and aeolian deposits, in part also by lacustrine playa sediments (Kiersnowski, 1998). In some places (near-top Rotliegend sections), there are shallow-marine, nearshore deposits, referred to as the Weissliegend. A characteristic feature of the Rotliegend conglomerate lithofacies is a considerable amount of fragments of volcanic rocks, which usually dominate over clasts of sedimentary rocks Oligomictic conglomerates composed of lithoclasts of sedimentary rocks are locally observed mainly in Pomerania. The sandstone lithofacies is represented by arenites as well as quartz and sublithic wackes. Among the aeolian sandstones, very numerous are arenites and subarkosic wackes. The best reservoir properties are found among aeolian sandstones, particularly of dunes, and the worst properties are typical of playa sediments (Darłak et al., 1998). In addition to the matrix, the sandstones also contain numerous ortochemical constituents, such as carbonate minerals, authigenic quartz, anhydrite, chlorite, illite and kaolinite. Age determinations (K-Ar of illite and δ¹⁸O) show that illite crystallized 113.6-187.1 million years ago (mainly the Early and Middle Jurassic) from saline pore waters. The δ¹⁸O determinations in calcite and dolomite cements show the relationship of their crystallization waters with saline waters, partly mixed with fresh waters. The present lithology of the Rotliegend deposits is mainly the result of diagenetic processes, especially compaction and cementation. Reservoir properties of the rocks developed primarily due to diagenetic dissolution that led to the production of secondary porosity within the grain framework and cements. The development of diagenetic illite, forming fibrous structures of network type, reduced the permeability of the sediments. Most of these post-sedimentary processes took place during mesodiagenesis.

Słowa kluczowe

diageneza skały wulkaniczne skały osadowe czerwony spągowiec perm dolny

diagenesis volcanic rocks sedimentary rocks Rotliegend Lower Permian

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2016

Tom

T. 204

Strony

5--115

Opis fizyczny

Bibliogr. 311 poz., fot., map., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Maliszewska A.

Emerytowany pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Polska

autor

Jackowicz E.

Emerytowany pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Polska

autor

Kuberska M.

marta.kuberska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Polska

autor

Kiersnowski H.

hubert.kiersnowski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Polska

Bibliografia

1. AAGARD P., JEHREN J.S., HARSTAD A.O., NILSEN O., RAMM M., 2000 - Formation of grain-coating chlorite in sandstones. Laboratory synthesized ws. natural occurrences. Clay Miner.,35, 1: 261-269.
2. AKSAMITOWSKA A., 2003 - Środowiska sedymentacji i rozwój depozycji osadów górnego czerwonego spągowca w rejonie Poznania. Prz. Geol., 51, 2: 168-174.
3. AKSAMITOWSKA A., 2004 - Systemy depozycyjne i właściwości zbiornikowe skał górnego czerwonego spągowca w centralnej części monokliny przedsudeckiej. Rozprawa doktorska, maszynopis. Arch. Wydz. Geol. UW, Warszawa.
4. ALLAN J.R., WIGGINS W.D., 1993 - Dolomite reservoirs. Geochemical techniques for evaluating origin and distribution. AAPG Continuing Education Course Note Ser., 36.
5. AMTHOR J.E., OKKERMAN J., 1998 - Influence of early diagenesis on reservoir quality of Rotliegende sandstones. Northern Nederlands. AAPG Bull., 82: 2246-2265.
6. ANTRETT P., VACKINER A., STOLLHOFEN H., KUKLA P., 2009 - Sedimentological reservoir characterization of a tight gas field in the Upper Rotliegend II Wustrow and Bahnsen Members, Ostfriesland, Germany. W: 6th Annual Conf, of SEPM-CES sediment 2009. Abstracts and field guide. Kraków, 24-25 June.
7. AWDANKIEWICZ M., 1999a - Volcanism in a late Variscan intramontane trough: Carboniferous and Permian volcanic centres of the Intra-Sudetic Basin, SW Poland. Geol. Sudet., 32: 13-47.
8. AWDANKIEWICZ M., 1999b - Volcanism in a late Variscan intramontane trough: the petrology and geochemistry of the Carboniferous and Permian volcanic rocks of the Intra-Sudetic Basin, SW Poland. Geol. Sudet., 32: 83-111.
9. AWDANKIEWICZ M., 2003 - Petrogenesis of the Permian intermediate volcanic suite of the North-Sudetic Basin, SW Poland fractionation, replenishment and assimilation in crustal magma chambers. Miner. Society of Poland, Sp. Papers, 23: 12-14.
10. BACKER J.C., 1991 - Diagenesis an reservoir quality of the Al-debarau Sandstone, Denison Trough, east-central Queensland, Australia. Sedimentology, 38: 819-838.
11. BARGOSSI G.M., DI BATTISTINI G., GASPAROTTO G., VERCESI P.L., GUALTIERI S., 1993 - The Permian-volcano-sedimentary sequence of the Tione Basin (Val Rendena, Trento, N Italy). Miner.-Petrogr. Acta, 36, 1/2: 130-155.
12. BEAUFORT D., CASSAGNABERRE A., PETIT S., LANSON B., BERGER G., LACHARPAGNE J.C., JOHANSEN H., 1998 - Kaolinite-to-dickite reaction in sandstone reservoirs. Clay Miner., 33: 297-316.
13. BENEK R., KRAMER W., MC CANN T., SCHECK M., NEGEDANK J.F.W., KORICH D., HUEBSCHER H.D., BAYER U., 1996 - Permo-carboniferous magmatism of the Northeast German Basin. Tectonophysics, 266: 370-404.
14. BHATIA M.R., 1983 - Plate tectonics and geochemical composition of sandstones. J. Geol., 91,6: 611-627.
15. BHATIA M.R., CROOK K.A.W., 1986 - Trace elements characteristic of graywackes and tectonic setting discrimination of sedimentary basins. Contrib. Miner. Petrol., 92, 1: 181-193.
16. BIERNACKA J., 2015 - What do the K-Ar ages of illite tell us about the diagenesis of Rotliegend sandstones of the Fore-Sudetic Monocline, SW Poland? Geol. Quart., 59, 2: 257-270.
17. BIERNACKA J., LEŚNIAK G., BUNIAK A., 2006a - Wpływ kompakcji i cementacji na właściwości zbiornikowe piaskowców eolicznych czerwonego spągowca z obszaru monokliny przedsudeckiej. Pr. Inst. Nafty i Gazu, 134.
18. BIERNACKA J., MUSZYŃSKI A., PROTAS A., 2006b - Alkaline mafic dyke from the margin of the East-European Platform (Kłanino-3 borehole). Miner. Pol. Sp. Papers, 29: 107-110.
19. BIERNACKA J., MUSZYŃSKI A., PROTAS A., 2009 - Petrología maficznych dajek ze skraju platformy wschodnioeuropejskiej na Pomorzu Zachodnim. Prz. Geol., 57, 4: 298.
20. BJØRLYKKE K., 1983 - Diagenetic reactions in sandstones. W: Sediment diagenesis (red. A. Parker, B.W. Sellwood): 169-213. Reidel Publ. Comp., Dordrecht.
21. BJØRLYKKE K., RAMM M., SAIGAL G.C., 1989 - Sandstones diagenesis and porosity modification during basin evolution. Geol. Rundschau, 78, 1: 243-268.
22. BOJARSKA J., 1978 - Litologia i właściwości zbiornikowe osadów saksonu niecki zielonogórskiej i obrzeżenia wału wolsztyńskiego. W: Przewodnik 50 Zjazdu Pol. Tow. Geol., Zielona Góra: 119-128. Wyd. Geol., Warszawa.
23. BOJARSKA J., GŁOWACKI E., KRÓL L., 1981 - Lithological facies development and collector properties of Rotliegend rocks in the Poznań depression. W: Proceed. Intern. Symp. Central European Permian. Jabłonna, 1978: 602-616. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
24. BOJARSKA J., CZERWONKA A., GŁOWACKI E., RYDZEWSKA K., 1977 - Opracowanie wyników badań litologicznych utworów czerwonego spągowca z uwzględnieniem wypływających z nich kryteriów gazonośności w rejonie Poznania. Arch. PGNiG, Warszawa.
25. BOJARSKA J., CZERWONKA A., RYDZEWSKA K., ŻURAWEK E., 1983 - Zmiany litologiczno-zbiomikowe osadów czerwonego spągowca w strefie wyklinowań na przykładzie złoża Ujazd. Nafta, 12: 387-393.
26. BOJARSKA J., ĆWIERZ Z., CZERWONKA A., MUSZYŃSKI M., RYDZEWSKA W., STĘPNIEWSKA E., ŻURAWEK E., 1981 - Opracowanie zmienności litologicznej i własności zbiornikowych oraz warunków hydrogeologicznych i geochemicznych w osadach czerwonego spągowca w rejonie Cicha Góra-Ujazd-Łagiewniki pod kątem poszukiwań złóż w pułapkach niestrukturalnych. Arch. PGNiG, Warszawa.
27. BOLEWSKI A., 1982 - Mineralogia szczegółowa. Wyd. Geol., Warszawa.
28. BRECHT G., 1999 - Authigene Phyllosilikate in permokarbonen SiO₂, reichen Vulkaniten Ostdeutschlands. Berliner geowiss. Abh., A201: 1-181.
29. BREITKREUZ C., KENNEDY A., 1999 - Magmatic flare-up at the Carboniferous/Permian boundary in the NE German Basin revealed by SHRIMP zircon ages. Tectonophysics, 302: 307-326.
30. BREITKREUZ C., MOCK A., 2004 - Are laccolith complexes characteristic of transtensional basin systems? Examples from the Permo-Carboniferous of Central Europe. Geol. Soc. Spec. Publ., London, 234: 13-31.
31. BREITKREUZ C., KARNKOWSKI R., MUSZYŃSKI A., PAŃCZYK M., PROTAS A., 2000 - The Wolsztyn Ridge in western Poland during the Early Permian: Paleogeography, volcanic activity and coarse-grained sedimentation at an intra-basinal high. Exkursionsführer und Veröffentlichungen der Gesselschaft für Geologische Wissenschaften, 209: 58-60.
32. BREITKREUZ C., KENNEDY A., GEISSLER M., EHLING B-C., KOPP J., MUSZYŃSKI A., PROTAS A., STOUGE S., 2007 - Far Eastern Avalonia: Its chronostratigraphic structure revealed by SHRIMP zircon ages from Upper Carboniferous to Lower Permian volcanic rocks (drill cores from Germany, Poland and Demnark). Geol. Soc. of America, Sp. Paper, 423: 173-190.
33. BÜKER C., MÄDER U., 1997 - Modelling the geological and diagenetic evolution of a graben fill: a case study from northern Germany. W: Meeting of Molasse Group. Fribourg, 25.01.1997. Abstracts: 62.
34. BUNIAK A., 2009 - Turmaliny w spoiwie piaskowców czerwonego spągowca. Prz. Geol., 57,4: 299.
35. BUNIAK A., MIKOŁAJEWSKI Z., 1997 - Środowiska depozycyjne, petrografia i diageneza osadów czerwonego spągowca w rejonie Poznania. Geologos, 2: 201-214.
36. BUNIAK A., KIERSNOWSKI H., KUBERSKA M., 2008 - Perspektywy poszukiwań złóż gazu ziemnego w piaskowcach czerwonego spągowca o słabych właściwościach zbiornikowych w strefie Poznań-Konin-Kalisz. W: IV Krajowy Zjazd Branży Górnictwa Naftowego. Łagów, 11-13 września: 125-138.
37. BUNIAK A., KUBERSKA M., KIERSNOWSKI H., 2009 - Petrograficzno-petrofizyczna charakterystyka piaskowców eolicznych strefy Siekierki-Winna Góra (koło Poznania) w aspekcie poszukiwań złóż gazu zamkniętego w osadach czerwonego spągowca. Prz. Geol., 57, 4: 328-334.
38. BUNIAK A., MIKOŁAJEWSKI Z., PROTAS A., 1999 - Depositional environment and petrology of Rotliegend deposits from Unisław - Wałdowo Królewskie region. Geologos, 4: 5-27.
39. BURLEY S.D., KANTOROWICZ J.D., 1986 - Thin section and S.E.M. criteria for the recognition of cement-dissolution porosity in sandstones. Sedimentology, 33: 587-604.
40. BYLINA P., 2006 - Low-grade metamorphism of Permian mafic rocks from the Gorzów Wielkopolski Block (Fore Sudetic Monocline, NW Poland): age and mechanism. Miner. Pol., 37, 1: 3-50.
41. CHOQUETTE P.W., PRAY L.C., 1970 - Geologic nomenclature and classification of porosity in sedimentary carbonates. AAPG Bull., 54: 207-220.
42. CLAUER N., ZWINGMANN H., CHAUDHURI S., 1996 - Isotopic (K-Ar and oxygen) constraints on the extent and importance of the Liassic hydrotermal activity in Western Europe. Clay Miner., 301-318.
43. CLAYPOOL G.E., HOLSER W.T., KAPLAN I.R., SAKAI H., ZAK I., 1980 - The age curves of sulphur and oxygen isotopes in marine sulphate and their mutual interpretation. Chem. Geol., 28: 199-260.
44. CULLERS R.L., BASU A., SUTTNER L., 1988 - Geochemical signature of provenance in sand-size material in soils and stream sediments near the Tobacco batholite, Montana, USA. Chem. Geol., 70, 335-348.
45. CULLERS R.L., BARRET T., CARLSON R., ROBINSON B., 1987 - Rare earth elements and mineralogical changes in Holocene soil and stream sediment: a case study in the Wet Mountains, Colorado, USA. Chem. Geol., 63: 275-295.
46. CZERNY J., MUSZYŃSKI M., 2000 - The current state of recognition of upper palaezoic volcanites of the Cracow area. Miner Soc. of Poland Sp. Papers, 17: 13-17.
47. CZERWONKA A., 1992 -Wybrane zagadnienia diagenezy osadów karbonu górnego Pomorza Zachodniego. Nafta-Gaz, 5/6: 140-156.
48. CZERWONKA A., GREGOSIEWICZ Z., MUSZYŃSKI M., 1992 - Clay minerals in cement of the Saxonian sandstones from the northern part of the Fore-Sudetic Monocline. W: Petroleum Geology Symp., Poland, Piła-Płotki, May 20-22: 17-23.
49. DADLEZ R., 2005 - Tektonika północnego skraju wypiętrzenia wolsztyńskiego i lubuskiego. W: Rekonstrukcje paleogeografii i środowisk sedymentacji osadów czerwonego spągowca wokół północno-zachodniej części paleowyniesienia brandenbursko-wolsztyńskiego oraz paleotektoniczne uwarunkowania ich rozwoju (red. H. Kiersnowski). Narod. Arch. PIG-PIB, Warszawa.
50. DARŁAK B., KOWALSKA-WŁODARCZYK M., KOBYŁECKA A., LEŚNIAK G., SUCH P., 1996 - Badania własności fizycznych próbek z odwiertu Grundy IG 1, Komorze 1, Września IG 1, Zakrzyn IG 1 dla tematu. Analiza basenów sedymentacyjnych” [maszynopis].
51. DARŁAK B., KOWALSKA-WŁODARCZYK M., KOBYŁECKA A., LEŚNIAK G., SUCH P., 1998 - Przegląd wyników badań właściwości i filtracyjnych wybranych skał zbiornikowych basenów młodopaleozoicznych Niżu Polskiego. Pr. Państw. Inst. Geol., 165: 147-154.
52. DICKINSON W.R., SUCZEK C.A., 1979 - Plate tectonic influences on sandstone compositions. AAPG Bull, 63: 2164-2182.
53. DICKINSON W.R., BEARD L.S., BRAKENRIDGE G.R., ERJAVEC J.L., FERGUSON R.C., INMAN K.F., KNEPP R.A., LINDBERG F.A., RYBERG P.T., 1983 - Provenance of North American Phanerozoic sandstones in relation to tectonic setting. Geol. Soc. Amer. Bull., 94: 222-235.
54. DOHNALIK M., 2014 - Zwiększenie możliwości wyznaczania parametrów zbiornikowych skał z wykorzystaniem rentgenowskiej mikrotomografii komputerowej. Pr. Nauk. Inst. Nafty i Gazu, 193.
55. DOWGIAŁŁO J., 1976 -An isotopic indicator of ground water origin. Bull. Acad. Pol. Sci. Ser. Sci Terr., 24, 2: 99-106.
56. DUBIŃSKA E., BAGIŃSKI B., KAPROŃ G., BYLINA P., 1998 - Pumpellyit w zmienionych skałach wulkanicznych z okolic Gorzowa Wielkopolskiego (północno-zachodnia część monokliny przedsudeckiej): przejawy metamorfizmu bardzo niskiego stopnia (VLGM). Prz. Geol., 46, 1: 79-85.
57. DUBIŃSKA E., BAGIŃSKI B., BYLINA P., KAPROŃ G., KOZŁOWSKI A., 1997 - Metamorfizm facji zeolitowej (VLGM) w zasadowych skałach wulkanicznych czerwonego spągowca z monokliny przedsudeckiej (okolice Gorzowa Wielkopolskiego). Pr Specjalne PTM, 9: 82-85.
58. DYBOWA-JACHOWICZ S., POKORSKI J., 1984 - Stratygrafia karbonu i dolnego permu w otworze wiertniczym Strzeżewo 1. Kwart. Geol., 28, 3/4: 589-616.
59. EHRENBERG S.N., AAGARD P., WILSON M.J., FRASER A.M., DUTHIE D.M.L., 1993 - Depth - dependent transformation of kaolinite to dickite in sandstones of the Norvegian Continental Shelf. Clay Miner., 28, 3: 325-352.
60. EKIERT E., 1977 - Wstępna charakterystyka petrograficzna utworów czerwonego spągowca w otworze Szubin IG 1. W: Dokumentacja wynikowa otworu badawczego Szubin IG 1. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
61. EKIERT E., 1980 - Wstępna charakterystyka petrograficzna utworów czerwonego spągowca w wierceniu Czaplinek IG 2. W: Dokumentacja wynikowa otworu badawczego Czaplinek IG 2. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
62. EPSTEIN S., BUCHSBAUM R., LOWENSTAM H.A., VREY H.C., 1953 - Revised carbonate water isotope temperature scale. Geol. Soc. Amer. Bull., 64: 1315-1326.
63. FISHER R.V., SCHMINCKE H.-U., 1984 - Pyroclastic rocks. Springer Verlag. Berlin.
64. FRIEDMAN I., LONG W., 1984 - Volcanic glasses, their origins and alteration processes. J. Non-Cryst. Sol., 67: 127-133.
65. FRIEDMAN I., O'NELL J.R., 1977 - Compilation of stable isotope fractionation factors of geochemical interest. W: Data of geochemistry (red. M. Fleischer). U.S. Geological Survey, Professional Paper, 440-K: 1-12.
66. FÜHTBAUER H., 1974 - Some problems of diagenesis in sandstones. Bull. Centre Rech. Pau - SNPA, 8: 303-321.
67. GAUPP R., MATTER A., PLATT J., RAMSEYER K., WALZEBUCK J., 1993 - Diagenesis and fluid evolution of deeply buried Permian (Rotliegende) gas reservoirs. Northwest Germany. AAPG Bull., 67: 280-312.
68. GEIßLER M., BREITKREUZ C., KIERSNOWSKI H., 2008 - Late Paleozoic volcanism in the central part of Southern Permian Basin (NE Germany, W Poland): facies distribution and volcano-topographic hiati. Inter. J. Earth Sci., 97: 973-989.
69. GLENNIE K.W., 1982 - Early Permian (Rotliegendes) Palaeowinds of the North Sea. Sediment. Geol., 34, 2/3: 245-265.
70. GLENNIE K.W., MUDD G.C., NAGTEGAAL P.J.C., 1978 - Depositional environment and diagenesis of Permian Rotliegendes sandstones in Leman Bank and Sole Pit area of the North Sea. J. Geol. Soc. London, 135: 25-34.
71. GLINIAK P., LASKOWICZ R., LEŚNIAK G., SUCH P., 1999 - Analiza możliwości występowania różnych typów pułapek złożowych w czerwonym spągowcu w SE części monokliny przedsudeckiej. Prz. Geol., 47, 5: 470.
72. GŁOWACKI E., RYDZEWSKA K., ŻURAWEK E., 1993a - Szczegółowa analiza litologiczno-sedymentacyjna i zbiornikowa osadów saksonu na podstawie wybranych otworów w strefie Objezierze-Kalisz. Arch. PGNiG, Warszawa.
73. GŁOWACKI E., RYDZEWSKA K., ŻURAWEK E., OZIEMBŁOWSKI P., 1993b - Analiza litologiczno-sedymentacyjna i własności zbiornikowe utworów saksonu na obszarze Obrzycko-Pniewy-Poznań. Arch. PGNiG, Warszawa.
74. GŁOWACKI E., MUSZYŃSKI M., ROMAN S., RYDZEWSKA K., ŻURAWEK E., 1990 - Korelacja i charakterystyka petrograficzno-zbiornikowa piaskowców śródsaksońskich na obszarze wału pomorskiego. Arch. PGNiG, Warszawa.
75. GÖTZE J., 1996 - Kathodolumineszenz von Quartz-Grundlagen und Anwendung in den Geowissenschaften. Aufschluss, 47, 6: 215-223.
76. GÖTZE J., ZIMMERLE W., 1994 - Provenance of quartz in siliciclastic sediments. W: Conf. “The Geology of Siliciclastic Shelf Seas”, Gent, May 18-24.
77. GRABOWSKA-OLSZEWSKA B., 1974 - Mikrostruktury skał górnego czerwonego spągowca rejonu Bogdaj-Uciechów (monoklina przedsudecka) badane za pomocą elektronowego mikroskopu skaningowego. Biul. Geol. Wydz. Geol. UW, 17: 58-72.
78. GRABOWSKA-OLSZEWSKA B., CHLEBOWSKI R., KOZŁOWSKI K., KULESZA-WIEWIÓRA K., MYSLIŃSKA E., 1974 - Litologia skał górnego czerwonego spągowca rejonu Bogdaj-Uciechów (monoklina przedsudecka). Biul. Geol. Wydz. Geol. UW, 17: 6-50.
79. GREGOSIEWICZ Z., PROTAS A., 1997 - Facje, diageneza a właściwości zbiornikowe piaskowców czerwonego spągowca rejonu złoża Radlin. Nafta-Gaz, 57: 371-387.
80. GROCHOLSKI P., SUCH P., 1993 - Właściwości filtracyjne skał czerwonego spągowca. Gosp. Sur. Miner., 9, 2: 303-321.
81. HAŁAS S., 1979 - An automatic inlet system with pneumatic changeover valves for isotope ratio mass spectrometer. J. Phys. E: Sci. Instrum., 18: 417-420.
82. HANCOCK N.J., 1978 - Possible causes of Rotliegend sandstone diagenesis in Northern West Germany. J. Geol. Soc. London, 135: 35-40.
83. HARTMANN B.H., RAMSEYER K., MATTER A., 2000 - Diagenesis and pore-water evolution in Permian sandstones, Gharif Fonnation, Sultanate of Oman. J. Sed. Research, 70, 3: 533-544.
84. HARWOOD G.M., COLEMAN M.L., 1983 - Isotopic evidence for UK Upper Permian mineralisation by bacterial reduction of evaporites. Nature, 301: 597-599.
85. HILLIER S., FALLICK A. E., MATTER A., 1996 - Origin of pore-lining chlorite in the aeolian Rotliegend of Northern Germany. Clay Miner., 31: 153-171.
86. HOFFMANN N., POKORSKI J., LINDERT W., BACHMANN H., 1997 - Rotliegend stratigraphy, paleogeography and facies in eastern part of the central European Basin. W: Proc. XIII Intern. Congr. Carboniferous-Permian, Kraków. Pr. Państw. Inst. Geol., 157: 75-86.
87. HOLSER W.T., 1979 - Rotliegend evaporites, Lower Permian of northwestern Europe. Erdöl und Kohle, Erdgas, Petrochemistrie, 32: 159-162.
88. HOUSEKNECHT D.W., 1987 - Assessing the relative importance of compactional processes and cementation to the reduction of porosity in sandstones. AAPG Bull., 71, 6: 633-642.
89. INGERSOLL R., SUCZEK C.A., 1979 - Petrology and provenance of neogene sand from Nicobar and Bengal fans, DSDP sites 211 and 218. J. Sed. Petr., 49, 4: 1217-1228.
90. IWANOWSKA E., JAGOSIAK P., 1999 - Analiza zmienności cech zbiornikowych osadów fluwialnych czerwonego spągowca w NW części wału pomorskiego. Prz. Geol., 47, 5: 475.
91. JACKOWICZ E., 1983 - Ośno IG 2. Wyniki badań petrograficznych i geochemicznych. Profile Głęb. Otw. Wiert. Inst. Geol., 57: 60-77.
92. JACKOWICZ E., 1990 - Opracowanie petrograficzne skał wulkanicznych z otworu wiertniczego Strzelce Krajeńskie PIG 1 [maszynopis]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
93. JACKOWICZ E., 1994 - Permskie skały wulkaniczne północnej części monokliny przedsudeckiej. Pr. Państw. Inst. Geol., 145.
94. JACKOWICZ E., 1995 - Lower Rotliegend volcanic rocks from the western part of the Polish Lowland. W: 11th Meeting on Geodynamics of the European Variscides, 2nd Symposium on Permocarboniferous Igneous Rocks. GeoForschungs Zentrum Potsdam. Terra Nostra, 7: 67-69.
95. JACKOWICZ E., 1997 - Skały wulkaniczne. W: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (red. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 42-45.
96. JACKOWICZ E., 1999 - Rozwój wulkanizmu waryscyjskiego na platformie paleozoicznej w aspekcie uwarunkowań geotektonicznych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
97. JACKOWICZ E., 2000 - Preliminary geochemical data on lateral differentiation of the Permian volcanic unit from Western Poland. Pr. Spec. PTM, 17: 175-178.
98. JACKOWICZ E., 2001 - Problemy klasyfikacji genetycznej skał wulkanoklastycznych dolnego czerwonego spągowca z obszaru Wielkopolski - przesłanki geochemiczne. Prz. Geol., 49, 4: 341.
99. JACKOWICZ E., 2003 - Charakterystyka geochemiczna skał wulkanoklastycznych. W: Wulkanoklastyczne osady czerwonego spągowca dolnego na obszarze Wielkopolski (red. A. Maliszewska i in.). Pr. Państw. Inst. Geol., 179: 39-51.
100. JACKOWICZ E., 2004 - Rozwój mineralizacji w pęcherzykach pogazowych skał wulkanicznych. W: Charakterystyka wypełnień mineralnych szczelin i przestrzeni porowych na podstawie kompleksowych badań petrologicznych (E. Jachowicz i in.). Narod. Arch. Geol. PIG-PIB,Warszawa.
101. JACKOWICZ E., 2005a - Cechy strukturalno-teksturalne jako wskaźnik przebiegu procesów syn- i postdepozycyjnych osadów piroklastycznych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
102. JACKOWICZ E., 2005b - Wypełnienia pęcherzyków i szczelin permskich skał wulkanicznych z zachodniej części Niżu Polskiego. Prz. Geol., 53, 3: 252-253.
103. JACKOWICZ E., 2006 - Typy permskich erupcji wulkanicznych na obszarze zachodniej części Niżu Polskiego. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
104. JACKOWICZ E., 2011 - Skała wulkaniczna w osadach dewonu. W: Bydgoszcz IG (red. H. Matyja). Profile Głęb. Otw. Wiert. Państw. Inst. Geol., 131: 75-79
105. JACKOWICZ E., MALISZEWSKA A., 2004 - Geneza i ewolucja serii wulkanoklastycznych dolnego czerwonego spągowca. W: Rozwój kompleksów osadowych w zachodniej i centralnej Polsce - pochodzenie i przemiany postdepozycyjne (red. A. Maliszewska). Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
106. JARMOŁOWICZ-SZULC K., 1999 - Systematyka inkluzji fluidalnych w wypełnieniach przestrzeni porowej skał osadowych paleozoiku Niżu Polskiego. Prz. Geol., 47, 6: 242-246.
107. JARMOŁOWICZ-SZULC K., 2009 - Analiza inkluzji fluidalnych w wypełnieniach przestrzeni porowej skał czerwonego spągowca w wybranych rejonach Niżu Polskiego. Prz. Geol., 57, 4: 343-349.
108. JARZYNA J., QUANG MAN H., 2009 - Podział skały zbiornikowej na jednostki o jednakowych właściwościach hydraulicznych w celu dokładniejszego wyznaczania przepuszczalności podczas modelowania przepływów w złożu gazu. Prz. Geol. 57, 11: 996-1003.
109. JERZYKIEWICZ T. KIJEWSKI P., MROCZKOWSKI J., TEISSEYRE A., 1976 - Geneza osadów białego spągowca monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudet., 11: 57-100.
110. JOWETT E.C., JARVIS G.T., 1984 - Formation of forelands rifts. Sedim. Geol., 40: 51-72.
111. JUROSZEK C., KŁAPCIŃSKI J., SACHANBIŃSKI M., 1981 - Wulkanity dolnego permu południowej części monokliny przedsudeckiej i perykliny Żar. Rocz. Pol. Tow. Geol. 51, 3/4: 517-546.
112. KARNKOWSKI P., 1993 - Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej w Polsce. T. 1. Niż Polski. Wyd. GEOS, AGH, Kraków.
113. KARNKOWSKI P.H., 1977 - Analiza facjalna utworów czerwonego spągowca w północnej części monokliny przedsudeckiej (rejon Poznań-Śrem). Acta Geol. Pol., 5, 4.
114. KARNKOWSKI P.H., 1981 - Obecny podział litostratygraficzny czerwonego spągowca w Polsce i propozycje jego sformalizowania. Kwart. Geol., 25, 1: 59-66.
115. KARNKOWSKI P.H., 1986 - Charakter transgresji morza cechsztyńskiego a geneza osadów białego spągowca na obszarze Wielkopolski (północna monoklina przedsudecka). Geol. Sudet., 21, 2: 101-121.
116. KARNKOWSKI P.H., 1987a - Allostratygrafia a litostratygrafia czerwonego spągowca w Polsce. Kwart. Geol., 33, 1: 43-55.
117. KARNKOWSKI P.H., 1987b -Litostratygrafia czerwonego spągowca w Wielkopolsce. Kwart. Geol., 31, 1: 643-672.
118. KARNKOWSKI P.H., 1994 - Rotliegend lithostratigraphy in the central part of the Polish Permian Basin. Kwart. Geol., 38, 1: 27-42.
119. KARNKOWSKI P.H., 1995 - Rotliegend Volcanism in the Polish Permian Basin and their relation to the Variscides. W: 11th Meeting on Geodynamics of the European Variscides 2nd Symposium on Permocarboniferous Igneus Rocks. GeoForschungs Zentrum Potsdam. Terra Nostra, 7: 74-76.
120. KARNKOWSKI P.H., 1997 - Obszary źródłowe w zapisie osadów czerwonego spągowca w polskim basenie permskim: implikacje dla poszukiwań złóż gazu. W: Obszary źródłowe: zapis w osadach (red. J. Wojewoda). Mat. Konf. IV Krajowego Spotkania Sedymentologów. Lewin Kłodzki, 26-28 września: 7-24.
121. KARNKOWSKI P.H., 1999 - Origin and evolution of the Polish Rotliegend Basin. Pol. Geol. Inst., Sp. Papers, 3.
122. KARNKOWSKI P.H., RDZANEK K. 1982 - Some remarks on basement of the Permian in the Wielkopolska region. Kwart. Geol., 26, 2: 327-339.
123. KIERSNOWSKI H., 1995 - Geneza i rozwój późnopaleozoicznego wschodniego basenu przedsudeckiego. W: Materiały sesji: Geologia i ochrona środowiska bloku przedsudeckiego. LXVI Zjazd PTG: 19-35.
124. KIERSNOWSKI H., 1997a - Upper Permian edian complex in Poland. W: Proc. XIII Intern. Congr. Carbon-Permian. Pr. Państw. Inst. Geol., 3: 107-110. Warszawa.
125. KIERSNOWSKI H., 1997b - Depositional development of the Polish Upper Rotliegend Basin and evolution of its sediment source areas. Geol. Quart., 41, 4: 433-456.
126. KIERSNOWSKI H., 1998 - Architektura depozycyjna basenu czerwonego spągowca w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 165: 113-128.
127. KIERSNOWSKI H., 1999 - Czerwony spągowiec w otoczeniu Wyniesienia Wolsztyńskiego. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
128. KIERSNOWSKI H., 2003a - Poglądy na temat litostratygrafii skał osadowych dolnego czerwonego spągowca. W: Wulkanoklastyczne osady czerwonego spągowca dolnego na obszarze Wielkopolski (red. A. Maliszewska i in.). Pr. Państw. Inst. Geol., 179: 8-15.
129. KIERSNOWSKI H., 2003b - Środowiska sedymentacji osadów czerwonego spągowca dolnego na obszarze Wielkopolski. W: Wulkanoklastyczne osady czerwonego spągowca dolnego na obszarze Wielkopolski (red. A. Maliszewska). Pr. Państw. Inst. Geol., 179: 15-27.
130. KIERSNOWSKI H., 2008 - Litostratygrafia osadów czerwonego spągowca dolnego na obszarze platformy waryscyjskiej oraz jej związki z litostratygrafią niemiecką w NE Brandenburgii. W: Petrologia, sedymentologia i nowa litostratygrafia utworów czerwonego spągowca dolnego z wybranych profili platformy waryscyjskiej (red. M. Kuberska i in.). Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
131. KIERSNOWSKI H., 2013 - Late Permian aeolian sand seas from the Polish Upper Rotliegend Basin in the context of palaeoclimatic petrodicity. Geol. Society Sp. Publ., 376: 431-456.
132. KIERSNOWSKI H., 2014 - Early Permian sedimentary basins of Polish Variscan Externides. Wissenschaftliche Mitteilungen/ Technische Universität Bergakademie Freiberg. Institut für Geologie. Abstracts for : CPC-2014 Field Meeting on Carboniferous and Permian Nonmarine-Marine Correlation, Freiberg, Germany, 45: 25.
133. KIERSNOWSKI H., BUNIAK A., 2006 - Evolution of the Rotliegend Basin of northwestern Poland. Geol. Quart., 50, 1: 119-138.
134. KIERSNOWSKI H., DADLEZ R., POKORSKI J., 2005 - Rekonstrukcje paleogeografii i środowisk sedymentacji osadów czerwonego spągowca wokół północno-zachodniej części paleowyniesienia brandenbursko-wolsztyńskiego oraz paleotektoniczne uwarunkowania ich rozwoju. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
135. KIERSNOWSKI H., MALISZEWSKA A., JACHOWICZ E., 2004 - Advances in Rotliegend rocks: stratigraphy, palaeogegraphy and petrology within the Brandenburg-Wolsztyn High and its vicinity (Western Poland Variscan Externides). W: Workshop and IGCP 469 Central European Meeting “Freiberg 2004”. Technische Universitat Bergakademie Freiberg: 20-21.
136. KIERSNOWSKI H., PERYT T.M., BUNIAK A., MIKOŁAJEWSKI Z., 2010a - From the intra-desert ridges to the marine carbonate Island chain: middle to late Permian (Upper Rotliegend-Lower Zechstein) of the Wolsztyn-Pogorzela high, west Poland. Geol. J., 44: 319-335.
137. KIERSNOWSKI H., BUNIAK A., KUBERSKA M., SROKOWSKA-OKOŃSKA A., 2010b - Tight gas accumulations in Rotliegend sandstones of Poland (in Polish with English summary). Prz. Geol., 58: 335-346.
138. KŁAPCIŃSKI J., 1967 - Przyczynek do stratygrafii i paleogeografii czerwonego spągowca monokliny przedsudeckiej. A contribution to the stratigraphy and paleography of the Lower Permian of the Fore-Sudetic Monocline. Rocz. Pol. Tow. Geol., 37, 4: 467-489.
139. KŁAPCIŃSKI J., 1971 - Litologia, fauna, stratygrafia i paleogeografía permu Monokliny Przedsudeckiej. Geol. Sudet., 5: 77-136.
140. KŁAPCIŃSKI J., KORNAŚ J., 1966 - Uwagi o występowaniu skał wylewnych w wierceniach Wichów, Nowa Sól 1 i Klenica (monoklina przedsudecka). Z geologii Ziem Zachodnich. Sesja naukowa dwudziestolecia polskich badań 1945-1965, Wrocław.
141. KŁAPCIŃSKI J., JUROSZEK C., SACHANBIŃSKI M., 1988a - Permskie skały wylewne w zachodniej Polsce. W: Mat. Konf. „Wybrane zagadnienia geologii złóż Polski zachodniej” Wrocław: 85-109.
142. KŁAPCIŃSKI J., JUROSZEK C., SACHANBIŃSKI M., 1988b - Wulkanity dolnego permu północnej części monokliny przedsudeckiej. Acta Univ. Wratisl. 875. Pr. Geol. Miner. 11, 1: 3-31.
143. KOMACKA D., 1974-1977 - Wyniki ekspertyz petrograficznych skał czerwonego spągowca z otworów: Grodzisk 1 - 1974a; Grodzisk 4 - 1974b; Klęka 14 - 1975a; Solec 1 - 1975b; Kaleje 1 - 1975c; Kaleje 5 - 1975d; Krzykosy 1 - 1975e; Zaniemyśl 1 - 1976a; Młodasko 4 - 1976b; Polwica 1 - 1976c; Rudniki 1 - 1976d; Ujazd 3 - 1977a; Jarszewo 1 - 1977b [maszynopis].
144. KOZŁOWSKI A., 1981 - Melt inclusions in pyroclastic quartz rom the Carboniferous deposits of the Holy Cross Mts, and the problem of magmatic corrosion. Act. Geol. Pol., 31, 3/4: 273-284.
145. KRAMER W., 1995 - Phanerozoic magmatic activity in the Northwestern part of the Trans-European Suture Zone. Stud. Geoph. Geodaet., 39: 321-328.
146. KRAMM U., WEDEPOHL K.H., 1991 -The isotpic composition of strontium and sulphur in seawater of Late Permian (Zechstein) age. Chem. Geol., 90: 253-262.
147. KRASOŃ J., GRODZICKI A., 1964 - Uwagi o genezie, mineralogii i wieku białego spągowca. Prz. Geol., 12: 324-326.
148. KRBETSCHEK M.R., GÖTZE J., IRMER G., RIESER U., TRAUTMANN T., 2002 - The red luminescence emission of feldspar and ist wavenlength dependence on K, Na, Ca - composition. Miner. Petrol., 76: 167-177.
149. KRZEMIŃSKA E., 2008 - Badania wieku izotopowego skal wulkanicznych. W: Petrología, sedymentologia i nowa litostratygrafia utworów czerwonego spągowca dolnego z wybranych profili platformy waryscyjskiej (kier. A. Maliszewska). Narod. Arch. PIG-PIB, Warszawa.
150. KUBERSKA M., 1994 - Opracowanie petrograficzne osadów czerwonego spągowca w strefie Koszalin-Chojnice. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
151. KUBERSKA M., 1996 - Badania diagenezy osadów czerwonego spągowca w strefie Mszczonów-Byczyna-Wilcze. W: Projekt badawczy zamawiany KBN PBZ 02-03 "Analiza basenów sedymentacyjnych”. Basen czerwonego spągowca. Arch. KBN, Warszawa.
152. KUBERSKA M., 1999a - Główne procesy diagenetyczne w osadach czerwonego spągowca rejonu Budziszewic-Szczecinka oraz ich wpływ na własności petrofizyczne. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 55: 38-39.
153. KUBERSKA M., 1999b - Etapy cementacji piaskowców czerwonego spągowca w kujawsko-pomorskim segmencie strefy T-T. Prz. Geol., 47, 5: 477-478.
154. KUBERSKA M., 1999c - Spoiwa węglanowe skał klastycznych czerwonego spągowca w kujawsko-pomorskim segmencie strefy T-T. Prz. Geol., 47, 2: 159-162.
155. KUBERSKA M., 2000 - Clay minerals in the Rotliegend sandstones and their influence on permeability and porosity. W: XVI th Conf. on Clay Mineralogy and Petrology. Abstracts: 84. Czech Republik, Karlove Vary.
156. KUBERSKA M., 2001 - Spoiwa ilaste piaskowców czerwonego spągowca w kujawsko-pomorskim segmencie bruzdy środkowopolskiej. Prz. Geol., 49, 4: 345.
157. KUBERSKA M., 2004 - Diageneza osadów czerwonego spągowca w strefie Szczecinek-Bydgoszcz (Pomorze Zachodnie). Biul. Państw. Inst. Geol., 411: 87-168.
158. KUBERSKA M., MALISZEWSKA A., GROTEK L., 2008 - Diageneza a rozwój przestrzeni porowej w piaskowcach górnego czerwonego spągowca Pomorza Zachodniego. Biul. Państw. Inst. Geol., 430: 43-64.
159. KUBERSKA M., MALISZEWSKA A., KIERSNOWSKI H., JACHOWICZ E., KOZŁOWSKA A., KRZEMIŃSKA E., 2008 - Petrologia, sedymentologia i nowa litostratygrafia utworów czerwonego spągowca z wybranych profili platformy waryscyjskiej. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
160. Le MAITRE R. W., 1989 - A classification of igneous rocks and glossary of terms. Blackwell, Oxford.
161. LEAT P.T., THORPE R.S., 1986 - Geochemistry of an Ordovician basalt-trachybasalt subalkaline/peralkaline rhyolite association from the Lleyn Peninsula, North Wales. U.K. Geol. J., 21: 29-43.
162. LEE M.C., ARONSON J.L., SAVIN S.M., 1989 - Timing and conditions of Permian Rotliegend Sandstone diagenesis, Southern North Sea: K/Ar and oxygen isotopic data, AAPG Bull., 73: 195-215.
163. LENK T., 1980 - Znaczenie badań mikroszczelinowatości skał w poszukiwaniach naftowych. Nafta, 12.
164. LIEWING N., CLAUER N., 2000 - K-Ar dating of varied microtextural illite in Permian gas reservoirs, northern Germany. Clay Miner., 35: 271-281.
165. LIPPOLT H. J., RACZEK I., SCHLEICHER H., 1982 - Isotope-nalter (40Ar/39Ar, Rb-Sr) eines Unteren Rotliegend-Biotits aus der Bohrung Września/Polen. Aufschluss, 33:13-25.
166. LOFGREN G., 1971a - Experimentally produced devitrification textures in natural rhyolite glass. Geol. Soc. Am. Bull., 82: 553-560.
167. LOFGREN G., 1971b - Spherulitic textures in glassy and crystalline rocks. J. Geoph. Res., 76: 5635-5648.
168. LORENC S., MUSZYŃSKI A., PROTAS A., 1995 - Permian volcanism in NW Poland. Terra Nostra, 7: 95-96.
169. LUNDEGARD P.D., 1992 - Sandstone porosity loss - a “big picture” view of the importance of compaction. J. Sed. Petrol., 62, 2: 250-260.
170. MALISZEWSKA A., 1978 - Września IG 1. W: Intern. Symp. Central European Permian. Guide of excursions (red. T.S. Piątkowski i in.): 66-76. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
171. MALISZEWSKA A., 1979 - O genezie wapieni, brekcji i bentonitów autunu z otworu Stargard Szczeciński 1. Prz. Geol., 27, 11: 599-605.
172. MALISZEWSKA A., 1981 - Pyroclastic rocks lithofacies of the Autunian (Obrzycko Member) in the western part of the Polish Lowlands. W: Proceed. Intern. Symp. Central European Permian. Jabłonna, 1978: 212-228. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
173. MALISZEWSKA A., 1994 - Metabentonites of Rotliend in Poland and their lithostratigraphic implications. W: Intern. Volcanological Congress - IAVCEI, Ankara. Abstracts: 73.
174. MALISZEWSKA A., 1997a - Charakterystyka petrograficzna - skały osadowe czerwonego spągowca w Polsce na obszarach platformowych. W: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 38-42.
175. MALISZEWSKA A., 1997b - Wiek K/Ar włóknistego illitu z piaskowców czerwonego spągowca Wielkopolski. W: IV Ogólnopolska Sesja Naukowa pt. „Datowanie minerałów i skał”. UMCS Lublin, 11-12 grudnia: 50-55.
176. MALISZEWSKA A., KUBERSKA M., 1996 - Cementation of the Rotliegend sandstones, their porosity and permeability. W: The 2nd Conf. on the Geochemical and Petrophysical Investigations in Oil and Gas Exploration. Janowice, 10-12 April: 167-178. Wydaw. Inst. Gór. Naft. i Gaz., Kraków.
177. MALISZEWSKA A., KUBERSKA M., 1999 - Sekwencje diagenetyczne w utworach czerwonego spągowca. W: Czerwony spągowiec w otoczeniu Wyniesienia Wolsztyńskiego. Analiza sedymentologiczno-facjalna (red. H. Kiersnowski). Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
178. MALISZEWSKA A., KUBERSKA M., 2008 - Spoiwa skał górnego czerwonego spągowca w zachodniej części Niżu Polskiego w ujęciu kartograficznym. Biul. Państw. Inst. Geol., 429: 79-90.
179. MALISZEWSKA A., KUBERSKA M., 2009 - O badaniach izotopowych diagenetycznego illitu z piaskowców czerwonego spągowca Wielkopolski i Pomorza Zachodniego. Prz. Geol., 57, 4: 322-327.
180. MALISZEWSKA A., POKORSKI J., 1978 - Piroklastyczne skały ogniwa obrzyckiego autunu w zachodniej części Niżu Polskiego. Kwart. Geol., 22, 3: 511-532.
181. MALISZEWSKA A., KIERSNOWSKI H., JACKOWICZ E., 2003a - Wulkanoklastyczne osady czerwonego spągowca dolnego na obszarze Wielkopolski. Pr. Państw. Inst. Geol., 179: 1-59.
182. MALISZEWSKA A., KIERSNOWSKI H., KUBERSKA M., SIKORSKA M., 2003b - Potencjał diagenetyczny i właściwości zbiornikowe piaskowców eolicznych czerwonego spągowca Wielkopolski, a źródła ich materiału detrytycznego. Grant KBN N° 6 PO4D 034 19. Arch. KBN, Warszawa.
183. MALISZEWSKA A., KUBERSKA M., KIERSNOWSKI H., JACKOWICZ E., 2008 - Petrologia, sedymentologia i nowa litostratygrafia utworów czerwonego spągowca. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
184. MALISZEWSKA A., KUBERSKA M., SUCH P., LEŚNIAK G., 1998 - Ewolucja przestrzeni porowej utworów czerwonego spągowca. Pr. Państw. Inst. Geol., 165: 177-194.
185. MALISZEWSKA A., KIERSNOWSKI H., KUBERSKA M., KOZŁOWSKA A., SIKORSKA M., JARMOŁOWICZ-SZULC K., GIRO L., 2008 - Litofacje i właściwości zbiornikowe piaskowców czerwonego spągowca górnego na obszarze monokliny przedsudeckiej. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
186. MANLEY C.R., 1995 - How voluminous rhyolite lavas mimic rheomorphic ignimbrites: Eruptive style, emplacement conditions and formation of tuff-like textures. Geology, 23: 349-352.
187. MANLEY C. R., 1996 - In situ formation of welded tuff-like textures in the carapace of a voluminous silicic lava flow, Owyhee County, SW Idaho. Bull. Volcanol., 57: 672-696.
188. MASTALERZ K., 1992 - Depositional - diagenetic (D-D) zones: Rotliegendes, Central Poland. W: IAS 13th Meeting on Sedimentology: 100. Jena.
189. MATTER A., RAMSEYER K., 1985 - Cathodoluminescence microscopy a tool for provenance studies of sandstones. W: Provenance of arenites (red. G.G. Zuffa). Reidel Publ. Comp. Doerdrechht.
190. McARTHUR A.N., CAS R.A.F., ORTON G.J., 1998 - Distribution and significance of cristalline, perlitic and vesicular textures in the Ordovician Garth Tuff (Wales). Bull. Volcanol., 60: 260-285.
191. McAULAY C.L., FALLICK A.E., HASZELDINE R.S., 1993 - Textural and isotopic variations in diagenetic kaolinite from the Magnus Oilfield sandstones. Clay Miner., 28, 4: 625-639.
192. McCANN T., PASCAL C., TIMMERMAN M.J., KRZYWIEC P., LOPEZ-GOMEZ J., WETZEL A., KRAWCZYK C.M., RIEKE H., LAMARCHE J., 2006 - Post-Variscan (end Carboniferous-Early Permian) basin evolution in Western and Central Europe. W: European Lithosphere Dynamics (red. D.G. Gee, R.A. Stephenson). Geol. Soc., London, Memoirs, 32, 355-388.
193. MENNING M., 1995 - Carboniferous and Permian time scale for Central Europe and the timing of the magmatic activity. W: 11th Meeting on Geodynamics of the European Variscides, 2nd Symposium on Pemiocarboniferous Igneous Rocks. GeoForschungs Zentrum Potsdam. Terra Nostra 7: 97-100.
194. MESCHEDE M., 1986 - A method of discriminating between different types of mid-ocean ridge basalts and continental tholeiites with Nb-Zr-Y diagram. Chem. Geol., 56, 3/4: 207-219.
195. MICHALIK M., 1993 - Diagenetyczne minerały ilaste w piaskowcach permskich z monokliny przedsudeckiej. W: "IV Krajowa Konf. pt. .Minerały i surowce ilaste”. Wrocław - Trzebieszowice, 13-16 września: 85-86. UWroc., Wrocław.
196. MICHALIK M., 1995a - Czynniki zróżnicowania morfologicznego cementów kwarcowych w piaskowcach białego spągowca z monokliny przedsudeckiej. W: Mat. konf. IV Krajowego Spotkania Sedymentologów pt. „Tradycja a nowoczesność w interpretacjach sedymentologicznych”. Kraków, 26-28 czerwca: 104-105. UJ, Kraków.
197. MICHALIK M., 1995b - Datowanie K/Ar diagenetycznych illitów ze stropowej części dolnopermskich piaskowców z obszaru występowania dolnośląskich złóż miedzi - wnioski geologiczne. W: II Ogólnopolska Sesja Naukowa pt. „Datowanie minerałów i skał w oparciu o rozpad promieniotwórczy potasu-40”. Lublin, 26-27 października: 29-37. UMCS, Lublin.
198. MICHALIK M., 1996 - Zróżnicowanie procesów krystalizacji diagenetycznych illitów w piaskowcach permu w niecce północnosudeckiej i na monoklinie przedsudeckiej. W: III Ogólnopolska Sesja Naukowa pt. „Datowanie minerałów i skał w oparciu o rozpad promieniotwórczy potasu-40”. Lublin, 24-25 października: 45-50. UMCS, Lublin.
199. MICHALIK M., 1997 - Minerały diagenetyczne w piaskowcach białego i czerwonego spągowca z obszaru występowania dolnośląskich złóż miedzi jako zapis zmienności składu chemicznego roztworów porowych. Pr. Specjalne PTM, 9: 134-136.
200. MICHALIK M., 1998 - Diagenetic albite in Rotliegendes sandstones from tlie Intrasudetic Basin (Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 68: 85-93.
201. MICHALIK M., 2001 - Diagenesis of the Weissliegend sandstones in the south-west margin of the Polish Rotliegend Basin. Pr. Miner., 91.
202. MICHALIK M., HAŁAS S., ŁATKIEWICZ A., 2000 - Określenie wieku krystalizacji diagenetycznych illitów w piaskowcach białego spągowca na monoklinie przedsudeckiej - próba rozpoznania dróg migracji roztworów. W: V Ogólnopolska Sesja Naukowa pt. „Datowanie minerałów i skał”. Kraków, 10-12 lutego: 34-37. UJ, Kraków.
203. MIGASZEWSKI Z., NARKIEWICZ M., 1983 - Identyfikacja pospolitych minerałów węglanowych przy użyciu wskaźników barwiących. Prz. Geol., 31, 4: 258-261.
204. MIKOŁAJEWSKA A., MIKOŁAJEWSKI Z., 1999 - Środowiska depozycyjne, petrografia, diageneza oraz właściwości zbiornikowe osadów górnego czerwonego spągowca w rejonie złoża gazu ziemnego Międzyzdroje. Prz. Geol., 47, 5: 448-468.
205. MILEWICZ J., 1976 - Czerwony spągowiec w otoczeniu bloku przedsudeckiego. Kwart. Geol., 20, 1: 81-95.
206. MILEWICZ J., 1981 - The influence of the tectonics on sedimentation of the Rotliegendes in south-western Poland. W: Proceed. Intern. Symp. Central European Permian. Jabłonna, 1978: 273-280. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
207. MILEWICZ J., 1985 - Rozwój czerwonego spągowca południowo-zachodniej Polski. Kwart. Geol., 29, 3/4: 679-690.
208. MUSZYŃSKI A., PROTAS A., 1997 - Record of lamprophyre finding in the Polish Basin. Terra Nostra, 11: 90-94.
209. MUSZYŃSKI A., BIERNACKA J., LORENC S., PROTAS A., URBANEK Z., WOJEWODA J., 1996 - Petrologia i środowisko sedymentacyjne skał dolnokarbońskich w rejonie Dygowa i Kłanina (strefa Koszalin-Chojnice). Geologos, 1: 93-126.
210. MUSZYŃSKI M., 1992 - Analiza litofacjalna utworów czerwonego spągowca w rejonie Czarne-Unisław. Nafta-Gaz, 5: 154-157.
211. MUSZYŃSKI M., 1998 - Analiza sedymentologiczno-petrograficzna i właściwości zbiornikowe osadów górnego czerwonego spągowca na obszarze niecki poznańskiej. W: Sprawozdanie ze współpracy pomiędzy oddziałem BG Geonafta w Warszawie a Zakładem Geologii Naftowej Instytutu Geologii i Paleontologii w Clausthal. Arch. PGNiG, Warszawa.
212. MUSZYŃSKI M., 1999 - Środowisko sedymentacji i spoiwo osadów górnego czerwonego spągowca obszaru niecki poznańskiej. Prz. Geol., 47, 5: 466-467.
213. MUSZYŃSKI M., RYDZEWSKA W., 1986 - Zmiany diagenetyczne w osadach saksonu środkowej części monokliny przedsudeckiej i ich wpływ na własności zbiornikowe. Prz. Geol., 9: 509-514.
214. NAWROCKI J., FANNING M., LEWANDOWSKA A., POLECHOŃSKA O., WERNER T., 2008 - Palaeomagnetism and the age of the Cracow volcanic rocks (S Poland). Geophys. J. Int., 174: 475-488.
215. NEMEC H., NEMEC W., PORĘBSKI J., 1978 - Weissliegendes sandstones: a transition from fluwial-aeolian to shallow marine sedimentation (Permian of the Fore-Sudetic Monocline). 3. Interpretation in light of heavy-mineral data. Rocz. Pol. Tow. Geol., 48, 1: 73-97.
216. NEMEC W., PORĘBSKI S.J., 1977 - Weissliegendes sandstones: a transition from fluwial-eolian to shallow-marine sedimentation (Lower Permian od the Fore-Sudetic Momocline). 1. Sedimentary structures and textural differentiation. Rocz. Pol. Tow. Geol., 47, 3: 387-418.
217. NEMEC W., PORĘBSKI S.J., 1981 - Sedimentary environment of the Weissliegendes sandstones in Fore-Sudetic Monocline. W: Proceed. Intern. Symp. Central European Permian, Jabłonna, 1978: 281-293. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
218. NESBITT H.W., 1979 - Mobility and fractionation of REE during weathering of granodiorite. Nature, 79: 206-210.
219. NOWAKOWSKI A., 1968 - Wulkanity permskie Gór Suchych w niecce śródsudeckiej. Geol. Sudet., 4.
220. NOWAKOWSKI A., 1976 - Petrologic aspect of pericline twinning in albites of igneous rocks. Acta. Geol. Pol., 26, 1: 1-56.
221. PAŃCZYK M., 1998 - Analiza petrograficzno-sedymentologiczna wulkanitów i wulkanoklastyków czerwonego spągowca w rejonie Paproć-Ujazd (Zachodnia Wielkopolska) [pr. magister.]. Arch. Wydz. Geol. UW, Warszawa.
222. PAŃCZYK M., 1999 - Petrology and sedimentology of the volcaniclastic conglomerates in the marginal part of the Polish Permian Basin. Spec. Paper of Min. Soc. of Poland, 14: 108-109.
223. PAŃCZYK M., JACKOWICZ E., KRZEMIŃSKA E., ZIELIŃSKI G., 2013 - Analizy petrologiczne i chemiczne skał magmowych. W: Ocena potencjału, bilansu cieplnego i perspektywicznych struktur geologicznych dla potrzeb zamkniętych systemów geotermicznych (hot dry rocks) w Polsce: 70-76.
224. PARRISH J. T., 1995 - Geologic evidence of Permian climate. W: The Permian of the Northern Pangea (red. P.A. Scholle et al.). Paleogeography, paleoclimates, stratigraphy, 1: 53-61.
225. PAULICK H., BREITKREUZ C., 2005 - The Late Paleozoic felsic lava-dominated large igneous province in northeast Germany: volcanic facies analysis based on drill cores. Int. J. Earth Sci. (Geol. Rundsch.), 94: 834-850.
226. PEACOCK M.A., 1931 - Classification of igneous rocks series. J. Geol., 39, 1: 54-67.
227. PEARCE J.A., HARRIS N.B.W., TINDLE A.G., 1984 - Trace element discrimination diagrams for the tectonic interpretations of granitic rocks. J. Petrol., 25: 956-983.
228. PENDIAS H., 1976 - Charakterystyka geochemiczna kwaśnych skał magmowych z nadbałtyckiej części Pomorza Zachodniego. Kwart. Geol., 20, 4: 721-735.
229. PENDIAS H., 1983 - Wyniki badań geochemicznych skał wylewnych. W: Ośno IG 2. Profile Głęb. Otw. Wiert. Inst. Geol., 57: 77-81.
230. PENDIAS H., RYKA W., 1974 - magmowe skały zasadowe środkowej części pomorzą zachodniego. Kwart. Geol., 14, 1: 1-16.
231. PENDIAS H., RYKA W., 1978 - Subsequent Variscan volcanism in Poland. Zeitschrift fur Geologische Wissenschaften, 6, 9: 1089-1092.
232. PENDIAS H., RYKA W., 1981 - Chemizm skał magmowych Polski w ujęciu regionalnym i genetycznym. Arch. Miner., 37, 1: 83-147.
233. PETIJOHN F.J., POTTER P.E., SIEVER R., 1972 - Sand and sandstone. Springer Verlag, Berlin.
234. PHILPOTTS A.R., BRUSTMAN C.M., SHI J., CARLSON W.D., DENISON C., 1999 - Plagioclase-chain networks in slowly cooled basaltic magma. Amer. Miner., 84: 1819-1829.
235. PIEŃKOWSKI G., KIERSNOWSKI H., 1990 - Wyznaczanie kierunków dalszego rozpoznania złóż gazu ziemnego czerwonego spągowca na podstawie badań sedymentologicznych-rejon złóż Paproć-Cicha Góra. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
236. PILOT J., RÖSLER H.J., MÜLLER P., 1972 - Zur geochemischer Entwiklung des Meerwassers und mariner Sedimente in Phanerozoikum mittels Untersuchungen von S-, O- und C-Isotopen. Neue Bergbautechnik, 2: 161-168.
237. PITTMAN E., LUMSDEN D.N., 1968 - Relationship between chlorite coatings on quartz grains and porosity, Spiro Sand, Oklahoma. J. Sediment. Petrol., 38, 2: 668-670.
238. PLATT J.D., 1993 - Controls on clay mineral distribution and chemistry in the Early Permian Rotliegend of Germany. Clay Miner., 28: 393-416.
239. PLEWA M., 1972 - Mineralogiczno-petrograficzna charakterystyka piaskowców permskich monokliny przedsudeckiej. Nafta, 12: 530-539.
240. PLEWA M., 1976 - Petrograficzna charakterystyka klastycznych skał zbiornikowych wybranych rejonów Polski. Pr. Geol. Komis. Nauk Geol. PAN: 1-87.
241. PLEWA M., PLEWA S., 1992 - Petrofizyka. Wydaw. Geol., Warszawa.
242. PODEMSKI M., 1970 - Szary spągowiec w okolicy Nowej Soli. Kwart. Geol., 14, 2: 291-302.
243. POKORSKI J., 1976 - The Rotliegendes of the Polish Lowlands. Prz. Geol., 24, 6: 318-324.
244. POKORSKI J., 1978 - Zarys rozwoju basenu czerwonego spągowca na obszarze Niżu Polskiego. Prz. Geol., 26, 12: 686-693.
245. POKORSKI .J., 1981a - Paleogeography of the Upper Rotliegendes in the Polish Lowland. W: Proceed. Intern. Symp. Central European Permian. Jabłonna, 1978: 56-68. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
246. POKORSKI J., 1981b - Propozycja formalnego podziału litostratygraficznego czerwonego spągowca na Niżu Polskim. Kwart. Geol., 25, 1: 41-58.
247. POKORSKI J., 1987 - Czerwony spągowiec. W: Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża (red. A. Raczyńska). Pr. Inst. Geol., 119: 51-64.
248. POKORSKI J., 1988 - Rotliegendes lithostratigraphy in northwestern Poland. Bull. Pol. Acad. Sci., 36: 99-108.
249. POKORSKI J., 1989 - Evolution of the Rotliegendes basin in Poland. Biul. PAN, 37, 1/2: 49-55.
250. POKORSKI J., 1990 - Czerwony spągowiec pobrzeża Pomorza Zachodniego i przyległego akwenu Bałtyku. Kwart. Geol., 34, 1: 79-92.
251. POKORSKI J., 1997 - Perm dolny (czerwony spągowiec). W: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (red. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 35-62.
252. POPRAWA P, KIERSNOWSKI H., 2008 - Perspektywy poszukiwań złóż gazu ziemnego w skałach ilastych (shale gas) oraz gazu ziemnego zamkniętego (tight gas) w Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 429: 145-152.
253. PROTAS A., 1986 - Badania mikroszczelinowatości skał węglanowych i okruchowych. W: 30 lat poszukiwań naftowych w NW Polsce. Piła: 158-170. Wydaw. SITPNiG.
254. PROTAS A., 1990 - Czerwony spągowiec w rejonie Bielica-Olszanowo w świetle nowych badań. Prz. Geol., 38, 4: 196-201.
255. PROTAS A., 1999 - Pozycja geologiczna i petrologia permskiego kompleksu wulkanogenicznego Pomorza Zachodniego. Prz. Geol., 35, 5:464.
256. PROTAS A., HAŁAS S., WÓJTOWICZ A., 2006 - Datowanie (K/Ar) illitu w utworach czerwonego spągowca na Niżu Polskim. W: IX Ogólnopolska Sesja Naukowa pt. „Datowanie minerałów i skał”. Gdańsk, 23-24 października: 54-56. UG, Gdańsk.
257. PROTAS A., BIERNACKA J., MUSZYŃSAKI A., WOJEWODA J., ZIÓŁKOWSKA-KOZDRÓJ M., 1995 - Pozycja geologiczna i petrologia kompleksu wulkanicznego permu podłoża Pomorza Zachodniego (na podstawie otworów wiertniczych) [opr. arch.]. Grant KBN 6 P201 043 05.
258. QUANE S.L., RUSSELL J.K., 2005 - Ranking welding intensity in pyroclastic deposits. Bull. Volcanol., 67, 2: 129-143.
259. RICHTER D.K., GÖTTE T., HABERMANN D., 2002 - Cathodoluminescence of authigenic albite. Sediment. Geol., 150, 3/4: 367-374.
260. RIEKE H., McCANN T., KRAWCZYK C.M., NEGENDANK J.F.W., 2003 - Evaluation of controlling factors on facies distribution and evolution in an arid environment: an example from the Rotliegend of the NE German Basin. Geol. Soc. Sp. Publ., 208: 71-94.
261. ROBINSON A.G., COLEMAN M.N., GLUYAS J.G., 1993 -The age of illite cement growth. Village area, Southern North Sea: evidence from K-Ar ages and 18O/16O ratios. AAPG Bull., 77, 1: 68-80.
262. ROCHEWICZ A., 1980 - Wpływ procesów illityzacji i chlorytyzacji na własności kolektorskie piaskowców czerwonego spągowca SW Polski. Arch. Miner., 36, 2: 55-61.
263. ROCHEWICZ A., BAKUN N.N., 1980 - Minerały wtórne w piaskowcach czerwonego spągowca na obszarze zachodniej Polski. Arch. Miner., 36, 2: 48-53.
264. ROLLISON H., 1993 - Using stable isotope data. W: Using geochimical data; evaluation, presentation, interpretation (red. H. Rollison): 284-303. Longman Scientific & Technical, London.
265. ROSS C.S., SMITH R.L., 1961 - Ash-flow tuffs; their origin, geologic relations and identification. Geol. Survey Professional Paper, 366.
266. RUSEK M., BUNIAK A., SOLARSKA A., KOWALCZAK M., GAUPP R., 2005 - Piaskowce czerwonego spągowca i ich diageneza na obszarze Wału Pomorskiego (złoże Ciechnowo). Prz. Geol., 53, 4: 340-341.
267. RYDZEWSKI A., 1968 - Petrografia utworów czerwonego spągowca rejonu perykliny Żar. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
268. RYDZEWSKI A., 1970 - Charakterystyka petrograficzna utworów permu we wschodniej części monokliny przedsudeckiej. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
269. RYKA W., 1968 - Wtórne ryolity nadbałtyckiej części Pomorza Zachodniego. Kwart. Geol., 12, 4: 843-851.
270. RYKA W., 1972 - Petrografia skał wulkanicznych permu dolnego. W: Kamień Pomorski IG 1. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 1: 84-94.
271. RYKA W., 1978a - Permskie skały wylewne w nadbałtyckiej części Pomorza Zachodniego. Kwart. Geol., 22, 4: 753-769.
272. RYKA W., 1978b - Skały wylewne czerwonego spągowca w Polsce. Prz. Geol., 26, 12: 694-697.
273. RYKA W., 1981 - Some problems of the Autunian volcanism in Poland. W: Proceed. Intern. Symp. Central European Permian. Jabłonna, 1978: 165-179. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
274. RYKA W., 1989 - Rotliegendes volcanic, sediment lithologies and paleoenvironments, and Polish basin history; an overview. W: Sediment - hosted stratiform copper deposits (R.W. Boyle et al.). Geol. Ass. Canada, Sp. Paper, 36: 627-633.
275. RYKA W., RYGIEL W., 1987 - Katalog analiz chemicznych skał i minerałów Polski. Cz. V. Pr. Inst. Geol., 123.
276. RYKA W., SIEMASZKO E., 1978 - Ośno IG 2. W: Symp. Centr. Eur. Permian. Guide of excursions. Part 1: 53-59. Wydaw. Inst. Geol. Warszawa.
277. SCHMID R., 1981 - Descriptive nomenclature and classification of pyroclastic deposits and fragments. Recommendation of the IUGS Subcommission on the Systematics of Igneous Rocks. Geology, 9, 1: 41-43.
278. SCHNEIDER J., GEBHARDT U., 1993 - Litho- und Biofazies-muster in intra- und extramontanen Senken (Perm, Nord- und Ostdeutschland). Geol., Jb. A, 131: 57-98.
279. SIEMASZKO E., 1978 - Permskie skały wylewne w południowo-zachodniej części monokliny przedsudeckiej. Kwart. Geol., 22, 3: 571-582.
280. SIEMASZKO E., 1981 -Autunian intrusives in the Fore-Sudetic Monocline. W: Proceed. Inter. Symp. Central European Permian. Jabłonna, 1978: 201-211. Wydaw. Inst. Geol., Warszawa.
281. SIKORSKI B., SOLAK M., 1986 - Rezultaty poszukiwań naftowych na Pomorzu. W: 30 lat poszukiwań naftowych w NW Polsce. Piła: 16-22. Wydaw. SITPNiG.
282. SŁABY E., BREITKREUZ C., ŻABA J., DOMAŃSKA-SIUDA J., GAIDZIK K., FALENTY K., FALENTY A., 2010 - Magma generation in an alternating transtensional regime, the Kraków-Lubliniec Fault Zone, Poland. Lithos, 119: 51-268.
283. STRECK M.J., GRUNDER A.L., 1995 - Crystallization and welding variations in the widespread ignimbrite sheet; the Ratlesnake Tuff, eastern Oregon, USA. Bull. Volcanol., 57, 3: 151-169.
284. SUCH R., 1993 - Zależności między porowatością, przepuszczalnością i krzywymi ciśnień kapilarnych w piaskowcach czerwonego spągowca. Nafta-Gaz, 8: 216-221.
285. SUCH E., 1996a - Analiza litofacjalnych typów skał zbiornikowych czerwonego spągowca. W: Mat. konf. naukowo-technicznej pt. „Perspektywy poszukiwań węglowodorów w utworach czerwonego spągowca oraz węglanowych osadach cechsztynu w basenie permskim Niżu Polskiego”. Warszawa, 24 października: 6-9. BG GEONAFTA, Warszawa.
286. SUCH R., 1996b - Model fizyczny przestrzeni filtracji basenu czerwonego spągowca. Pr. IGNiG, 88.
287. SUCH P., LEŚNIAK G., 2003 - Parametry przestrzeni porowej skał. Pr. IGNiG, 119.
288. SUCH P., LEŚNIAK G., 2009 - Parametry filtracyjne zbiornikowych piaskowców czerwonego spągowca niecki poznańskiej. Prz. Geol., 57, 4: 318-319.
289. SUCH R., MALISZEWSKA A., LEŚNIAK G., 2000 - Własności filtracyjne utworów czerwonego spągowca a jego wykształcenie facjalne. Pr. IGNiG, 103: 5-49.
290. SULLIVAN M.D., HASZELDINE R.S., BOYCE A.J., ROGERS G., FALLICK A.E., 1994 - Late anhydrite cements mark basin inversion: isotopic and formation evidence, Rotliegend sandstone, North Sea. Marine and Petroleum Geol., 11, 1: 46-54.
291. SZYMKOWIAK A., 1988 - Opracowanie petrograficzne utworów czerwonego spągowca z otworu Piła IG 1. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
292. ŚRODOŃ J., 1996 - Minerały ilaste w procesach diagenezy. Prz. Geol., 44, 6: 604-607.
293. TAYLOR R., Mc LENNAN S.M., 1985 - The continental crust: its composition and evolution. Blackwell Sc. Publ. Oxford.
294. TURNER P., JONES M., PROSSER J., WILLIAMS G., 1993 - Structural and sedimentological controls on diagenesis in the Ravenspurn North Gas Reservoir United Kingdom Southern North Sea. AAPG Bull., 77: 1670-1671.
295. VEIZER J., FRITZ R., JONES B., 1986 - Geochemistry of brachiopods: oxygen and carbon isotopic records of Paleozoic oceans. Geochim. et Cosmochim. Acta, 50: 1679-1696.
296. VERNON R.H., 2004 -A practical guide to rock microstructure. Cambridge University Press.
297. WAGNER R., (red.), 2008 - Tabela stratygraficzna Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
298. WAGNER R., PERYT T., 1998 - O możliwości podziału cechsztynu na sekwencje stratygraficzne w basenie polskim. Pr. Państw. Inst. Geol., 165: 129-146.
299. WEIHE T., 1997 - Sedimentologie und Fazies des Rotliegenden (unteres Perm) nördlich des Wolsztyn-Hochs, Westpolen, im Spiegel der Beckenentwicklung. Clausth. Geowiss. Diss., 51.
300. WICHROWSKA M., 1980 - Egzoskopia ziarn kwarcu z osadów czerwonego spągowca rejonu Poznania w elektronowym mikroskopie skaningowym. Kwart. Geol., 24, 2: 233-260.
301. WIERZCHOWSKA-KICUŁOWA K., 1986 - Budowa geologiczna utworów podpermskich monokliny przedsudeckiej. W: Mat. Konf. pt. „Historia ruchów tektonicznych na ziemiach polskich. Cykl kaledońsko-waryscyjski”. Wrocław 17-18 listopada: 70-74. Wydaw. UWroc., Wrocław.
302. WINCHESTER J.A., FLOYD P.A., 1977 - Geochemical discrimination of different magma series and their differentiation products using immobile elements. Chem. Geol., 20: 325-343.
303. WOLNOWSKI T., 2004 - Prognoza zasobności czerwonego spągowca w basenie permskim Niżu Polskiego w świetle nowych technik poszukiwawczych. W: Mat. konf. pt. „Basen permski Niżu Polskiego. Czerwony spągowiec”. Piła, 23 kwietnia: 17-30. Wydaw. Naukowe Bogucki, Poznań.
304. WOOD D.A., JORON J., TREUIL M., 1979 - A reappraisal of the use of trace elements to classify and discriminate between magma series erupted in different tectonic settings. Earth Plan. Sci. Lett., 45: 326-336.
305. WORDEN R.H., RUSHTON J.C., 1992 - Diagenetic K-feldspars textures: A TEM study and model for diagenetic feldspar growth. J. Sediment. Petrol., 62: 779-789.
306. ZIEGLER K., SELLWOOD B.W., FALLICK A.E., 1994 - Radiogenic and stable isotope evidence for age and origin of authigenic illites in the Rotliegend, Southern North Sea. Clay Miner., 29: 555-565.
307. ZIEGLER P.A. (red.), 1990 - Geological Atlas of Western and Central Europe 2 ed. Shell International Petroleum Maatschappij B.V.
308. ZINKERNAGEL U., 1978 - Cathodoluminescence of quartz and its application to sandstone petrology. Contrib. Sedimentol., 8: 1-69.
309. ZWINGMANN H., CLAUER N., GAUPP R., 1998 - Timing of fluid in a sandstone reservoir of the north German Rotliegend (Permian) by K-Ar dating of related hydrothermal illite. W: Dating and duration of fluid flow and fluid rock interaction (red. J. Parnell). Geol. Soc. Sp. Publ., 144: 91-106.
310. ŻELAŹNIEWICZ A., PAŃCZYK M., NAWROCKI J., FANNING M., 2008 - A Carboniferous/Permian, calc-alkaline, I-type granodiorite from the Małopolska Block, Southern Poland: implications from geochemical and U-Pb zircon age data. Geol. Quart., 52: 301-308.
311. ŻELICHOWSKI A.W., 1987 - Karbon. W: Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża (red. A. Raczyńska). Pr. Inst. Geol., 119: 26-51.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-69e939c1-6e3b-49e4-9199-9be93ca264be