Przemiany krajobrazu w obszarze i otoczeniu piaskowni „Krasna-Bielowiec” (Pogórze Cieszyńskie)

• Autorzy: Kasprowska-Nowak K. , Beczała T.

Warianty tytułu

EN

Transformations of landscape of „Krasna-Bielowiec” sandpit and its surroudings (Cieszyn Foothills)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy omówiono rezultaty badań geologicznych, geomorfologicznych, archeologicznych i botanicznych w piaskowni „Krasna-Bielowiec” i jej najbliższym otoczeniu. Dostarczyły one cennych informacji na temat przeobrażeń krajobrazu, od neolitu do dnia dzisiejszego. Wyróżniono trzy główne typy krajobrazu: rolniczy, górniczy (łączony z eksploatacją piasku w latach 1997-2007) i pogórniczy. Ponadto przedstawiono możliwości wykorzystania nieczynnej już piaskowni do celów naukowych, dydaktycznych i geoturystycznych. Zaproponowano także formy jej ochrony, propozycje udostępniania oraz dalszych badań.

EN

The work discusses results of geological, geomorphological, archaeological and botanical research in the „Krasna-Bielowiec” sandpit and its immediate surroundings, which provided important information on the transformations of landscape from the Neolithic to present day. Three main types of landscape: agricultural, mining (connected with the exploitation of sand in the years 1997-2007) and post-mining, has distinguished. Presents the possibility of using disused an abandoned sandpit for the purposes of scientific, education and a local geotourism. It is also proposed protection of sandpit, proposals for its share and research.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; antropopresja; piaskownia; Krasna-Bielowiec; Pogórze Cieszyńskie

EN

landscape; antropopressure; sandpits; Krasna-Bielowiec; Cieszyn Foothills

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 26
• Strony: 139--154
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., ryc., fot., map.

Twórcy

autor

Kasprowska-Nowak K.

• Akademia im. Jana Długosza, Instytut Kultury Fizycznej, Turystyki i Fizjoterapii, Częstochowa, Polska

autor

Beczała T.

• Akademia im. Jana Długosza, Instytut Kultury Fizycznej, Turystyki i Fizjoterapii, Częstochowa, Polska

Bibliografia

• Beczała T., 2006: Quarries of the Cieszyn Hills as places of flora diversity [w:] Biodiversity of quarries and pits. Opole Scientific Society – 3rd Department of Natural Scienses. Opole-Górażdże: 65-69.
• Beczała T., 2009: Zmiany w szacie roślinnej wyrobisk powapiennych Pogórza Cieszyńskiego w ostatnim ćwierćwieczu. Praca doktorska (manuskrypt). Katedra Geobotaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Śląskiego. Katowice.
• Chorąży B., Kuś W., 1998: Najstarsze dzieje Śląska Cieszyńskiego (od paleolitu do średniowiecza) [w:] Śląsk Cieszyński. Zarys dziejów. Wyd. Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn: 3-19.
• Chorąży B., 2001 a: Badania wykopaliskowe na stanowisku w Cieszynie-Krasnej [w:] Kalendarz Cieszyński (red.): G. Kasztura, A. Orczyk i in., Wyd. Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn: 50-54.
• Chorąży B., Chorąży B., 2001 b: Nowe odkrycia osiedli neolitycznych na terenie Pogórza Cieszyńskiego [w:] Neolit i początki epoki brązu w Karpatach polskich (red.): J. Gancarski Krosno: 343-356.
• Chorąży B., Chorąży B., 2002 a: Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku 14 w Cieszynie-Krasnej, województwo śląskie [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 1999-2000. (red.): E. Tomczak, Wyd. Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, Katowice: 95-105.
• Chorąży B., Chorąży B., 2002 b: Badania wykopaliskowe Cieszyn-Krasna 2000 [w:] Kalendarz Cieszyński (red.): G. Kasztura, A. Orczyk, Wyd. Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn: 51-55.
• Chorąży B., Chorąży B., 2005: Archeolodzy na tropie. Kim byli mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego sprzed 2,5 tysiąca lat? [w:] Kalendarz Cieszyński (red.): G. Kasztura, A. Otczyk i in., Wyd. Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn: 91-100.
• Csáky D., Bugaj M., 2011 (red.): Informator archeologiczny, badania 1999. Wyd. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa: 22-23.
• Czylok A., Rahmonow O., 1996: Unikatowe układy fitocenotyczne w wyrobiskach wschodniej części województwa katowickiego. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych. Wyd. WBiOŚ, WNoZ UŚ, Katowice-Sosnowiec, 23: 27-31.
• Jagiełko J., Linert H., 2010: Ptaki Cieszyna, Wyd. Urząd Miejski, Cieszyn: 164 s.
• Kasprowska K., 2009: Wykorzystanie surowców skalnych na Pogórzu Cieszyńskim w pradziejach i czasach historycznych [w:] Środowisko – Kultura – Przestrzeń t. 2. (red.): L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak, Wyd. Naukowe Naukowe Bogucki, Poznań: 421-427.
• Kasprowska K., Ciborowski T., 2010: Zarys budowy geologicznej oraz wykorzystanie surowców skalnych na Pogórzu Cieszyńskim. Materiały 44. Sympozjum Speleologicznego. Wyd. Sekcja Speleol. Pol. Tow. Przyrodn. im. Kopernika. Kraków: 9-17.
• Kaczanowski P., Kozłowski J.K., 1998: Wielka historia Polski. Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), t. 1. Wyd. Fogra, Kraków.
• Kozłowska A., 1936: Charakterystyka zespołów leśnych Pogórza Cieszyńskiego. Biocenoza lasów Pogórza Cieszyńskiego. Wyd. Śląskie PAU, Prace biol., 1: 3-78.
• Książkiewicz M., 1935: Utwory czwartorzędowe Pogórza Cieszyńskiego. Prace Geologiczne 2: 1-11.
• Kwiatkowski P., 1998: Kamieniołomy wapienia w Górach Kaczawskich ostoją rzadkich i ginących gatunków flory naczyniowej Sudetów. Górnictwo Odkrywkowe, t. 40, 2-3: 156-163.
• Matuszkiewicz W., 2012: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa, 540 s.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. – Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. W. Szafer Inst. of Bot., Polish Acad. of Sci. Kraków: 442 s.
• Młynkowiak E., Kutyna I., 1999: Wyrobiska po eksploatacji piasku i żwiru jako cenne biotopy śródpolne w zachodniej części Pojezierza Drawskiego. Przegląd Przyrodniczy X, 3-4: 85-110.
• Nejfeld P., 2007: Chronione i zagrożone gatunki roślin naczyniowych w nieczynnych kamieniołomach wapienia w Kotlinie Żywieckiej (Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, południowa Polska) [w:] Zapobieganie zanieczyszczaniu, przekształcaniu i degradacji środowiska 14. (red.): H. Kasza, H. Klama, Wyd. Akademia Techniczno-Humanistyczna, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, Bielsko-Biała: 121-130.
• Nowak A., Nowak S., 2006: Piaskownia w Kotlarni na Śląsku Opolskim ostoją zagrożonych gatunków roślin naczyniowych. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 62 (2): 72-75.
• Panic I., 2000: Z badań nad osadami zanikłymi w średniowieczu. Uwagi na temat zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuizi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa. Pamiętnik Cieszyński, t. 15: 29-37.
• Pawłowski B., 1972: Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania [w:] Szata roślinna Polski (red.): W. Szafer, K. Zarzycki, Wyd. PWN, Warszawa: 237-279.
• Pelc S., 1967: Rośliny naczyniowe Pogórza Cieszyńskiego. Rocz. Nauk. Dydakt. WSP w Krakowie, 28: 109-208. Kraków.
• Spałek K., 2004: Nieczynne kamieniołomy ostoją flory i fauny na Śląsku Opolskim. Przyroda Górnego Śląska, 38: 16.
• Sosna W., 1993: Cieszyn. Przewodnik krajoznawczy. Wyd. Urząd Miejski w Cieszynie, Cieszyn.
• Zając A., Zając M., Tokarska-Guzik B., 1998: Kenophytes in the flora of Poland: list, status and origin. Phytocoenosis 10 (N.S.) Suppl. Cart. Geobot., 9:107-116.