Zawartość metali ciężkich w osadach dennych cieku o zlewni rolniczej na przykładzie rzeki Gowienica

• Autorzy: Szydłowski K. , Rawicki K. , Burczyk P.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/69377

Warianty tytułu

EN

The content of heavy metals in bottom sediments of the watercourse in agricultural catchment on the example of the river Gowienica

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analizie chemicznej poddano próbki osadów dennych pochodzących z rzeki Gowienica. Próbki pobierano w latach 2014 i 2015 w wybranych punktach badawczych, które wyznaczono w zależności od sposobu zagospodarowania i użytkowania terenów przyległych. W pozyskanym materiale oznaczono zawartość całkowitą metali ciężkich tj.: Cd, Co, Cr, Ni, Pb oraz Hg. Na podstawie uzyskanych wyników analiz chemicznych wykazano podwyższone stężenia ołowiu, niklu, chromu oraz rtęci, które przekraczały wartości progowe, powyżej których obserwuje się szkodliwe oddziaływanie zanieczyszczeń (TEL). Nie stwierdzono natomiast ponadnormatywnych stężeń tych zanieczyszczeń dla wyznaczonej wartości granicznej (PEL) powyżej której obserwuje się szkodliwe oddziaływanie zanieczyszczeń na organizmy. Przeprowadzone analizy chemiczne wykazały jednak przekroczenia wartości naturalnej kobaltu (tło geochemiczne 2,0 mg⋅kg^-1) dla osadów wodnych Polski w poszczególnych punktach badawczych. Przyczyną tych przekroczeń w pobranych osadach dennych były najprawdopodobniej spływy powierzchniowe z pól i łąk w formie nawozów i środków ochrony roślin oraz dopływ ścieków bytowych.

EN

The samples of bottom sediments for chemical analysis were collected from Gowienica river and its tributaries. The samples were collected in 2014 and 2015 from the established sampling points on differently managed and utilized adjacent areas. Total content of heavy metals, i.e.: Cd, Co, Cr, Ni, Pb and Hg were measured in the collected material. The results indicate that the concentrations of lead, nickel, chromium and mercury exceeded the level indicating the harmful impact of pollution (TEL) , but none of the analyzed heavy metals exceeded the limit (PEL) above which harmful effects of pollution on organisms can be observed. However, according to another classification (LAW), the analyzed sediments were between two classes (unpolluted deposits – Class I), and unpolluted / moderately polluted deposits (class I-II). Nevertheless, a chemical analysis showed that the natural cobalt concentration (geochemical background; 2.0 mg⋅kg-1) for aquatic sediments in Poland was exceeded. The reasonfor the exceed cobalt concentration in natural sediments was, most probably, the surface runoffs from fields and meadows in the form of fertilizers, plant protection products and the domestic waste water.

Słowa kluczowe

PL

osady denne; metale ciężkie; Gowienica

EN

bottom sediments; heavy metals; Gowienica

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 18, nr 4
• Strony: 218--224
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Szydłowski K.

• Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

autor

Rawicki K.

• Katedra Meteorologii i Kształtowania Terenów Zieleni, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. Papieża Pawła VI 3A, 71-459 Szczecin

autor

Burczyk P.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, ul. Czesława 9, 71-504 Szczecin

Bibliografia

• 1. Abaye D.A., Lawlor K., Hirsch PR., Brookes P. C. 2005. Changes in the microbial community of an arable soil caused by long-term metal contamination. European Journal of Soil Science, 56, 93–102.
• 2. Bojakowska I., Dobek P., Wokiewicy S. 2010. Pierwiastki śladowe w osadach kanału Bydgoskiego. Górnictwo i Geologia, t 5, z. 4, 41–49.
• 3. Bojakowska I., Sokołowska G. 1996. Heavy metals in the sediments of lakes Pojezierza Kaszubskiego. Przegląd Geologiczny, 44(9), 920–923.
• 4. Bojakowska I., Sokołowska G. 1998. Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegląd Geologiczny,vol. 46(1), 49–54.
• 5. Burczyk P., Gamrat R. 2006. Assessment of Agricultural Land Development Influence on Concentration of Phosphorus and Potassium Compounds in Soil and Ground Waters Polish Journal of Environ. Stud., vol. 15, no 5d, 419–423.
• 6. Durkowski T., Burczyk P., Królak B. 2007. Stężenie wybranych składników chemicznych w wodach gruntowych i roztworze glebowym w małej zlewni rolniczej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 7, z. 1(19), 5–15.
• 7. Durkowski T., Jarnuszwski G., Wiśniewska J. 2015A. Identyfikacja i ocena oddziaływań antropogenicznych o charakterze obszarowym na zasoby wodne zlewni jeziora Miedwie. Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering, vol. 45, 2015, 140–149
• 8. Dziadowska K., Noga L. 2008. Rating geotechniconditions and quality standards of sediments for the modernization of the canal city of Wrocław. Górnictwo i Geoinżynieria, 2, 99–104.
• 9. Falandysz J., Masahide K., Danisiewicz D., Stepnowski P., Boszke L., Gołębiowski M. 1996. Rtęć ogółem w śródlądowych i przybrzeżnych osadach dennych z różnych miejsc na terenie polski. Bromat. Chem. Toksykol., vol. XXIX, no. 2, 183–186.
• 10. Florczyk H., Gołowin S. 1980. Metale ciężkie w wodach powierzchniowych płynących Polski. Ochrona Środowiska, nr 1/1980, 12–17.
• 11. GUS. 2010. Powszechny spis rolny 2010. Baza danych lokalnych. Dostępny w Internecie: http://stat.gov.pl/spisy-powszechne/powszechny-spis-rolny-2010/
• 12. Hoc R., 2007. Baza danych GIS mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000 „Pierwszy poziom wodonośny – wrażliwość na zanieczyszczenie i jakość wód”, arkusz Żelisławiec (266). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 13. Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Warszawa: Wyd. Nauk PWN.
• 14. Kasperek R., Rrosik-Dulewska C., Wiatkowski M. 2007. Badania osadów dennych w rejonie granicznych meandrów górnej Odry. Roczniki Ochrony Środowiska, t. 9, 293–302.
• 15. Kazimierowicz Z., Kazimierowicz J. 2014. Badania zawartości metali ciężkich w zlewni rzeki Biebrzy i jej trzech dopływów. Inżynieria Ekologiczna, vol. 40, 25–32.
• 16. Kondracki J. 2001. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN,. Nitrogen Directive (Dyrektywa Azotanowa Unii Europejskiej) 91/676/EWG. 1991, 441.
• 17. Krasowska M., Banaszuk P. 2015. Drogi migracji biogenów w zlewni rolniczej. Inżynieria Ekologiczna, vol 43, 35–41.
• 18. Linczar M., Linczar S.E., Linczar P., Żmuda R. 2005. Właściwości osadów dennych cieku Mielnica. Acta Agrophysica, 5(2), 345–355.
• 19. Macdonald D.D., Ingersoll C.G. Berger T.A. 2000. Development And Evalution Of Concensus-Based Sediment Quality Guidelines For Freshwater Ecosystems. Arch. Environ. Contam. Toxicol., 39, 20–31.
• 20. Madeyski M., Tarnawski M. 2007. Wstępna ocena ilości i jakości osadów dennych wydzielonej części zbiornika wodnego Besko na rzece Wisłok. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4(1), 101–110.
• 21. Micun K. 2014. Rola zagłębień bezodpływowych jako lokalnych zbiorników sendymentacyjnych w krajobrazie młodoglacjalnym suwalskiego parku krajobrazowego. Inżynieria Ekologiczna, vol 40, 296–207.
• 22. Nocoń W. 2006. Zawartość metali ciężkich w osadach dennych rzeki Kłodnicy. Journal of Elementology, 11(4), 457–466.
• 23. Rabajczyk A. 2007. Możliwości wykorzystania analizy form metali ciężkich występujących w wodach powierzchniowych w monitoringu środowiska). Monitoring Środowiska Przyrodniczego nr 8, 19–27, Kieleckie, Towarzystwo Naukowe, Kielce.
• 24. Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2006–2007. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie, 2008.
• 25. Rawicki K., Burczyk P., Wesołowski P., Marciniak A., Brysiewicz A. 2015. Zmienność stężeń mineralnych związków azotu i fosforu w cieku na obszarze zlewni użytkowanej rolniczo. Woda-Środowisko- Obszary Wiejskie, t. 15, z. 2 (50), 115–125.
• 26. Rzętała A.M. 2012. Mercury in the bottom sediments of water bodies in the region of the Upper Silesia (Southern Poland). Acta Geographica Silesiana, 2, 77–81.
• 27. Sammel A. 2015. The chemical composition of bottom sediments of water bodies Syrenie Ponds Szczecin agglomeration and the possibility of their use. Uniwersytet Zielonogórski, Zeszyty naukowe, 157, 53–60.
• 28. Sidoruk M., Potasznik A. 2013. Ocena stanu zanieczyszczenia ołowiem, cynkiem i chromem osadów dennych jeziora Sunia. Proceedings of Ewopole, vol. 7(2), 713–720.
• 29. Szydłowski K., Podlasińska J. 2016a. Stężenie wybranych metali ciężkich w osadach dennych cieku wodnego. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, nr I/1, 59–71.
• 30. Szydłowski K., Podlasińska J. 2016b. Charakterystyka osadów dennych oczek wodnych. Inżynieria Ekologiczna, vol. 47, 40–46.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).