1,2,3-Trichloropropan

• Autorzy: Skowroń J.

Warianty tytułu

EN

1,2,3-Trichloropropane

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

1,2,3-Trichloropropan (TCP) jest stosowany w syntezie organicznej do produkcji polimerów, dichloro propenu, heksafluoropropylenu oraz jako czynnik sieciujący w syntezie polisiarczków, elastomerów. Ponieważ 1,2,3-trichloropropan jest substancją rozpuszczającą oleje, wosk i żywice, a słabo rozpuszczalną w wodzie, dlatego stosuje się ją jako środek czyszczący, do usuwania farb i lakierów oraz środek odtłuszczający. Narażenie zawodowe na 1,2,3-trichloropropan dotyczy osób zatrudnionych przy produkcji polimerów, dichloropropenów, w syntezie organicznej związków oraz stosowaniu związku jako rozpuszczalnika i środka czyszczącego. W środowisku związek występuje w wodzie do picia. 1,2,3-Trichloropropan został zgłoszony do opracowania normatywu higienicznego przez Zakłady Chemiczne ZACHEM z Bydgoszczy, gdzie jest stosowany do produkcji polimerów i dichloropropenu. Na działanie związku jest narażonych około 58 pracowników. Stężenia 1,2,3-trichloropropanu na stanowiskach pracy kształtują się na poziomie 0,05 ÷ 0,44 mg/m3. Głównymi drogami narażenia na 1,2,3-trichloropropan w warunkach pracy zawodowej są układ oddechowy i skóra. Pary 1,2,3-trichloropropanu działają drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę. U osób narażonych na 1,2,3-trichloropropan o stężeniu 600 mg/m3 (100 ppm) przez 15 min obserwowano po-drażnienie błony śluzowej gardła i oczu. Osoby narażone odczuwały również nieprzyjemny zapach związku. Akceptowalny poziom stężenia 1,2,3-trichloropropanu dla 8-godzinnego narażenia ustalono na poziomie 300 mg/m3 (50 ppm). 1,2,3-Trichloropropan jest związkiem szkodliwym po podaniu drogą dożołądkową. Wartość LD50 1,2,3-trichlo-propanu po podaniu per os niegłodzonym 5 samcom szczurów rasy Carworth-Wistar ustalono na poziomie 450 mg/kg m.c. Podobne wartości LD50 otrzymano dla myszy, świnek morskich, królików i szczurów, które wynosiły odpowiednio: 369; 340; 380 oraz 505 mg/kg. U zwierząt obserwowano objawy ze strony układu nerwowego: zjeżenie sierści, ślinienie się, zmniejszenie sprawności ruchowej oraz śpiączkę poprzedzającą zgon. W badaniach patomorfologicznych narządów wewnętrznych stwierdzono krwotoki, głównie w wątrobie i nerkach. Wartość LD50 1,2,3-trichloropropanu po podaniu na skórę królika ustalono na poziomie 2500 mg/kg m.c. U myszy i szczurów narażenie inhalacyjne na 1,2,3-trichloropropan powodowało podrażnienie górnych dróg oddechowych oraz zmiany w tkance nosowej. Skutkami narażenia drogą dożołądkową były: hepatotoksyczność, nefrotoksyczność i kardiopatia. Zmiany patologiczne obserwowano także w oskrzelach i przedżołądku. 1,2,3-Trichloropropan wykazywał działanie mutagenne po aktywacji metabolicznej w testach Amesa z Salmonella typhimurium i powodował indukcję wymiany chromatyd siostrzanych w komórkach jajnika V79 chomika chińskiego. W badaniach działania rakotwórczego 1,2,3-trichloropropanu stwierdzono występowanie nowotworów o różnym umiejscowieniu u szczurów i myszy obu płci, którym związek podawano per os w dawkach 3 ÷ 60 mg/kg m.c. przez 2 lata. Rakotwórcze, mutagenne i genotoksyczne działanie substancji wynika głównie z tworzenia w trakcie przemian metabolicznych elektrofilnych metabolitów, które mogą oddziaływać na białka, DNA czy RNA. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) uznała 1,2,3-trichloropropan za czynnik prawdo-podobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2A), a ACGIH (1996) zaklasyfikowała związek do grupy A3, a więc związków o udowodnionym działaniu rakotwórczym na zwierzęta i nieznanym działaniu rakotwórczym na ludzi. W Polsce nie ustalono wartości NDS 1,2,3-trichloropropanu. W światowych wykazach normatywów higienicznych w większości państw dopuszczalne stężenia TCP ustalono na poziomie 60 mg/m3. W Fin-landii wartość TLV 1,2,3-trichloropropanu przyjęto na poziomie 18 mg/m3 (3 ppm), a w Danii na poziomie 0,12 mg/m3 (0,02 ppm). OSHA wartość PEL 1,2,3-trichloropropanu ustaliła na poziomie 300 mg/m3 (50 ppm). Natomiast NIOSH zaliczył związek do grupy związków rakotwórczych i ustalił wartość REL na poziomie 60 mg/m3 (10 ppm). Podstawą ustalenia wartości TLV przez ACGIH na poziomie 60 mg/m3 (10 ppm) były wyniki badań NTP (1991), na których podstawie dawkę 16 mg/kg/dzień przyjęto za największą dawkę niewywołującą niekorzystnych zmian w wątrobie i nerkach u samic szczurów rasy F344, które uznano za najbardziej wrażliwe na działanie toksyczne związku. Wartość NDS 1,2,3-trichloropropanu równą 7 mg/m3 obliczono na podstawie wartości NOAEL wyznaczonej w 17-tygodniowych badaniach na szczurach, którą przeliczono na równoważne dla człowieka stężenie tego związku w powietrzu, a następnie podzielono przez odpowiednie współczynniki niepewności. Ze względu na to, że skóra stanowi istotną drogę narażenia (zmiany w narządach wewnętrznych po podaniu substancji na skórę królika) normatyw oznakowano substancji literami: „Sk” (substancja wchłania się przez skórę), „Rakotw. Kat. 2” (substancja rakotwórcza, kategoria 2) oraz „Ft” (substancja działająca toksycznie na płód, repro. Kat. 2). Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) 1,2,3-trichloropropanu.

EN

1,2,3-Trichloropropane (TCP) is a colorless to strawcolored liquid with an odor described as similar to that of trichloroethylene or chloroform. 1,2,3-Trichloropropane has been used as a chemical intermediate in the production of polysulfone liquid polymers and dichloropropene, as a cross-linking agent in the synthesis of polysulfides, and in the synthesis of hexafluoropropylene. It has also been used as a solvent for fats, varnishes and lacquers. The main routes of occupational exposure to 1,2,3-trichloropropane are the respiratory tract and skin. The vapors of 1,2,3-trichloropropane cause irritation of the eyes, respiratory tract and skin in humans and animals. 1,2,3-Trichloropropane has demonstrated moderately acute oral toxicity. TCP exhibits a genotoxic effect both in vitro (with S9 mix) and in vivo (application by gavage/DNA adducts). Carcinogenicity, mutage-nicity and genotoxicity of the compound depend on its metabolic products bind covalently to protein DNA or RNA. Increased incidence of tumors have been reported in rats and mice administered 1,2,3-tri-chloropropane by gavage in a dose of 3–60 mg/kg b.w. for 2 years. IARC considered these results clear evidence of carcinogenicity of 1,2,3-trichloropropane in animals and assigned the chemical to the 2A group (probably carcinogenic to humans). ACGIH ranked chemical as A3, Confirmed Animal Carcino-gen with Unknown Relevance to Human. There are no data on the effects of TCP on human reproduction. Studies performed in rats provided no evidence of alteration of fertility or of embryotoxic effects. The MAC (TWA) value was calculated on the basis of the NOAEL value in mice and rats exposed to 1,2,3-tri-chloropropane at a dose of 8, 16, 32, 63, 125 or 250 mg/kg b.w. for 17 weeks. The highest re-ported oral dose of 1,2,3-trichloropropane that did not have an adverse effect on the liver and kidneys of female rats, the most sensitive sex and species, was 16 mg/kg b.w. , which corresponded to an inhalation concentration of 112 mg/m3. Taking into account the limited database for humans, the road of animal exposure and that female rats are more sensitive to the carcinogenic effects of 1,2,3-trichloropropane than humans, the MAC (TWA) value of 7 mg/m3 was proposed. Skin (“Sk”) notation is recommended. No STEL and BEI values have been proposed.

Słowa kluczowe

PL

1,2,3-trichloropropan; działanie rakotwórcze; najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)

EN

1,2,3-trichloropropane; carcinogenicity; MAC (TWA)

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2009
• Tom: Nr 1 (59)
• Strony: 69--104
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Skowroń J.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1.ACGIH (2005) [komputerowa baza danych].
• 2.Alpert J.R. (1982) Acute toxicity studies with 1,2,3-trichloropropane. Report to Shell Oil Co. OTS 0515726 [dane niepublikowane, cyt. za ATSDR 1992].
• 3.ATSDR (1992) Agency for Toxic Substances and Disease Registry, U.S. Public Health Service. Toxicological profile for 1,2,3-trichloropropane (https://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp57.html).
• 4. CHEMinfo (2006) [d.base].
• 5. Clark D.G. (1977) Acute toxicity, skin and eye irritancy and skin sensitizing potential of 1,2,3-trichloropropane. Report to Shell Oil Co. OTS 0515731 [dane niepublikowane, cyt. za ATSDR 1992].
• 6.Dictionary of substances and their effects (1994) [Red.] M.L. Richardson, S. Gangolli 1,2,3-Trichloropropane. The Royal Society of Chemistry, England, vol. 7, 625.
• 7. Drew R.T., Patel J.M., Fan-Nan Lin (1978) Changes in serum enzymes in rats after inhalation of organic solvents singly and in combination. Toxicol. Appl. Pharmacol. 45, 809–819.
• 8.Gingell R. i in. (1987) Toxicokinetics of 1,2-dibromo-3-chloropropane (DBCP) in the rat. Tox-icol. Appl. Pharmacol. 91, 386–394.
• 9.Gushow T.S., Quast J.F. (1984) 1,2,3-Trichloropropane: acute inhalation toxicity evaluation in male rats and mice. Report to Dow Chemical Co. OTS 0510175 [dane niepublikowane, cyt. za ATSDR 1992].
• 10.Hardin B.D. i in. (1981) Testing of selected workplace chemicals for teratogenic potential. Stand. J. Work. Environ. Health, 7 (suplement 4), 66–75.
• 11.Haworth S. i in. (1983) Salmonella mutagenicityt test results for 250 chemicals. Environ. Muta-gen. 5 (suplement 1), 3–12.
• 12.HSDB (2003) [d.base].
• 13.International Agency for Research on Cancer (IARC) – Summaries and evaluations, 1,2,3-tri-chloropropane (group 2A) (1995), vol. 63 (http://www.inchem.org/documents/iarc/vol63/1,2,3-trichloropropane.html).
• 14.IUCLID Dataset, European Commission (2000) (http://ecb.jrc.it).
• 15.Johannsen F.R. i in. (1988) Evalutaion of the subchronic and reproductive effects of a series of chlorinated propanes in the rat. I. Toxicity of the 1,2,3-tichloropropane. J. Toxicol. Environ. Health 25(3), 299–315.
• 16.Mahmood N.A., Overstreet D., Burka L.T. (1991) Comparative disposition and metabolism of 1,2,3-trichloropropane in rats nad mice. Drug Metab. Dispos. 19, 411–418.
• 17.McOmie W.A., Barnes T.R. (1949) Acute and subacute toxicity of 1,2,3-trichloropropane in mice and rabbits. Fed. Proc. 8, 319 [cyt. za ATSDR 1992].
• 17.Merrick B.A. i in. (1987) Chemical reactivity, cytotoxicity and mutagenicity of chloropropanes. Toxicol. Appl. Pharmacol. 91, 46–54.
• 18.Miller J.A., Miller E.C. (1977) Ultimate chemical carcinogens as reactive mutagenic electro-philes. [W:] Origins of Human Cancer Book B Mechanisms of Carcinogenesis. Cold Spring Harbor Conferences on Cell Proliferation, vol. 4, 605–626.
• 19.Mirsalis J. i in. (1983) Induction of unscheduled DNA synthesis (UDS) in hepatocytes follow-ing in vitro and in vivo treatment. Environ. Mutagen. 5, 482.
• 20.Moody D.E. i in. (1981) Correlation among the changes in hepatic microsomal components after intoxication with alkyl halides and other hepatotoxins. Mol. Pharmacol. 20(3), 685–693. 21.NTP, National Toxicology Program (1993). Toxicology and carcinogenesis studies of 1,2,3-tri-chloropropane (CAS NO. 96-18-4) in F344/N rats and B6C3F1 mice (gavage studies). U.S. De-partment of Health and Human Services. Technical Raport No. 384.
• 22.OSH RESEARCHER (2003) [d.base].
• 23.Reproductive toxicity of 1,2,3-trichloropropane (CAS No. 96-18-4) administered by gavage in CD-1 Swiss mice (1990). NTP Raport No. RACB91039 (http://ntp-server.niehs.nih.gov/ htdocs/RT-studies/RACB91039.html).
• 24.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji nie-bezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. DzU nr 201, poz. 1674. 25.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217, poz. 1833, zmiana: DzU 2005 nr 212, poz. 1769.
• 26.RTECS (2006) [d.base].
• 27.Ruth J.H. (1986) Thresholds and irritation levels of several chemical substances. A Review. Am. Ind. Hyg. Assoc. J., 47, 142–151.
• 28.Saito-Suzuki R., Teramoto S., Shirasu Y. (1982) Dominant lethal studies in rats with 1,2-di-bromo-3-chloropropane and its structurally related compounds. Mutation Research 101, 321–327.
• 29. Sax’s Dangerous properties of industrial materials (2000) [Red.] N.J. Sax, R.J. Lewis. 10th ed. New York, Van Nostrand Reinhold.
• 30.Shcherban N.G., Piten’ko N.N. (1976) Effect of trichloropropane and pentachloropropane on the body of warm blooded animals. Tr. Khar’k Med. Inst. 124, 27–29.
• 31.Sidorenko G.I. i in. (1979) Study of the combined action of a group of chlorine derivatives of hydrocarbons entering the organism by inhalation. Environ. Health Prospect. 30, 13–18. 32.Silverman L., Schulte H.F., First M.W. (1946) Further studies on sensory response to certain industrial solvents vapors. J. Ind. Hyg. Toxicol. 28, 262–266 [cyt. za ATSDR 1992]. 33.Smyth H.F. i in. (1962) Range-finding toxicity data: List VI. Ind. Hyg. J. 23, 95–107. 34.Stolzenberg S.J., Hine C.H. (1980) Mutagenicity of 2- and 3- carbon halogenated compounds in the Salmonella/mammalian-microsome test. Environ. Mutagen. 2(1), 59–66. 35.Villeneuve D.C. i in. (1985) Results of a 90-day toxicity study on 1,2,3- and 1,1,2-trichlo-ropropane administered via thw drinking watwer. The Science of the Total Environment 47, 421–426.
• 36.Volp R.F. i in. (1984) Disposition of 1,2,3-trichloropropane in the Fischer 344 rat: conventional and physiological pharmacokinetics. Toxicol. Appl. Pharmacol. 75, 8–17.
• 37.Von der Hude W. i in. (1987) Genotoxicity of three-carbon compounds evaluated in the SCE test in vitro. Environ. Mutagen. 9(4), 401–410.
• 38.Weber G.L., Spies I.G. (1990) Covalent interactions of 1,2,3-trichloropropane with hepatic ma-cromolecules: studies in the male F-344 rat. Toxicol. Appl. Pharmacol. 104, 395–402. 39.Weber G.L. i in. (1991) Identyfication of the urinary metabolites of [1,2,3-13C3]-trichloropropane in the rat by 13C-nuclear magnetic resonance spectroscopy. Toxicologist 11, 51.
• 40.Weber G.L., Spies I.G. (1992) In vitro metabolism and bioactivation of 1,2,3-trichloropropane. Toxicol. Appl. Pharmacol. 113, 152–158.
• 41.Williams G.M., Mori H., McQueen C.A. (1989) Structure-activity relationships in the rat hepa-tocyte DNA-repair test for 300 chemicals. Mutat. Res. 221, 263–286.
• 42.Wnuk M., Szymczak W. (1998) 1,2,3-Trichloropropan. Wytyczne Szacowania Ryzyka Zdrowotnego dla Czynników Rakotwórczych 7, 45–63. Łódź, Wyd. IMP.