Zastosowanie współczynnika Schindlera do oceny podatności na degradację zbiorników małej retencji

• Autorzy: Skoczko I. , Szatyłowicz E.

Warianty tytułu

EN

Application of Schindler’s factor for susceptibility to degradation of small water reservoirs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbiorniki małej retencji stają się specyficznym rodzajem sztucznego jeziora, które jest podatne na zatrzymywanie związków biogennych. W wyniku tego przekształcają się w ekosystemy czułe na przyśpieszenie procesów eutrofizacji. Specyfika funkcjonowania akwenów retencyjnych polega na ciągłym transporcie różnych form materii ze zlewni, a następnie jej akumulacji w danym zbiorniku. Następstwem tego procesu bywa częściowa lub całkowita utrata walorów użytkowych. W województwie podlaskim wybudowano ponad 20 sztucznych zbiorników zaporowych. Większość tych akwenów powstała na skutek rozwoju programu małej retencji. W artykule przedstawiono charakterystykę wybranych obiektów małej retencji w województwie podlaskim. Scharakteryzowano i oceniono podatność na degradację zbiorników zaporowych: Bachmaty, Dojlidy, Jasionówka, Michałowo, Topiło. Do oceny podatności na degradację zastosowano współczynnik Schindlera, który określa stosunek zsumowanej powierzchni zbiornika wodnego i jego zlewni do objętości tego zbiornika. Oceniono też wpływ zagospodarowania zlewni oraz podłoża gruntowego na stopień degradacji.

EN

The small retention reservoirs have become a specific type of artificial lake, which is susceptible to retention of nutrients. As a result, they are becoming ecosystems sensitive to acceleration of eutrophication processes. The specificity of the functioning of the reservoirs retention is a continuous transport of various forms of matter from the catchment and its accumulation in the water reservoirs. The consequence of this process is sometimes partial or total loss of usability. In Podlaskie it built more than 20 artificial reservoirs. Most of these reservoirs created by the development of small retention program. This paper presents the characteristics of selected small retention in Podlaskie. They characterized and evaluated the susceptibility to degradation reservoirs: Bachmaty, Dojlidy, Jasionówka Michałowo, Topiło. To evaluate the susceptibility to degradation Schindler’s factor was used, which is the ratio of the sum of accumulated surface water reservoir and its catchment area to the volume of the reservoir. The influence of catchment land and subsoil on the degree of degradation was assessed.

Słowa kluczowe

PL

zasoby wodne; degradacja; współczynnik Schindlera; mała retencja

EN

water resources; degradation; Schindler's factor; small retention

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Budownictwo i Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 6, no. 3
• Strony: 137--143
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Skoczko I.

• Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45A, 15-351 Białystok

autor

Szatyłowicz E.

• Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45A, 15-351 Białystok

Bibliografia

• Chełmicki W. (2002). Woda: zasoby, degradacja, ochrona. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kajak Z. (1995). Eutrofizacja nizinnych zbiorników zaporowych. Procesy biologiczne w ochronie i rekultywacji nizinnych zbiorników zaporowych. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź, 33-41.
• Klimaszyk P., Joniak T. (2008). Wpływ zlewni leśnej na jakość wód jeziora Piaseczno Małe. W: Materiały IV Konferencji Naukowej nt. „Aktywne metody ochrony przyrody w zrównoważonym leśnictwie. Woda dla lasu, las dla wody. Rogów.
• Klimaszyk P., Rzymski P. (2011). Właściwości fizycznochemiczne spływu powierzchniowego z leśnej zlewni – potencjalna rola spływu w kształtowaniu jakości wody drobnego zbiornika wodnego. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, No. 49, 338-344.
• Koc J., Ciećko C., Janicka R., Rochwerger A. (1996). Czynniki kształtujące pozom mineralnych form azotu w wodach obszarów rolniczych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, No. 440, 175-183.
• Kornaś M., Grześkowiak A. (2011). Wpływ użytkowania zlewni na kształtowanie jakości wody w zbiornikach wodnych zlewni rzeki Drawa. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, Vol. 11, No. 33, 125-137.
• Kostrzewski A. (1991). Koncepcja programu: Monitoring obiegu materii, kompleksowy monitoring środowiska przyrodniczego w podstawowych typach geoekosystemów, Polski Komitet Naukowy przy Prezydium PAN „Człowiek i Środowisko”, Poznań.
• Kudelska, D., Cydzik, D., Szoszka, H. (1994). Wytyczne monitoringu podstawowego jezior. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• Kwiatkowski W., Gajko K. (2011). Wstęp i diagnoza stanu środowiska przyrodniczego. Tom I. Opracowanie wykonane na zlecenie Prezydenta miasta Białegostoku, Białystok.
• Miazga M. (2013). Ocena naturalnej podatności na degradację oraz jakość wód zbiornika Wapienica. Acta Geographica Silesiana, No. 13, 43-49.
• Mioduszewski W. (2006). Małe zbiorniki wodne. Wydawnictwo IMUZ, Falenty.
• Niepublikowane materiały Nadleśnictwa Hajnówka.
• Niepublikowane materiały udostępnione przez gminę Michałowo.
• Opracowanie Urzędu Gminy Jasionówka (2005).
• Program ochrony środowiska dla gminy Dubicze Cerkiewne na lata 2004-2011 (2004). Białystok.
• Schindler D.W. (1971). A hypothesis to explain differences and similarities among lakes in experimental Lake area Northwestern Ontario. Journal of the Fisheries Research Board of Canada, Vol. 28, No. 2, 295-301.
• Siemieniuk A., Szczykowska J., Wiater J. (2015). Symptoms of water eutrophication in the Bachmaty Reservoir. Journal of Ecological Engineering, Vol. 16, No. 4, 89-95.
• Stefanidis K., Papastergiadou E. (2012). Relationships between lake morphometry, water quality, and aquatic macrophytes, in greek lakes. Fresenius Environmental Bulletin, Vol. 21, No. 10, 3018-3026.
• Szatyłowicz E., Matulewicz D., Skoczko I. (2015). Assessment of susceptibility to degradation by Schindler factor of selected reservoirs in Podlaskie – part I. Journal of Ecological Engineering, Vol. 16, No. 4, 81-88.
• Szoszka H., Kolada A., Gołub M., Cydzik M. (2007). Ramowa Dyrektywa Wodna w Polsce – typologia jezior, ustalanie warunków referencyjnych, metody oceny i klasyfikacji na podstawie elementów biologicznych - część 2, 5. Warszawa.
• Wiater J., Siemieniuk A., Szczykowska J. (2012). Rola zbiornika małej retencji w kształtowaniu jakości wód powierzchniowych. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, No. 6, 277-280.