Papal bull of Benedict XIII (1394-1417) from Grodno Castle

• Autorzy: Orlicki Łukasz

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc210408

Warianty tytułu

PL

Bulla Benedykta XIII (1394-1417) z zamku Grodno

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article aims at discussing a unique cultural property, which is the papal bull of Pope Benedict XIII that was discovered during the archaeological research conducted in Grodno Castle in 2017, as well as at determining the potential connections, as a result of which this cultural property found its place in Lower Silesia. The number of papal bulls which are discovered in contemporary Poland has been growing significantly from year to year. They are not only visually impressive artifacts, but above all good dating proofs due to the name of their issuer on each of them. In the case of identification of the papal bull discovered in Grodno Castle, initially there was a problem connected with the fact that in the history of the Catholic Church there were two popes bearing the name of Benedict XIII, i.e. Pedro de Luna who was in office at the turn of the 15^th century and Francesco Orsini who ruled in the 18^th century. Thanks to the source query and the comparative analysis, the issuer of the copy from Grodno Castle is undoubtedly the first of them – in historiography referred to as the Pope of Avignon obedience and colloquially as an anti-pope, due to the schism prevailing in the Church at that time. At the same time, it was ruled out that this cultural property might have been placed on the secondary deposit due to the analysis of the stratigraphy of the context layers in which it was discovered. On the basis of the query, the article also presents several hypotheses about a possible way the papal bull got to Lower Silesia. The conclusion which can be drawn from the research is the need to conduct further studies, not only on this particular cultural property, but first of all, in a broader aspect of papal bulls in Poland.

PL

Artykuł ma na celu omówienie unikatowego zabytku, jakim jest bulla papieża Benedykta XIII odkryta w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na zamku Grodno w 2017 r., a także ustalenie potencjalnych powiązań, na skutek których zabytek znalazł się na terenie Dolnego Śląska. Z roku na rok liczba bulli odkrywanych na obszarze współczesnej Polski znacząco wzrasta. Są one nie tylko wizualnie imponującymi artefaktami, ale przede wszystkim dobrymi datownikami, z racji imienia swojego wystawcy znajdującego się na każdej z nich. W przypadku identyfikacji egzemplarza odkrytego na zamku Grodno natrafiono początkowo na problem związany z faktem występowania w historii Kościoła katolickiego dwóch papieży noszących imię Benedykta XIII – Pedra de Luny pełniącego urząd na przełomie XIV i XV w. oraz Francesca Orsiniego sprawującego władzę w wieku XVIII. Dzięki przeprowadzonej kwerendzie źródłowej i analizie porównawczej bezsprzecznie jako wydawcę egzemplarza z zamku Grodno można wskazać pierwszego z nich – w historiografii określanego mianem papieża obediencji awiniońskiej, a potocznie antypapieża, ze względu na panującą wówczas w Kościele schizmę. Jednocześnie wykluczono, że zabytek mógł znaleźć się na złożu wtórnym z racji analizy stratygrafii nawarstwień kontekstu, w którym go odnaleziono. W oparciu o przeprowadzoną kwerendę w artykule zaprezentowano też kilka hipotez dotyczących sposobu, w jaki bulla trafiła na Dolny Śląsk. Wnioskiem płynącym z przedstawionych badań jest potrzeba przeprowadzenia dalszych studiów, nie tylko nad tym konkretnym zabytkiem, ale przede wszystkim w szerszym aspekcie bulli papieskich na terenie Polski.

Słowa kluczowe

EN

Grodno Castle; Middle Ages; papal bull; Benedict XIII; de Luna Pedro

PL

zamek Grodno; średniowiecze; bulla papieska; Benedykt XIII; de Luna Pedro

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 4 (68)
• Strony: 83--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., il.

Twórcy

autor

Orlicki Łukasz

• Redakcja „Odkrywcy”, Kaszubska 4, 50-214 Wrocław

• https://orcid.org/0000-0003-0356-7494

Bibliografia

• [1] Schaetzke V., Die Kynsburg. Ein Beitrag zur Burgenkunde. – 2. und 3., verb. und verm. Aufl., Verlag L. Heege, Schweidnitz 1927.
• [2] Orlicki Ł., Zamek Grodno – Zagadka papieskiej pieczęci, "Odkrywca" 2017, nr 12, 4–10.
• [3] Biel R., Orlicki Ł., Raz jeszcze o bulli papieskiej odkrytej na Zamku Grodno, "Archeologia Żywa" 2019, nr 3, 20–23.
• [4] Misiuk Z., Bulla papieska z Kunowic, pow. słubicki. Przyczynek do interpretacji niektórych zabytków z późnego średniowiecza i początku XVI wieku, "Archeologia Środkowego Nadodrza" 2013, t. 10, 155–165.
• [5] Paszkiewicz B., Bulla papieża Benedykta XI, [in:] J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu, Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu, cz. 2, "Wratislavia Antiqua", t. 23, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii, Wrocław 2018, 713–718.
• [6] Object type: bulla, Portable Antiquities Schema 2021, https://finds.org.uk/database/search/results/q/bulla/objectType/BULLA [accessed: 29.11.2021].
• [7] Bartels M., Papal Bullae: a message from above? Interpretations of the papal lead seal (11th–16th c.) in archaeological contexts in and around the Netherlands, [in:] C. Rinne, J. Reinhard, E. Roth-Heege, S. Teuber (Hrsg.), Vom Bodenfund zum Buch. Archäologie durch die Zeiten. Festschrift für Andreas Heege, Beltz Bad Langensalza, Bonn 2017, 315–334.
• [8] Bailey G., Finds Identified, Greenlight Publishing, Witham 2000.
• [9] Serafini C., Le monete e le bolle plumbee pontificie del Medagliere Vaticano, Vol. 1–4, U. Hoepli, Milano 1908–1928.
• [10] De Lasala F.J., Typology of the Papal Seals, Internet Archive 2003, https://web.archive.org/web/20070819214818/http://www.unigre.it/pubblicazioni/lasala/PapalSeals.pdf [accessed: 29.11.2021].
• [11] Feldkamp M.F., Bullen von Nuntien und Legaten. Zum Sprachgebrauch des Terminus "Bulle" in der frühen Neuzeit, "Römische Historische Mitteilungen" 1993/1994, Bd. 34/35, 133–138.
• [12] Cherubini L., Bullarium Sive Collectio Diversarum Constitutionum multorum Pontif. A Gregorio Septimo Usque Ad S.D.N. Sixtum Quintum Pontificem Opt. Max: Cum rubricis, summariis, lucubrationibus et quadruplici Indice, Vol. 2, Roma 1586, https://play.google.com/store/books/details/Bullarium_Sive_Collectio_Diversarum_Constitutionum?id=gh7qEafAGQsC [accessed: 29.11.2021].
• [13] Schubert H., Burg Kinsberg in Schlesien. Beschreibung und Geschichte derselben nach urkundlichen Material bearbeitet, Verlag von Max Woywod, Breslau 1886.
• [14] Dokumenty Klasztoru w Henrykowie, nr 253, Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu.
• [15] Kelly J.N.D., Encyklopedia papieży, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
• [16] Lenort F., Z dziejów organizacji i zasobu archiwum archidiecezjalnego w Poznaniu, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 1967, t. 15, 5–90, doi: 10.31743/abmk.6537.
• [17] Esteban O.C., Bulario Aragonés de Benedicto XIII, t. 1–4, Institución Fernando el Católico, Zaragoza 2003–2009.
• [18] Hutton L.J., Don Pedro de Luna (1328–1423), habilitador del Renacimiento en España, [in:] A.D. Kossoff, J. Amor y Vázquez, R.H. Kossoff, G.W. Ribbans (pub.), Actas del VIII Congreso de la AIsociación Internacional de Hispanistas, del 22 al 27 de Agosto de 1983, Vol. 2, Ediciones Istmo, Madrid 1986, 13–19.
• [19] Melià i Bomboi V., El Papa Luna: El hombre que miro fijamente a los ojos del Dragon, Antinea, Vinaròs 2012.
• [20] Pieradzka K., Dwie polskie relacje kronikarskie o soborze w Konstancji, [in:] J. Garbacik et al. (oprac.), Mediaevalia. W 50. rocznicę pracy naukowej Jana Dąbrowskiego, PWN, Warszawa 1960, 238–239.
• [21] Joannis Dlugossii Senioris Canonici Cracoviensis Opera omnia, T. 13, Historiae Polonicae libri XII, T. 4, A. Przeździecki (cura), Cracoviae 1877.
• [22] La rehabilitación del Papa Luna, “Las Provincias”, 11.02.2019, www.lasprovincias.es/comunitat/rehabilitacion­papa­luna­20190211232314-ntvo.html [accessed: 29.11.2021].
• [23] Kowalski M.D., Transliteracja nazw osobowych i miejscowych w edycji późnośredniowiecznych źródeł proweniencji papieskiej, [in:] K. Borowiec, D. Masłej, T. Mika, D. Rojszczak-Robińska (red.), Jak wydawać teksty dawne, Rys, Poznań 2017, 127–144.
• [24] Les actes pontificaux originaux des Archives Nationales de Paris (1198–1415), t. 1–3, B. Barbiche (ed.), Biblioteca apostolica vaticana, Citta' Del Vaticano 1975, 1978, 1982.
• [25] Rábik V., Le Ordinazioni Dei Chierici Provenienti dal territorio Della Slovacchia, "Slovak Studies" 2015, 1–2, 54–72.
• [26] Bullarium Poloniae. 3, 1378–1417, I. Sułkowska-Kurasiowa, S. Kuraś (oprac.), KUL, Lublin 1998.
• [27] Göller E., Repertorium Germanicum, Bd. 1, Weidmann, Berlin 1916.
• [28] Acta Summorum Pontificum: res gestas Bohemicas aevi praehussitici et hussitici illustrantia, J. Eršil (ed.), Academia, Praha 1980.
• [29] Millet H., La Concile de Perpignan (15 novembre 1408 – 26 mars 1409): compte – rendu du colloque international, Perpignan, 24–26 janvier 2008, "Cristianesimo nella storia" 2008, Vol. 29, Iss. 1, 219–229.
• [30] Możejko B., Szybkowski S., Śliwiński B., Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima, WiM, Gdańsk 2015.