Transformacja a otoczenie instytucjonalne w drodze do zrównoważonej mobilności

• Autorzy: Krych Andrzej

Warianty tytułu

EN

Transformation and the institutional environment in pursuit of sustainable mobility

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Główną tezą artykułu jest stwierdzenie, że o skuteczności polityki zrównoważonej mobilności przesądza jej otoczenie instytucjonalne. Przytacza się kilka idei instytucjonalistów oraz autorytetów Nowej Historii Gospodarczej i Nowej Ekonomii Instytucjonalnej istotnych dla rozumienia roli instytucji, ich ewolucji, czynników zmian oraz struktur ważnych z punktu widzenia polityk transportowych. Wokół zasad zrównoważonej mobilności w środowisku inżynierów toczą się debaty. Proponuje się, by główny nurt dyskusji problemu osadzić w normach transformacji społecznej i gospodarczej niezbędnej z uwagi na zagrożenia klimatyczne. Transformację uznaje się za imperatyw kategoryczny. Normatywny charakter imperatywu wiąże się z podziałem modalnym podróżowania. Jego systemowe ujęcie zilustrowano grafem interakcji między pięcioma czynnikami stymulującymi strukturę popytu i podaży. Wielość interakcji każe zwrócić uwagę na sens konsolidacji instytucji wokół problemu mobilności. Porównano ekonomiczne oraz ekotechniczne podejście do możliwości kwantyfikacji podziału modalnego. Wskazano na praktyczne znaczenie podejścia ekotechnicznego poprzez wskaźnik energochłonności i jego ściślejszy związek z imperatywem transformacji. Łączenie zużycia energii z mobilnością podzieloną na różne środki transportu ma znaczenie dla bieżącego monitorowania efektów strategii i rezultatów projektów w procesie transformacji. Opierając się na diagnozie autorytetów, własnych doświadczeniach (studium przypadku), a także na krytyce interwencji publicznej z wykorzystaniem środków unijnych, analizowano związek sukcesów i niepowodzeń interwencji z uwarunkowaniami instytucjonalnymi. W podsumowaniu (generalizacja) przedstawiono rekomendacje dla reorientacji reguł, polityk i struktur instytucji rządowych, samorządowych, a także instytucji zarządzających dystrybucją środków Unii Europejskiej.

EN

The fact that the effectiveness of the sustainable mobility policy is determined by its institutional environment is the main thesis of the article. Several ideas of institutionalists and authorities of the New Economic History and New Institutional Economics are quoted, which are important for understanding the role of institutions, their evolution, factors of change and structures important from the point of view of transport policies. There are debates around the principles of sustainable mobility in the engineering community. It is proposed that the mainstream discussion of the problem should be embedded in the norms of social and economic transformation necessary in the face of climate threats. It is an imperative of transformation. The normative nature of the imperative is related to the modal division of travel. Its systemic approach is illustrated with a graph of the interaction of five factors stimulating the structure of demand and supply. This allows us to draw attention to the sense of consolidating institutions around the problem of mobility. The economic and eco-technical approaches to the possibility of modal split quantification were compared. The practical importance of the eco-technical energy intensity index and its closer relationship with the imperative of transformation were pointed out. Combining energy consumption with shared mobility is important for ongoing monitoring of strategy effects and project results in the transformation process. Based on the diagnosis of authorities, own experience (case study), as well as criticism of public intervention with the use of EU funds, the relationship between successes and failures of interventions and institutional conditions was analyzed. The summary (generalization) presents recommendations for the evolution of rules, policies and structures of government and local government institutions as well as institutions managing the distribution of European Union funds.

Słowa kluczowe

PL

nowa mobilność; instytucjonalizm; polityka transportowa; projekty transportowe

EN

new mobility; institutionalism; transport policy; transport project

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
• Czasopismo: Transport Miejski i Regionalny
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 9
• Strony: 8--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Krych Andrzej

• Biuro Inżynierii Transportu Sp. J., 61-251 Poznań, os. Orła Białego 74/117

Bibliografia

• 1. Pieliński B., Instytucjonalizmy w analizach polityki społecznej, Raport, Instytut Polityki Społecznej UW [dostęp: 29.06.2023] http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/obce/instytucjonalizmy.pdf
• 2. Przesławska D., Nowa Ekonomia Instytucjonalna – główne tezy, Wykład UW [dostęp: 29.06.2023] https://prawo.uni.wroc.pl/sites/default/files/students-resources/Ekonomia%20instytucjonalna1.pdf
• 3. Godłów-Legiędź J., O naturze zjawisk gospodarczych i pożytkach płynących z interdyscyplinarności w naukach społecznych, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 2017, tom 78.
• 4. Myszczyszyn J., Wykorzystanie analizy kilometrycznej w ocenie wpływu kolei żelaznych na wzrost gospodarczy Niemiec, Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, 2019.
• 5. The Kauffman Foundation Conference on intellectual property and innovation. Centre on Law, Innovation and Economic Growth of the Washington University Scholl of Law, St Louis, 2009.
• 6. Introduction to Understanding the Process of Economic Change, [dostęp: 29.06.2023] https://econpapers.repec.org/bookchap/pupchapts/7943–1.htm
• 7. Wolański M., Skuteczność interwencji publicznej w zakresie mobilności miejskiej. Oficyna wydawnicza SGH, Warszawa 2022.
• 8. Krych A., Proces urbanizacji a problem zatłoczenia motoryzacyjnego, w: Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego. Materiały II Konferencji N-T. SITK RP, Oddział Poznań 1999.
• 9. Niskoemisyjność i efektywność energetyczna. Raport o stanie polskich miast (red. Racewicz I.), Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2017.
• 10. Krych A., Energochłonność jako kryterium optymalizacji miejskiego transportu publicznego, „Transport Miejski i Regionalny”, 2019, nr 6.
• 11. Krych A., Energetyczna oś kryterialna w planowaniu ruchu zrównoważonego, w: Planowanie ruchu a wyzwania globalne (red. A. Krych), Annały inżynierii ruchu i planowania transportu, t. 3 (XI), SITK RP, Oddział Poznań, 2019.
• 12. Ustawa z 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej, Dz. U. 2016 poz. 831.
• 13. Wilson B., Metropolis. Największy wynalazek ludzkości, Czarna Owca, Warszawa 2022.
• 14. Olesków-Szłapka J., Pawłyszyn I., Przybylska J., Sustainable Urban Mobility Poznan and Oslo – Actual State and Development Perspectives, “Sustainability”, vol. 12, Issue 16, 2020, https:// doi.org/10.3390/su12166510.
• 15. Diagnoza polityki transportowej M. Poznania, oprac. BIT, Urząd Miasta Poznania, 2019.
• 16. Badania ankietowe i aktualizacja modelu ruchu. Wykonanie pomiarów ruchu i potoków pasażerskich wraz z opracowaniem wyników, Raport końcowy z realizacji etapu III. BIT-PSB UM Poznania, 2019.
• 17. Roösler J., Prawie 227 mln pasażerów w komunikacji miejskiej, w: portal internetowy Transport publiczny. Wiadomości, styczeń 2023 [dostęp: 20.02.2023] https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/poznan-prawie-227-mln-pasazerow-w-komunikacji-miejskiej-76988.html
• 18. Krych A., Logika interwencji w transporcie miejskim, w: Wydajność systemów transportowych (red. Krych A., Rychlewski J.), Materiał IX Konferencji N-T, SITK RP, Oddział Poznań, 2013.
• 19. Krych A., Komunikacja w strategii rozwoju podmiejskiej gminy Rokietnica, w: Materiały III Konferencji N-T. „Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego”, SITK RP, Oddział Poznań, 2001.
• 20. Ignaszewski F., Krych A., Symulacja procesu urbanizacji w korytarzu transportowym aglomeracji, w: Materiały IV Konferencji N-T. „Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego”, SITK RP, Oddział Poznań, 2003.
• 21. Starowicz W., Nowa polityka transportowa miasta Krakowa na lata 2016–2025 w duchu koncepcji SUMP, „Annały inżynierii ruchu i planowania transportu”, tom 1 (XI), SITK RP, Oddział w Poznaniu, 2017.
• 22. Polityka Mobilności Transportowej Miasta Poznania, UM Poznania, Poznań, 2021.
• 23. Monsalve C., Allen F., Wolański M., Czapski R., Sung N., Wang W., Urban Mobility in Eastern Poland: The Way Forward. The World Bank, 2015.
• 24. Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres 2008–2040 na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych. Załącznik nr 2 do: Założenia do prognoz ruchu. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa, 2016.
• 25. Krych A., Thiem J., Kluczowe aspekty mobilności w procesie transformacji regionów, w: Nowe środki transportu i formy mobilności (red. Rychlewski J.), Annały inżynierii ruchu i planowania transportu, tom 5 (XIV), SITK RP, Oddział Poznań, 2023.
• 26. Petschow U., Wlodarski W., Stand und Potenziale der ElbeBinnenschifffahrt und deren wirtschaftliche Wirkungen auf die ElbeRegion. Schriftenreihe des IOW 194/09, Berlin 2009.
• 27. Szymalski W., Wiśniewski J. (red.), Żegluga czy kolej? Perspektywy zrównoważonego transportu w Polsce do 2050 roku, Raport Fundacji WWF Polska, Warszawa 2020.
• 28. Kolej w województwach – wykorzystanie i polityka transportowa, Urząd Transportu Kolejowego, Warszawa 2019.
• 29. Krych A., Implementacja strumienia innowacji 3R w transporcie miejskim, w: Horyzont 20150. Lepszy transport & Lepsze miasto (red. A Krych A.), Annały inżynierii ruchu i planowania transportu, tom 4 (XIII), SITK RP, Oddział Poznań 2021.