Odtworzenie stanu retencji wód podziemnych i powierzchniowych w wybranych lokalizacjach dawnych zbiorników piętrzących na podstawie metod modelowych (wschodnie Mazowsze)

• Autorzy: Zabłocki Sebastian

Identyfikatory

DOI

10.7306/bpig.45

Warianty tytułu

EN

Restoration of the groundwater and surface water retention state in the selected location of former damming objects based on modelling methods (eastern Mazovia)

• Konferencja: Współczesne problemy hydrogeologii = Current challenges in hydrogeology : XIX Sympozjum
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przeanalizowano dokumenty oraz programy związane z zagadnieniem małej retencji w zlewni Osownicy zlokalizowanej na obszarze wschodniego Mazowsza. Na podstawie mapy topograficznej z 1915 r. odwzorowano poziom i zasięg piętrzenia wód powierzchniowych w miejscach, gdzie na początku XX w. znajdowały się dwa zbiorniki retencyjne. Funkcjonowanie tych zbiorników i ich wpływ na wody podziemne określono przez symulacje modelowe przepływu wód podziemnych w wariancie reprezentującym obecne warunki hydrogeologiczne, czyli stan przed piętrzeniem wód powierzchniowych oraz w wariancie odtwarzania tych zbiorników, czyli po ich spiętrzeniu. Wyniki wskazują na znaczny zasięg oddziaływania zbiorników na wielkość zasobów wód podziemnych poziomu przypowierzchniowego, którego poziom zwierciadła podniesienie się maksymalnie o 3 m. W granicach zasięgu znacznemu przekształceniu ulegnie bilans wód podziemnych, a względny przyrost ich zasobów wyniesie średnio 41–52%. Zbiorniki będą miały również wpływ na wielkość zasobów odnawialnych niższego poziomu o charakterze użytkowym. Obliczono również potencjał energetyczny, który mógłby zostać wykorzystany do zaspokojenia potrzeb gospodarstw domowych w sieci lokalnej.

EN

The article presents analysis of documents and programs related to the issue of small retention in the Osownica catchment located in eastern Mazovia. Based on the topographic map from 1915, the level and extent of surface water damming have been mapped in places where two retention reservoirs were located at the beginning of the 20th century. The functioning of these reservoirs and their impact on groundwater were determined by model simulations of groundwater flow in a variant representing the current hydrogeological conditions – the state before damming the surface waters, and in a variant of recreating these reservoirs ˗ after damming them. The results indicate a significant range of impact of the reservoirs on the volume of groundwater resources of the first aquifer, the groundwater table level will rise by a maximum of 3 m. Within the limits of the reservoir influence, the groundwater balance will undergo a significant transformation, and the relative increase of groundwater resources will amount to an average of 41–52%. The reservoirs will also have an impact on the volume of renewable resources of the lower aquifer. Energy potential has also been calculated, which can be used to meet the needs of households in the vicinity of the reservoirs.

Słowa kluczowe

PL

mała retencja; historyczne obiekty piętrzące; model hydrodynamiczny; zmiana zasobów; potencjał energetyczny

EN

small retention; historical damming objects; hydrodynamic model; resource change; energy potential

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 476, Hydrogeologia z. 17
• Strony: 133--140
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Zabłocki Sebastian

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• 1. GURWIN J., 2010 ‒ Zagrożenie wód podziemnych w ocenie oddziaływania na środowisko planowanej renaturalizacji zbiornika retencyjnego Turawa. Biul. Państw. Inst. Geol., 440: 65–76.
• 2. KARDEL I., KUPCZYK P., MIODUSZEWSKI W., MITRASZEWSKA- OSTAPOWICZ A., OKRUSZKO T., PCHAŁEK M., 2011 ‒ Mała retencja, planowanie, realizacja, eksploatacja. Globalne Partnerstwo dla Wody, Warszawa.
• 3. KOMPLEKSOWY projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych. Priorytet II. Działanie 2.1. Poddziałanie 2.1.3, 2016. Internet: www.pois.gov.pl (dostęp: sierpień 2019).
• 4. KONDRACKI J., 2009 ‒ Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• 5. KOWALCZAK P., FARAT R., KĘPIŃSKA-KASPRZAK M., MAGER P., PIETRAS W., 1997 ‒ Hierarchia potrzeb obszarowych małej retencji w Polsce. Wydaw. Nauk. IMGW, Warszawa.
• 6. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA w zakresie energii ze źródeł odnawialnych z dnia 2 grudnia 2011 r.
• 7. LAMBOR J., 1962 – Gospodarka wodna na zbiornikach retencyjnych. Wydaw. Arkady, Warszawa.
• 8. LIBERACKI D., STACHOWSKI P., 2008 ‒ Ocena małej retencji wodnej w Puszczy Zielonka i jej otulinie. Rocz. Ochr. Środ., 10: 657–678.
• 9. MAPA TOPOGRAFICZNA w skali 1:100 000, ark. Stanisławów (J32), 1915 ‒ Kartographische Abteilung d. Königl Preuss. Landes-Aufnahme. Korekta cyfrowa TOPMAP, Chwaszczany.
• 10. MESZCZYŃSKI J., SZYDEŁ Z., 1998 – Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Mińsk Mazowiecki (0526). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 11. MICHALAK J., NOWICKI Z. (red.), 2009 ‒ Wyznaczanie zmian zasobów wód podziemnych w rejonach zbiorników małej retencji. Informator PSH. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 12. MIODUSZEWSKI W., 2003 ‒ Mała retencja. Ochrona zasobów wodnych środowiska naturalnego. Poradnik IMUZ Falenty.
• 13. MIODUSZEWSKI W., 2012 ‒ Small water reservoirs – their function and construction. Journal of Water and Land Development, 15: 45–52.
• 14. PIOTROWSKA K., KAMIŃSKI M., 2001 – Szczegółowa Mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Mińsk Mazowiecki (0526). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 15. PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO, 2008 ‒ Tom I: Przyrodnicze uwarunkowania oraz możliwości retencjonowania wód powierzchniowych na obszarze województwa mazowieckiego. Tom II: Koncepcja lokalizacji przewidzianych do budowy lub modernizacji obiektów i urządzeń małej retencji. Przedsiębiorstwo geologiczne Polgeol S.A., Warszawa.
• 16. RADCZUK L., OLEARCZYK D., 2002 ‒ Małe zbiorniki retencyjne jako element poprawy bilansu wodnego zlewni użytkowanej rolniczo. Zesz. Nauk. AR Krak., 393: 139–148.
• 17. RODRIGUES L.N., SANO E.E., STEENHUIS T.S., PASSO D.P., 2012 ‒ Estimation of small reservoir storage capacities with remote sensing in the Brazilian Savannah Region. Water Resour Manage, 26: 873–882. DOI 10.1007/s11269-011-9941-8.
• 18. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DOBRE, 1999 ‒ Mazowieckie Biuro Planowania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego w Warszawie, Oddział terenowy w Siedlcach, część I – IV [mat. arch. gminy Dobre].
• 19. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DOBRE, 2014 ‒ Przedsiębiorstwo Zagospodarowania Miast i Osiedli „TEREN”, Łódź [mat. arch. gminy Dobre].
• 20. USTAWA z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (DzU 2018 poz. 2389).
• 21. ZABŁOCKI S., 2012 ‒ Ocena wielkości zasilania przypowierzchniowego poziomu wodonośnego w zlewni Osownicy (dorzecze Liwca) na podstawie wyników badań modelowych. Biul. Państw. Inst. Geol., 451: 247–256.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).