Zastosowanie chromatografii gazowej do oznaczania 1,4-dioksanu w powietrzu na stanowiskach pracy

• Autorzy: Kondej Dorota , Woźnica Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.54215/PiMOSP/5.119.2023

Warianty tytułu

EN

Application of gas chromatography for the determination of 1,4-dioxane in the air at workplaces

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

1,4-Dioksan to lotna ciecz o słabym zapachu, która dobrze rozpuszcza się w wodzie i większości rozpuszczalników organicznych. Jako łatwopalna ciecz stwarza zagrożenie pożarowe. 1,4-Dioksan jest niestabilny w podwyższonej temperaturze i ciśnieniu i może tworzyć mieszaniny wybuchowe. Substancja jest stosowana głównie jako rozpuszczalnik w produkcji innych substancji chemicznych, jako rozpuszczalnik do farb drukarskich, powłok i klejów oraz jako odczynnik laboratoryjny. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE 1272/2008) 1,4-dioksan został sklasyfikowany jako substancja rakotwórcza, łatwopalna, drażniąca na oczy oraz drażniąca na układ oddechowy. W artykule przedstawiono metodę oznaczania 1,4-dioksanu w powietrzu na stanowiskach pracy, znowelizowaną ze względu na proponowaną zmianę wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla tej substancji. Metoda polega na adsorpcji 1,4-dioksanu na węglu aktywnym, desorpcji mieszaniną propan-2-olu i disiarczku węgla oraz analizie chromatograficznej (GC-FID) otrzymanego roztworu. Metoda umożliwia oznaczanie 1,4-dioksanu w zakresie stężeń 2,2 ÷ 44 mg/m³ (gdy NDS 22 mg/m³) lub 0,73 ÷ 14,6 mg/m³ (gdy NDS 7,3 mg/m³), tj. 1/10 ÷ 2 proponowanych wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia. Metoda została poddana walidacji zgodnie z normą PN-EN 482. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

1,4-Dioxane is a volatile liquid with a weak odor that dissolves well in water and most organic solvents. As a flammable liquid it poses a fire hazard. 1,4-Dioxane is unstable at increased temperature and pressure and can form explosive mixtures. It is mainly used as a solvent in the production of other chemicals, as a solvent for printing inks, coatings and adhesives, and as a laboratory reagent. According to the Regulation of the European Parliament and the Council (WE 1272/2008), 1,4-dioxane is classified as a carcinogen, flammable, eye and respiratory irritant. This article presents a method for the determination of 1,4-dioxane in workplace air, revised due to a proposed change in the maximum allowable concentration (MAC) value for this substance. The method involves adsorption of 1,4-dioxane on activated carbon, desorption with a mixture of propan-2-ol and carbon disulfide, and chromatographic analysis (GC-FID) of the resulting solution. The method allows for the determination of 1,4-dioxane in the concentration range of 2.2 to 44 mg/m³ (MAC 22 mg/m³ ) or 0.73 to 14.6 mg/m³ (MAC 7.3 mg/m3 ), i.e. 1/10 to 2 of the proposed value of the maximum allowable concentration. The method has been validated in accordance with PN-EN 482. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

Słowa kluczowe

PL

1,4-dioksan; substancja rakotwórcza; chromatografia gazowa; metoda analityczna; powietrze na stanowiskach pracy; narażenie zawodowe; nauki o zdrowiu; inżynieria środowiska

EN

1,4-dioxane; carcinogen; gas chromatography; determination method; workplace air; occupational exposure; health sciences; environmental engineering

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 1 (119)
• Strony: 111--125
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kondej Dorota

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-9033-1273

autor

Woźnica Agnieszka

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-5335-5970

Bibliografia

• 1. Daragó A., Klimczak M. (2022). Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego - 1,4-dioksan (praca niepublikowana)
• 2. ECHA, European Chemicals Agency (2022). Committee for Risk Assessment RAC. Opinion on scientific evaluation of occupational exposure limits for 1,4-dioxane, ECHA/ RAC/OEL-O-0000007101-89-01/F,8/03/2022. https://echa.europa.eu/documents/10162/7937606/1_final_opinion_oel_1_4_dioxane_en.pdf/686365df-9485-c2ac-b342-289ec306d188?t=1656313877233 [dostęp: 26.07.2023].
• 3. Ernstgård L., Iregren A., Sjögren B. i in. (2006). Acute effects of exposure to vapours of dioxane in humans. Hum. Exp. Toxicol. 25, 723-729
• 4. Jeżewska A. (2009). 1,4-Dioksan - metoda oznaczania. Podst. Met. Oceny Srodow. Pr. 1(59), 141–146.
• 5. PN-Z-04431:2011 Ochrona czystości powietrza - Oznaczanie 1,4-dioksanu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 6. PubChem (2023). Dioxane. Compound Summary. National Center for Biotechnology Information. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/31275 [dostęp: 22.05.2023].
• 7. Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/669 z dnia 16 kwietnia 2018 r. zmieniające, w celu dostosowania do postępu naukowo-technicznego, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. Dz. Urz. UE L 115/1 z 4.05.2018 r.
• 8. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2018, poz. 1286 ze zm.
• 9. US EPA, United States Environmental Protection Agency (2017). Technical Fact Sheet – 1,4-Dioxane. https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=P100THWG.txt [dostęp: 22.05.2023].
• 10. US EPA, United States Environmental Protection Agency (2023). 1,4-Dioxane Draft Revised Unreasonable Risk Determination. https://www.epa.gov/system/files/documents/2023-07/Draft%20Revised%20Risk%20Determination%2014-Dioxane-2023.pdf [dostęp: 26.07.2023]

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).