Granulometry of bottom sediments of the Przekop Wisły canal

• Autorzy: Rudowski S. , Edut J. , Wróblewski R. , Dworniczak J. , Lisimenka A. , Jereczek-Korzeniewska K. , Galer-Tatarowicz K.

Identyfikatory

DOI

10.5604/12307424.1224050

Warianty tytułu

PL

Granulometria osadów dennych kanału Przekop Wisły

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Przekop Wisły (or the Vistula Cross-cut) is a canal created 120 years ago in the Vistula River mouth to prevent floods. In 2013/2014, 82 samples of canal sediments were collected in three sessions, which were next subjected to macroscopic descriptions and sieve analyses, including calculation of granulation indices expressed in the phi scale. Characteristics of granulation are presented in relation to forms of bottom relief, varied transport and storage conditions of individual sessions. Sediments in the canal are relatively even-sized, with coarse and/or medium-grained sands, quite well-sorted, with moderately negative skewness and a leptokurtic distribution. It was demonstrated that deposition of sediments in the canal is progressing, especially in its estuarial section, which impacts significantly on its patency. Hence, it is necessary to monitor sediments in the canal to establish its condition and identify trends related to risks and flood prevention. The Przekop Wisły canal constitutes a natural area of a straight channel river, and studies of its sediments may be an important model of fluvial processes.

PL

Przekop Wisły to kanał utworzony 120 lat temu w ujściu Wisły dla zapobiegania powodziom. Z osadów kanału pobrano 82 próby w trzech sesjach 2013/2014 r. Wykonano opisy makroskopowe oraz analizę sitową prób z wyliczeniem wskaźników uziarnienia w skali phi. Przedstawiono charakter uziarnienia w relacji form rzeźby oraz zróżnicowanych warunków transportu i depozycji w poszczególnych sesjach. Osady kanału są względnie równoziarniste, z piaskami gruboziarnistymi i/lub średnioziarnistymi, umiarkowanie wysortowanymi, zwykle o skośności umiarkowanie ujemnej i o leptokurtycznym rozkładzie. Wykazano postępującą depozycję osadów w kanale zwłaszcza w jego ujściowej partii, co znacznie ogranicza jego drożność. Konieczne jest prowadzenie monitoringu osadów kanału dla ustalenia jego stanu i tendencji zmian w odniesieniu do zagrożeń i zapobiegania powodziom. Kanał Przekop Wisły stanowi swoisty naturalny poligon rzeki prostolinijnej i badania jego osadów mogą być traktowane jako ważny wzorzec procesów fluwialnych.

Słowa kluczowe

EN

river sediments; straight channel river; grain size indices; transport conditions; canal patency; model

PL

osady rzeczne; rzeka prostolinijna; wskaźniki uziarnienia; warunki transportu; drożność kanału; model

• Wydawca: Instytut Morski w Gdańsku
• Czasopismo: Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 32, No. 1
• Strony: 14--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Rudowski S.

• Maritime Institute in Gdańsk, Department of Operational Oceanography, Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk

autor

Edut J.

• Maritime Institute in Gdańsk, Department of Operational Oceanography, Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk

autor

Wróblewski R.

• Maritime Institute in Gdańsk, Department of Operational Oceanography, Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk
• University of Gdańsk, Institute of Geography, Department of Geomorphology and Quaternary Geology, Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

autor

Dworniczak J.

• Maritime Institute in Gdańsk, Department of Operational Oceanography, Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk

autor

Lisimenka A.

• Maritime Institute in Gdańsk, Department of Operational Oceanography, Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk

autor

Jereczek-Korzeniewska K.

• University of Gdańsk, Institute of Geography, Department of Geomorphology and Quaternary Geology, Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

autor

Galer-Tatarowicz K.

• Maritime Institute in Gdańsk, Department of Operational Oceanography, Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk

Bibliografia

• 1. Babiński Z. (1992). Współczesne procesy korytowe dolnej Wisły. Prace Geogr. PAN, 157, 1-171.
• 2. Chorley R.J., Schumm S.A., Sugden D.E. (1985). Geomorphology. Routledge Kegan &Paul, London, New York, Methuen, p. 648.
• 3. Gradziński R., Kostecka A., Radomski A., Unrug R. (1986). Zarys sedymentologii. Wydaw. Geologiczne. Warszawa, p. 628.
• 4. Graniczny M., Jasiński T., Kowalski Z., Koszka-Maroń D., Jegliński W., Uścinowicz Sz., ZachowiczJ. (2004). Recent Development of the Vistula River Outlet. In: Polish Geol. Inst. Spec Papers, 11.Proc. Conf. ”Rapid transgression into semi-enclosed basins”. Pol. Geol. Inst. Warszawa, 103-108.
• 5. Jasińska E. (2002). Hydrologia i hydrodynamika Martwej Wisły i Przekopu Wisły. IBWPAN. Gdańsk, p. 133.
• 6. Koszka-Maroń D. (2014). Facje obszaru współczesnego ujścia Wisły. rozprawa doktorska, archiwum Oddziału Geologii Morza PIG PIB. Gdańsk, p. 116.
• 7. Koszka-Maroń D., Jegliński W. (2009). Facies model of the contemporary delta lobe of the Vistula River. Oceanological and Hydrobiological Studies, XXXVIII, supl. 1, 57-68.
• 8. Lisimenka, A., Kałas, M. Rudowski, S. (2013). Quantification of bedform roughness development in the Vistula River mouth using multibeam echosounder bathymetrydata, In: J. S. Papadakis L. Bjørnø (eds.), Proc. of the 1st Underwater Acoustics International Conference and Exhibition, Corfu, Greece, 23-28 June 2013, 1421-1426.
• 9. Lisimenka A., Wróblewski R., Nowak J., Rudowski S., Kałas M., Szefler K. (2015). The VistulaCanal, the state after 120 years of activity. Bulletin of Maritime Institute, 30 (1), 164-166.
• 10. Łęczyński L. Szymczak E. (2010). Własności fizyczne osadów dennych. In: J. Bolałek(ed.), Fizyczne, biologiczne i chemiczne badania morskich osadów dennych. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk, 69-119.
• 11. Mycielska-Dowgiałło E. (1998). Znaczenie interpretacyjne brył piaszczystych i żwirowych w osadach fluwialnych i fluwioglacjalnych. In: E. Mycielska-Dowgiałło (ed.), Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzeędowych i ich wartość interpretacyjna. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 115-120.
• 12. Myślińska E. (2001). Laboratoryjne badanie gruntów. PWN, Warszawa, p. 277.
• 13. Nowacki J. (2003). Warunki środowiskowe wód przybrzeżnych na przedpolu ujścia Wisły po uruchomieniu nowego kolektora ścieków komunalnych z oczyszczalni „Gdańsk Wschód”. Mat. Konf. „Środowisko polskiej strefy południowego Bałtyku – stan obecny i przewidywane zmiany w przededniu integracji europejskiej”, GTN, KBM PAN, Inst. Oceanografii UG, 21 listopada 2003, vol. abs., 20-21.
• 14. Płoskonka D. (2010). Różnice w wynikach analiz uziarnienia przeprowadzonych różnymi metodami. Landform Analysis, 12, 79-85.
• 15. Racinowski R., Szczypek T., Wach J. (2001). Prezentacja i interpretacja wyników badań uziarnienia osadów czwartorzędowych. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 1-146.
• 16. Szmańda J. B. (2010). Litodynamiczna interpretacja środowiska fluwialnego na podstawie wskaźników uziarnienia – przegląd wybranych metod. Landform Analysis, 12, 109-125.
• 17. Szymczak E. (2015). Wybrane cechy litologiczne osadów ujścia Wisły. In: M.Witak (ed.). Procesy geologiczne w strefie brzegowej morza. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk, 53-62.
• 18. Wróblewski R., Rudowski, S., Gajewski Ł., Sitkiewicz P., Szefler K., Kałas M., Koszałka J.(2015). Changes of the Vistula River External Delta in the period of 2009-2014. Bulletin of Maritime Institute, 2 (1): 16-22. DOI: 10.5604/12307424.1158154
• 19. Wróblewski R., Rudowski S., Dworniczak J., Lisimenka A. (2016). Morphology of the bottom of the Przekop Wisły canal. Bulletin of Maritime Institute, 31(1): 181-188. DOI10.5604/12307424.1223964
• 20. Zieliński T. (1998). Litofacjalna identyfikacja osadów rzecznych. In: E. Mycielska Dowgiałło(ed.) Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych i ich wartość interpretacyjna. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 195-257.
• 21. Zieliński T. (2015). Sedymentologia: osady rzek i jezior. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, p. 594.