Rozpoznanie warunków geologicznych występowania węgla koksowego w rejonie Jastrzębia dla potrzeb projektu „Inteligentna koksownia”

• Autorzy: Probierz K. , Marcisz M. , Sobolewski A.

Warianty tytułu

EN

The recognition of geological conditions of coking coal occurrence in the Jastrzębie area for the project: Smart coke plant fulfilling requirements of best available techniques

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zaprezentowano wyniki badań obejmujących wertykalne i lateralne zmiany parametrów jakości węgla na monoklinie Zofiówki, zlokalizowanej w SW części GZW, ze złożami kopalń Zofiówka i Pniówek o podstawowym znaczeniu dla bazy zasobowej polskich węgli koksowych. Rezultaty uzyskano w ramach, realizowanego od 2008 r., projektu badawczego „Inteligentna koksownia spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki”, finansowanego ze środków POIG. W początkowym etapie projektu pt. „Zintegrowany system rozpoznania i oceny przydatności technologicznej węgla oparty na prognostycznym modelowaniu jakości otrzymywanego koksu” przyjęto założenie, że „prawidłowe zarządzanie złożem węgla” wymaga połączenia procedury rozpoznawania warunków geologiczno-górniczych występowania węgli koksowych z rozpoznaniem możliwości technicznych kopalń i logistyką wydobycia węgli o pożądanej przydatności technologicznej. Wykonanie tego zadania wymaga dobrej znajomości wielkości i jakości bazy zasobowej węgli koksowych GZW. Wobec przewidywanego kilkudziesięcioletniego okresu produkcji koksu, koniecznością stało się sporządzanie wiarygodnych i weryfikowalnych prognoz zmian jakości węgla w złożu (wertykalnych i lateralnych) oraz węgla koksowego dostarczanego odbiorcom. Spełnienie wymagań stawianych wobec geologii górniczej i złożowej umożliwiło skonstruowanie cyfrowej bazy danych o jakości węgla koksowego. Baza ta bieżąco aktualizowana, umożliwia m.in. konstrukcję cyfrowych map parametrów jakości. Realizacja projektu wpływa na efektywniejsze gospodarowanie zasobami węgla zaś producentom koksu przybliża możliwości kopalń w zakresie dostarczania węgla o pożądanej przez nich jakości. Producenci węgla uzyskają natomiast lepszą orientację, co do wymagań jakościowych stawianych przez producentów koksu. Złoża monokliny Zofiówki charakteryzują się bowiem znaczną zmiennością jakości i stopnia uwęglenia, a także specyficzną budową petrograficzną, m.in. podwyższonym udziałem macerałów grupy inertynitu. W pracy przedstawiono zakresy i kierunki zmienności parametrów jakości węgla w złożu.

EN

The paper presents the results concerning vertical and lateral variability of coking coal quality in the Zofiówka Monocline (SW part of USCB). In this area, the Zofiówka and Pniówek coal mines are located. They are of primary importance for the resources of coking coals in Poland. The results were obtained within a framework of the project entitled “Smart coke plant fulfilling requirements of best available techniques”, financed by EU means. The procedure for the recognition of geological-mining conditions of coking coals occurrence, technical possibilities of coal mines and logistics of coal extraction were combined. Fulfillment of requirements for mining and ore geology makes possible to do a digital database on coking coal quality. Implementation of the project allows for a more efficient management of resources, and coke producers have possibilities of coal mines to deliver coal of desirable quality. The deposit of the Zofiówka Monocline is characterized by a wide variability of coal quality and rank and specific petrographic composition (increase of inertinite macerals content and presence of fluorescence bituminous substance). The paper shows the range and directions of changes of coal quality parameters in the deposit.

Słowa kluczowe

PL

węgiel koksowy; rozpoznanie parametrów jakości węgla; monoklina Zofiówki; Górnośląskie Zagłębie Węglowe

EN

coking coal; coal quality parameters; Zofiówka Monocline; Upper Silesian Coal Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 452
• Strony: 245--256
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Probierz K.

• Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa i Geologii, Instytut Geologii Stosowanej, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice

autor

Marcisz M.

• Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa i Geologii, Instytut Geologii Stosowanej, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice

autor

Sobolewski A.

• Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze

Bibliografia

• [1] GABZDYL W., 1989 — Geologia węgla. Skrypt centralny, 1427/2, Wyd. P. Śl., Gliwice.
• [2] GABZDYL W., PROBIERZ K., 1987 — The occurrence of anthracites in an area characterized by lower rank coals in the Upper Silesian Coal Basin of Poland. Int. J. Coal Geol., 7: 209-225.
• [3] GABZDYL W., PROBIERZ K., 1990 — Practical aspect of rank studies in Jastrzębie fold area. Sb. X–Uhelne-petrologicke konference CS petrografu uhli: 17-29, Ostrava.
• [4] GABZDYL W., PROBIERZ K., WASILCZYK A., 2003 — Zmiany wartości parametrów jakościowych węgla w procesie produkcyjnym KWK Pniówek (SW część GZW). Z. Nauk. P. Śl. s. Górnictwo, 257: 51-64.
• [5] http://www.jsw.pl
• [6] KOMOREK J., LEWANDOWSKA M., PROBIERZ K., 2010 - Peculiarities of petrographic composition of coking coals in southwest part of Upper Silesian Coal Basin (Poland) as a results of thermal metamorphism influence. Arch. Min. Sci., Pol. Acad. Sci., Quarterly, 55, 4: 783-798.
• [7] MARCISZ M., 2010a — Ocena bazy zasobowej węgla koksowego w KWK Zofiówka i KWK Pniówek JSW SA. Gosp. Sur. Mineral., 26, 2: 5-23.
• [8] MARCISZ M., 2010b — Szacowanie gęstości opróbowania pokładów węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Monografia, Wyd. P. Śl., Gliwice.
• [9] MATERIAŁY ARCHIWALNE Działu Mierniczo-Geologicznego KWK Pniówek JSW SA.
• [10] MATERIAŁY ARCHIWALNE Działu Mierniczo-Geologicznego KWK Zofiówka JSW SA.
• [11] PROBIERZ K., 1989 - Wpływ metamorfizmu termalnego na stopień uwęglenia i skład petrograficzny pokładów węgla w obszarze Jastrzębia (GZW). Z. Nauk. P. Śl., s. Górnictwo, 176: 1-125.
• [12] PROBIERZ K., MARCISZ M., 2004a — The changes of the petrographic composition during the coal processing. Geol. Belg., 7, 3-4: 351-356.
• [13] PROBIERZ K., MARCISZ M., 2004b — Zastosowanie kombinacji programów AutoCAD i Surfer do konstrukcji map górniczo-geologicznych. Bibl. Szkoly Eksploatacji Podziemnej, s. Wykłady, 27: 149-159, Kraków.
• [14] PROBIERZ K., MARCISZ M., 2010a — Changes of coking properties with depth of deposition in coal seams of Zofiówka monocline (SW part of Upper Silesian Coal Basin, Poland). Gosp. Sur Min., 26, 4: 71-87.
• [15] PROBIERZ K., MARCISZ M., 2010b — Estimation of the hard coal quality in a deposit in view of national and international standards. Arch. Górn., 55, 4: 847-863.
• [16] PROBIERZ K., MARCISZ M., 2010c — Ewolucja szacowania zmian refleksyjności i składu petrograficznego węgli w złożu Pniówek w latach 1980-2010. Prz. Górn., 12: 107–112.
• [17] PROBIERZ K., MARCISZ M., 2011 — Trafność szacowania jakości węgla kamiennego na przykładzie wybranych pokładów złoża „Pniówek". Prz. Górn., 7-8: 166-170.
• [18] PROBIERZ K., ZAJĄC A., 2001 — Jakość węgla koksowego w pokładzie 360/1 KWK Pniówek (SW część GZW). Z. Nauk. P. Śl., s. Górnictwo, 249: 147-155.
• [19] PROBIERZ K., ZAJĄC A., 2002 — Zawartość alkaliów w węglu koksowym pokładu 361 KWK Pniówek ( SW część GZW). Z. Nauk P. Śl., s. Górnictwo, 254: 157-167.
• [20] PROBIERZ K. (red.), BŁASZCZYŃSKI S., GABZDYL W., KOMOREK J., LEWANDOWSKA M., MARCISZ M., SZPYRKA J., WASILCZYK A., 2006 — Monitoring petrologicznv jakości węgla kamiennego (pokłady węgla – procesy przeróbcze – produkt handlowy). Monografia, Wyd. P. Śl., Gliwice.
• [21] PROBIERZ K., KOMOREK J., LEWANDOWSKA M., 2006 — Charakterystyka zmian składu petrograficznego węgla z KWK Zofiówka. Górnictwo i Geologia, 1, 3: 67-79.
• [22] PROBIERZ K., MARCISZ M., SOBOLEWSKI A., 2011 - Znaczenie badań geologicznych w rozpoznaniu bazy zasobowej węgli koksowych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego dla potrzeb projektu „Inteligentna koksownia spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki". Karbo, 3: 123-135.
• [23] STACH E., MAKOWSKY M.-TH., TEICHMULLER M., TAYLOR G. H., CHANDRA D., TEICHMULLER R., 1982 — Stach's Textbook of Coal Petrology, Gebruder Borntraeger, Berlin–Stuttgart.
• [24] TAYLOR G. H., TEICHMULLER M., DAVIS A., DIESSEL C. F. K., LITTKE R., ROBERT P., 1998 — Organic Petrology. Gebruder Borntraeger, Berlin–Stuttgart.