Aspekty kompetencyjne kierowania bezpieczeństwem narodowym w warunkach stanu wyjątkowego

• Autorzy: Kitler W.

Warianty tytułu

EN

The remit of national security management in a state of emergency

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Stan wyjątkowy jest jednym z trzech stanów nadzwyczajnych określonych w Konstytucji z 1997 r., a jednocześnie jednym z dwóch, obok stanu wojennego, które wymagają udziału dwóch organów w ich ogłaszaniu. Ten przejaw demokratyzacji ustroju państwa, ochrony przez uzurpowaniem sobie nadmiaru władzy przez jeden organ, a także próba zmuszenia egzekutywy do współpracy, nie jest najlepszym rozwiązaniem z punktu widzenia sprawności rządzenia państwem, szczególnie w takich okolicznościach, gdy wystąpią przesłanki wprowadzenia stanu nadzwyczajnego. Bez wątpienia było to konieczne po 1992 roku, w okresie przejściowym, lecz obecnie udział dwóch organów władzy publicznej (po kolei: rady ministrów, prezydenta) w proklamowaniu trzeciego (sejm) w uznaniu, lub nie, postanowienia prezydenta o wprowadzeniu stanu wyjątkowego (wręcz szczególnie tego stanu) może łączyć się z ostrą rywalizacją i, jak słusznie się zauważa, paraliżem decyzyjnym w razie wystąpienia potrzeby nagłej reakcji . Zważywszy na przesłanki, trudno się oprzeć wrażeniu, że instytucja stanu wyjątkowego i procedura jego wprowadzania sięga czasów już dość odległych, zaś przesłanki spowodowane działaniami terrorystycznymi oraz działaniami w cyberprzestrzeni to już inne, całkiem nowego typu warunki. W doktrynie słusznie się przyjmuje, że przesłanki wprowadzenia stanu wyjątkowego dotyczą bezpieczeństwa wewnętrznego, jednak nie można się zgodzić z dość powszechnym poglądem, że przy wprowadzaniu stanu wyjątkowego chodzi o ochronę przed zagrożeniami wewnętrznymi . Nie można, ponieważ zagrożenie wewnętrzne powinno mieć swoje źródło, i skutek, wewnątrz państwa, a - niestety - przyczyny zagrożenia konstytucyjnego ustroju pań-stwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, jak choćby szantaż polityczny, działania o charakterze terrorystycznym lub działania w cyberprzestrzeni mogą mieć charakter zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny. Ustawodawca co prawda uznał, że działania o charakterze terrorystycznym lub działania w cyberprzestrzeni mogą się wiązać z pojawieniem się przesłanki do wprowadzenia stanu wojennego, a więc w konsekwencji zewnętrznego zagrożenia państwa, jednak należy wziąć pod uwagę fakt, że nie każde zagrożenie zewnętrzne wiąże się z wprowadzeniem stanu wojennego. Musi ono przede wszystkim spełniać wymóg posiadania cechy zagrożenia militarnego, a dokładnie rzecz ujmując - wiązać się ze wszystkimi formami agresji określonymi w prawie międzynarodowym . Celem niniejszego artykułu jest wskazanie i omówienie aspektów kompetencyjnych, kierowania bezpieczeństwem narodowym w warunkach stanu wyjątkowego.

EN

A state of emergency is one of the three states defined in the Constitution of 1997 and, at the same time, one of the two states, apart from the state of war, which require two governing bodies to announce them. This manifestation of the democratic political system, protection against a single authority usurping excessive power, as well as an attempt to force the executive to cooperate, are not the best solutions in terms of the efficiency of state governance, especially under the circumstances in which there are presumptions to introduce a state of emergency. Without doubt, this was necessary after 1992 during the transitional period but, nowadays, the contribution of two public authorities (in turn: the Council of Ministers and the President) to proclaim, and the third one (the Parliament) to recognise or not, the President’s resolution on the introduction of a state of emergency (especially this state) can be related to acute rivalry and, as rightly observed, to decision-making paralysis in the case of the need for an emergency response . Considering the presumptions, it is hard to resist the impression that the institution of a state of emergency and the procedure for its introduction date back to the old times, while the presumptions due to terrorist activities and actions in cyberspace make different conditions of a totally new type. The doctrine rightly assumes that the presumptions for the introduction of a state of emergency are related to internal security; however, one cannot agree with the quite common view that the introduction of a state of emergency is about protection against internal threats . This is due to the fact that an internal threat should have its source and result within the state and, unfortunately, the reasons for a threat to the constitutional political system, to the safety of citizens and public order, such as political blackmail, terrorist activities or cyberspace actions can be of both an internal and external nature. Although the legislator decided that terrorist activities and cyberspace actions can be related to the appearance of a presumption to introduce a state of war and, thus, consequently an external threat to the state, it should be borne in mind that not every external threat is linked to the introduction of a state of war. First of all, it must match the characteristics of a military threat and, more accurately, it must be related to all forms of aggression defined in international law. The aim of this article is to indicate and discuss the remit of national security management during a state of emergency.

Słowa kluczowe

PL

bezpieczeństwo narodowe; bezpieczeństwo wewnętrzne; stan wyjątkowy; kierowanie bezpieczeństwem narodowym

EN

national security; internal security; state of emergency; national security management

• Wydawca: Akademia Sztuki Wojennej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe AON
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 4(97)
• Strony: 34--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz.

Twórcy

autor

Kitler W.

• Akademia Obrony Narodowej

Bibliografia

• [1] Bożek M., komentarz art. 8, [w:] Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. Komentarz, red. M. Czuryk, M. Karpiuk, M. Mazuryk, Wyd. TWO, Warszawa 2012.
• [2] Brzeziński M., Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach, wyd. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2007.
• [3] Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Kantor wydawniczy ZAKAMYCZE, Zakamycze 2003.
• [4] Karpiuk M., Władza ustawodawcza, [w:] M. Bożek, M. Karpiuk, J. Kostrubiec, K. Walczuk, Zasady ustroju politycznego państwa, PWP Iuris, Poznań 2012.
• [5] Kitler W., Doświadczenia i stan obecny rozwiązań w zakresie realizacji zadań obronnych przez organy samorządu terytorialnego, [w:] Samorząd terytorialny w obronie narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, W. Kitler (red.), AON, Warszawa 2006.
• [6] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 maja 1997 r., Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 z późn. zm.
• [7] Leoński Z., Samorząd terytorialny w RP, wyd. 4, Wyd. C.H. Bec.
• [8] Mażewski L., Bezpieczeństwo publiczne. Stany nadzwyczajne w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1918-2009, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010.
• [9] Organy kierowania oraz ich organy doradcze i sztabowe - ich kompetencje i wzajemne relacje, kier. nauk. W. Kitler, w ramach projektu badawczego nt. System bezpieczeństwa narodowego RP, finansowanego ze środków NCBiR - umowa Nr DOBR/0076/R/ID1/2012/03 z dnia 18.12.2012 r., numer rejestracyjny projektu: O ROB/0076/03/001, Kierownik Projektu: prof. dr hab. inż. Waldemar KITLER.
• [10] Prokop K., Stany nadzwyczajne w konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Temida 2, Białystok 2005.
• [11] Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych nr 3314(XXIX) z 14 grudnia 1974 r. w sprawie definicji agresji, Nowy Jork, 14 grudnia 1974 r., [w:] M. Fleming, Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych, uzupełnienie i redakcja M. Gąska, E. Mikos-Skuza, AON, Warszawa 2003.
• [12] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 5 czerwca 1937 r. o toku instancji i trybie postępowania władz przy wykonywaniu przepisów ustawy o stanie wyjątkowym, Dz.U. z 1937 r., nr 48, poz. 373.
• [13] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w czasie stanu wyjątkowego, Dz.U. 2003 nr 89 poz. 821.
• [14] Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wyjątkowym, Dz.U. 2002, nr 115, poz. 985, ze zm.
• [15] Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, Dz.U. z 2001, nr 142, poz. 1590, ze zm.
• [16] Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, Dz.U. 2007, nr 65, poz. 437 z późn. zm.

Uwagi

PL

Treść artykułu stanowią wybrane fragmenty opracowania autora w zadaniu pt. Organy kierowania oraz ich organy doradcze i sztabowe - ich kompetencje i wzajemne relacje, kier. nauk. W. Kitler, w ramach projektu badawczego nt. System bezpieczeństwa narodowego RP, finansowanego ze środków NCBiR - umowa Nr DOBR/0076/R/ID1/2012/03 z dnia 18.12.2012 r., numer rejestracyjny projektu: O ROB/0076/03/001, Kierownik Projektu: prof. dr hab. inż. Waldemar Kitler.

EN

The contents of the article are selected fragments of the author’s study: Organy kierowania oraz ich organy doradcze i sztabowe - ich kompetencje i wzajemne relacje, chief scientist W. Kitler, within a research project System bezpieczeństwa narodowego RP, financed by NCRD (the National Centre for Research Development) agreement No DOBR/0076/R/ID1/2012/03 of 18.12.2012 r., registration No: O ROB/0076/03/001, Project Supervisor: prof. dr hab. inż. Waldemar Kitler.