Wstępna ocena chemizmu wód jeziora Bartąg pod Olsztynem i zarys koncepcji jego ochrony

• Autorzy: Grochowska Jolanta , Karpienia Marzena , Tandyrak Renata , Płachta Anna , Dziczek Joanna , Gołębiewska Anna E. , Jędrzejewski Paweł , Tomczak Michał , Turek Mateusz , Zaręba Filip

Warianty tytułu

EN

Preliminary characteristic of water chemistry of lake Bartąg near Olsztyn and sketch of its protection concept

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania prowadzono na jeziorze Bartąg (powierzchnia 72,3 ha, max. głębokość 15,2 m) pod Olsztynem. Zlewnia jeziora ma powierzchnię 400,3 ha, w której największy udział mają grunty orne – 68,9%, lasy zajmują 19,7%, a teren zabudowany – 11,4%. W wodach jeziora stwierdzono jednostkowe i duże ilości biogenów, sięgające 1,24 mg P_og∙dm^–3 i 2,35 mg N_og∙dm^–3 oraz wapnia – 61,0 mg Ca∙dm^–3. Przyczyną dużej trofii tego zbiornika jest nadmierne jego obciążenie biogenami spływającymi ze zlewni. Rzeczywiste ładunki biogenów spływające do jeziora przekraczają wartości krytyczne obliczone wg Vollenweidera. Niska jakość wód tego jeziora, z jednoczesnym dużym obciążeniem ładunkiem zanieczyszczeń, ze zlewni wskazuje na konieczność podjęcia działań ochronnych, polegających na zmniejszeniu obciążenia zewnętrznego.

EN

The study was carried out on Lake Bartąg (area 72.3 ha, maximum depth 15.2 m) near Olsztyn. The catchment area of the lake is 400.3 ha, in which arable land cover the largest share – 68.9%, forests occupy 19.7%, and built-up area – 11.4%. In the lake's waters, unitary and large amounts of nutrients were found, reaching 1.24 mg TP∙dm^–3 and 2.35 mg TN∙dm^–3 and calcium – 61.0 mg Ca∙dm^–3. The reason for the high trophic status of this reservoir is its excessive load on biogenes flowing from the drainage basin. The actual loads of nutrients flowing into the lake exceed the critical values calculated according to Vollenweider. The low quality of the lake's waters, with a heavy load of pollutants, from the catchment points to the need to take protective measures, which consist in reducing the external load.

Słowa kluczowe

PL

antropopresja; azot; chemizm wód; fosfor; ładunek zewnętrzny; ochrona jeziora

EN

anthropopressure; external load; lake protection; nitrogen; phosphorus; water chemistry

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 19, z. 1
• Strony: 5--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys.

Twórcy

autor

Grochowska Jolanta

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Katedra Inżynierii Ochrony Wód

autor

Karpienia Marzena

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Katedra Inżynierii Ochrony Wód

autor

Tandyrak Renata

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Katedra Inżynierii Ochrony Wód

autor

Płachta Anna

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Katedra Inżynierii Ochrony Wód

autor

Dziczek Joanna

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Koło Naukowe Limnologów

autor

Gołębiewska Anna E.

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Koło Naukowe Limnologów

autor

Jędrzejewski Paweł

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Koło Naukowe Limnologów

autor

Tomczak Michał

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Koło Naukowe Limnologów

autor

Turek Mateusz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Koło Naukowe Limnologów

autor

Zaręba Filip

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Koło Naukowe Limnologów

Bibliografia

• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E., MAGNUSZEWSKI A. 2009. Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej [A guide to general hydrology exercises]. Warszawa. PWN. ISBN 978-83-01-16015-9 ss. 195.
• CARLSON R.E. 1977. A trophic state index for lakes. Limnoloy and Oceanography. Vol. 22(2) s. 361–369.
• COOKE G.D., WELCH E.B., PETERSON S.A., NEWROTH P.R. 2005. Restoration and management of lakes and reservoirs. Wyd. 3. Boca Raton, Florida. Taylor and Francis, A CRC Press. ISBN 9781566706254 ss. 616.
• DOJLIDO J. 1995. Chemia wód powierzchniowych [Surface water chemistry]. Białystok. Wydaw. Ekonomia i Środowisko. ISBN 9788385792222 ss. 234.
• ELLWOOD N.T.W., ALBERTANO G.R., FUNICIELLO R., MOSELLO R. 2009. Water chemistry and trophic evaluation of Lake Albano (Central Italy): A four year water monitoring study. Journal of Limnology. Vol. 68(20) s. 288–303.
• GAŁCZYŃSKA M., BUŚKO M. 2016. Stan zbiorników wodnych w Polsce oraz potencjalne i stosowane metody ich ochrony i rekultywacji [The state of water reservoirs in Poland and the potential and applied methods for their protection and reclamation]. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr3 s. 129–135.
• GAŁCZYŃSKA M., BUŚKO M. 2018. Substancje i preparaty chemiczne wykorzystywane do inaktywacji fosforu w ekosystemach jeziornych [Chemical substances and preparations used to inactivate phosphorus in lake ecosystems]. Przemysł Chemiczny. Nr 97(1) s. 140–143.
• GIERCUSZKIEWICZ-BAJTLIK M. 1990. Prognozowanie zmian jakości wód stojących [Forecasting chan ges in standing water quality]. Warszawa. IOŚ ss. 74.
• GROCHOWSKA J., AUGUSTYNIAK R., ŁOPATA M. 2017. How durable is the improvement of environmental conditions in a lake after the termination of restoration treatments. Ecological Engineering. Vol. 104(A) s. 23–29. DOI 10.1016/j.ecolog2017.03.020.
• GROCHOWSKA J., BRZOZOWSKA R., ŁOPATA M., DUNALSKA J. 2015. Influence of restoration methodson longevity of changes in the thermal and oxygen dynamics in degraded lake. Oceanologicaland Hydrobiological Studies. Vol. 44(1) s. 18–27. DOI 1515/ohs-2015-0003.
• GROCHOWSKA J., TANDYRAK R. 2009. The influence of the use of land on the content of calcium,magnesium, iron and manganese in water, exemplified in three lakes in the Olsztyn vicinity. Limnological Review. Vol. 9(1) s. 9–16.
• GROCHOWSKA J., TANDYRAK R., PARSZUTO K., BRZOZOWSKA R. 2016. A proposal of protection techniques in the catchment of a lake in the context of improving its recreational value. Limnological Review. Vol. 16(1) s. 33–39. DOI 10.2478/limre-2016-0004.
• HÅKANSON L., BLENCKNER T., BRYHN A.C., HELLSTRÖM S.S. 2005. The influence of calcium on the chlorophyll – phosphorus relationship and lake Secchi depths. Hydrobiologia. Vol. 537(1/3) s. 111–123.
• HERMANOWICZ W., DOJLIDO J., DOŻAŃSKA W., KOZIOROWSKI B., ZERBE J. 1999. Fizyczno- chemiczne badanie wody i ścieków [Physical and chemical testing of water and sewage]. Warszawa. Arkady. ISBN 9788321340678 ss. 356.
• IRŚ 1976. Mapa batymetryczna i dane morfometryczne jeziora Bartąg [Bathymetric map and morphometric data of Lake Bartąg]
• JANICKA E., KANCLERZ J., WIATROWSKA K., MARKOWSKA M. 2016. Związki biogenne a proces eutrofizacji Jeziora Raczyńskiego [Biogenic compounds and the eutrophication process of Raczyński Lake]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 49 s. 124–130. DOI 10.12912/23920629/64519.
• KAJAK Z. 1979. Eutrofizacja jezior [Eutrophication of lakes]. Warszawa. PWN. ISBN 9788301004705 ss. 232.
• KAJAK Z. 2001. Hydrobiologia – Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych [Hydrobiology – Limnology. Inland water ecosystems]. ISBN 9788301125370 ss. 215.
• KALIŃSKA M. 1984. Dynamika zawartości form azotu w wodach glebowo-gruntowych zlewni jeziora Bartąg [The dynamics of nitrogen content in the soil and ground waters of the Bartąg Lake basin]. Olsztyn. ART. Maszynopis ss. 36.
• KLAPPER H. 2003.Technologies for lake restoration. Journal of Limnology. Vol. 62(1) s. 73–90.
• KOLADA A., SOSZKA H., CYDZIK D., GOŁUB M. 2005. Abiotic typology of Polish lakes. Limnologica. Vol. 35 s. 145–150.
• KOLZAU S., WIEDNER C., RÜCKER J., KÖHLER J., KÖHLER A., DOLMAN A.M. 2014. Seasonal patterns of nitrogen and phosphorus limitation in four German lakes and predictability of limitation status from ambient nutrient concentrations. PlosO. Vol. 9(4) e96065. DOI 10.1371/Journal.pone.0096065.
• KORYCKA A., DĘBIŃSKI W. 1974. Średnie wartości przewodności właściwej wody jezior północnej Polski [Mean conductivity values of the correct water of the northern lakes of Poland]. Olsztyn. IRŚ. Vol. 79 ss. 16.
• KRATZER C. R., BREZONIK P. L. 1981. A Carlson-type trophic state index for nitrogen in Florida lakes. Water Research Bulletin. Vol. 17 s. 713–715.
• KUBIAK J., TÓRZ A. 2005. Eutrofizacja. Podstawowe problemy ochrony wód jeziornych na Pomorzu Zachodnim [Eutrophication. General problems of lake water protection in Western Pomerania]. Słupskie Prace Biologiczne. Nr 2 s. 17–36.
• LOSSOW K. 1998. Ochrona i rekultywacja jezior. Teoria a praktyka [Protection and restoration of lakes. Theory and practice]. Idee Ekologiczne. Nr 13(7) s. 55–70.
• LV J., WU H., CHEN M. 2011. Effect of nitrogen and phosphorus of phytoplankton composition and biomass in 15 subtropical urban shallow lakes in Wuhan, China. Limnologica – Ecology and Management of Inland Waters. Vol. 41(1) s. 48–56. DOI 10.1016/j.limno.2010.03.003.
• MARSZELEWSKI W. 2005. Zmiany warunków abiotycznych w jeziorach Polski północno-wschodniej [Changes in abiotic conditions in lakes of north-eastern Poland]. Toruń. Wydaw. UMK. ISBN 9788323119272288 ss. 288.
• OLSZEWSKI P., PASCHALSKI J. 1959. Wstępna charakterystyka limnologiczna niektórych jezior Pojezierza Mazurskiego [Preliminary limnological characteristics of some lakes in the Masurian Lake District]. Zeszyty Naukowe WSR Olsztyn. ISSN 0078-4583. Nr 4 ss. 109.
• PARSZUTO K., TANDYRAK R., ŁOPATA M., MIKULEWICZ S., GROCHOWSKA J., DUNALSKA J. 2017. Development of Drwęckie lake in Ostróda for tourist and recreational purposes, and its impact on the burden to the natural environment in the shoreline zone. Polish Journal of Natural Sciences. Vol. 32(1) s. 105–120.
• PATALAS K. 1960. Charakterystyka składu chemicznego wody 48 jezior okolic Węgorzewa [Characterization of the chemical composition of 48 lakes water of around Węgorzewo]. Roczniki Nauk Rolniczych. T. 77(1–3) s. 243–297.
• PN-C-04554-4: 1999P. Woda i ścieki – Badania twardości – Oznaczanie sumarycznej zawartości wapnia i magnezu w ściekach metodą miareczkową z EDTA oraz obliczanie zawartości magnezu w wodzie i ściekach [Water and sewage – Hardness testing – Determination of the total kontent of calcium and magnesium in sewage by the titration method with EDTA and calculation of the magnesium content in water and sewage]
• PN-EN 27888: 1999P. Jakość wody – Oznaczanie przewodności elektrycznej właściwej [Water quality – Determination of electrical conductivity].
• PN-EN ISO 6878: 2006/Apl: 2010P. Poprawka do Polskiej Normy. Dotyczy PN-EN ISO 6878:2006. Jakość wody – Oznaczanie fosforu – Metoda spektrometryczna z molibdenianem amonu [Amendment to the Polish Standard. Applies to PN-EN ISO 6878: 2006. Water quality – Determination of phosphorus – Spectrometric method with ammonium molybdate].
• PN-ISO-6059: 199P. Jakość wody – Oznaczanie sumarycznej zawartości wapnia i magnezu – Metoda miareczkowa z EDTA [Water quality – Determination of the total content of calcium and magnesium – Titration method with EDTA].
• SCHINDLER D.W., CARPENTER S.R., CHAPRA S.C., HECKY R.E., ORIHEL D.M. 2016. Reducing phosphorus to Curb lake eutrophication is a success. Environmental Science and Technology. Vol. 50(17) s. 8923–8929. DOI 10.1021/asc.est.6002204.
• VOLLENWEIDER R.A. 1976. Advances in defining critical loading level for phosphorus in lake eutrophication. Memorie Dell’Istituto Italiano Di Idrobiologia. Vol. 33 s. 53–83.
• WIOŚ 2016. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego [Report on the state of the environment of the Warmian-Masurian Voivodeship]. Olsztyn. Inspekcja Ochrony Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie ss. 146.
• ZHANG E., LIU E., JONES R., LANGDON P., YANG X., SHEN J. 2010. A 150-year record of recent changes in human activity and eutrophication of Lake Wushan from the middle reach of the Yangze River, China. Journal of Limnology. Vol. 69(2) s. 235–241.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019.)