Parsonage gardens – attempted recreation of historic functional and spatial layouts

• Autorzy: Wilkosz-Mamcarczyk Magdalena , Olczak Barbara

Identyfikatory

DOI

10.15576/GLL/2019.4.137

Warianty tytułu

PL

Ogrody plebańskie - próba odtworzenia dawnych układów funkcjonalno-przestrzennych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article is devoted to gardens that were once the property of parsons – in this article, defined as parsonage gardens. They were part of church garden compounds, however, compared to other forms and projects of sacred greenery, they without a doubt attract much less attention. This translates into the fact that this particular term is not used in the literature of the subject, despite the fact that examples of such forms of green spaces can be found in Poland. In the article, we attempt to present parsonage gardens as having both utility and decorative functions, and representing a high degree of harmonization between man-made greenery and the surrounding natural and cultural landscape. The study analysed the shape and layout of such gardens, and their functional and spatial program against the background of the current status of three selected objects from southern Poland, each in a different state of preservation.

PL

Artykuł poświęcony jest ogrodom stanowiącym niegdyś własność plebana - w artykule zdefiniowanym jako ogrody plebańskie. Wchodziły one w skład zespołów ogrodów przykościelnych, jednak na tle innych założeń zieleni sakralnej poświęca się im zdecydowanie mniej uwagi. Przekłada się to na fakt, iż sformułowanie to nie jest stosowane w literaturze przedmiotu, mimo tego, że na terenie Polski można znaleźć przykłady tego typu założeń. W artykule podjęto próbę przedstawienia ogrodów plebańskich jako ogrodów użytkowo-ozdobnych, które prezentują wysoki poziom zharmonizowania ukształtowanej przez człowieka zieleni wraz z otaczającym ją krajobrazem naturalno - kulturowym. W badaniach przeanalizowano kształt ogrodów, program funkcjonalno - przestrzenny na tle aktualnej sytuacji trzech wybranych obiektów z południowej Polski, z których każdy zachowany jest w innym stanie.

Słowa kluczowe

EN

parsonage garden; church garden; utility garden

PL

ogród plebański; ogród przykościelny; ogród użytkowy

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
• Czasopismo: Geomatics, Landmanagement and Landscape
• Rocznik: 2019
• Tom: no. 4
• Strony: 137--144
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys.

Twórcy

autor

Wilkosz-Mamcarczyk Magdalena

• Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu ul. Balicka 253c, 30-198 Kraków

autor

Olczak Barbara

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Roślin Ozdobnych i Sztuki Ogrodowej al. 29 Listopada 54, 31-425 Kraków

Bibliografia

• Apanowicz J. 2002. Metodologia ogólna. Gdynia, 60–77.
• Borcz Z., Czechowicz M. 2003. Zieleń towarzysząca obiektom sakralnym. Wrocław, 81–86.
• Ciołek G., Bogdanowski J. 1987. Ogrody polskie. Arkady, Warszawa, 18–21.
• Hani J. 1994. Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Kraków.
• Hodor K., Wilkosz-Mamcarczyk M. 2011. Rola strefy sacrum w turystyce pielgrzymkowej na przykładzie wybranych obiektów powiatu wadowickiego oraz krakowskiego. [W:] Turystyka jako rytuał. Red. M.K. Leniartek. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania „Edukacja”, Wrocław.
• Kobielus S. 1997. Człowiek i ogród rajski, Warszawa.
• Kucharczyk R. 2002. Ku pamięci przyszłym pokoleniom. Szkice z historii parafii marcyporębskiej. Marcyporęba, maszynopis.
• Kucharczyk R. 2013. Z dziejów reformacji na przykładzie parafii marcyporębskiej. Materiały, Świadectwa, Dokumenty, XV(13), Małopolska.
• Majdecki L. 2009. Historia ogrodów. T. 1, PWN, Warszawa, 63–82.
• Poskrobko B. 2012. Metody badań naukowych z przykładami ich zastosowania. Białystok.
• Siewniak M., Mitkowska A. 2998. Tezaurus sztuki ogrodowej. Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa.
• Zinkow J. 2000. Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony. Calvarium, Kalwaria Zebrzydowska, 376–377.
• Kronika parafialna z kościoła Św. Marcina w Marcyporębie.
• Sanktuarium Matki Bożej w Bujakowie, strona internetowa parafii w Bujakowie. http://www.sw-mikolaj.katowice.opoka.org.pl/kosciol.html

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).