Technika SFAT w dynamicznej radioterapii nowotworów okolicy głowy i szyi: weryfikacja dozymetryczna planów leczenia

• Autorzy: Janik M. , Klimas A. , Żygliński G. , Hutnik M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce około 5,5-6,2% wszystkich diagnozowanych nowotworów stanowią nowotwory okolicy głowy i szyi [1]. Jednym ze sposobów leczenia w takich przypadkach jest radioterapia. Wiele schematów leczenia takich zmian wymaga elektywnego napromienienia układu chłonnego szyi [2]. Wiąże się to z podaniem wysokiej dawki (zazwyczaj 50 Gy, frakcjonowane 2 Gy na dzień) na obszar, w którym zawiera się wiele narządów, których uszkodzenie może znacząco pogorszyć komfort życia pacjenta. Organy takie nazywamy organami krytycznymi OAR (Organ At Risk) i w tej okolicy zaliczamy do nich m.in.: krtań, tarczycę, ślinianki, rdzeń kręgowy i inne [3]. Dawkę zaplanowaną należy podać na konkretny obszar z jednoczesną ochroną tych narządów. Zadaniem fizyka medycznego jest stworzenie planu leczenia, który będzie cechował się bardzo wysokim dopasowaniem kształtu izodoz do obszaru zaplanowanego PTV (Planning Target Volume) [4], czyli wysoką konformalnością. Należy również pamiętać, że każdy plan leczenia przed realizacją musi zostać dozymetrycznie zweryfikowany. Ważne jest więc, by stworzony plan był łatwo weryfikowalny. W pracy [5] pokazano, że technika SFAT (Split Fields Arc Therapy) pomaga uzyskać plany o wysokiej konformalności z jednoczesnym osiągnięciem bardzo dobrych parametrów planu radioterapeutycznego V95 i V101.5. Metoda ta zwiększa także możliwość ochrony OAR. Technika SFAT zakłada stworzenie planu RapidArc, który podczas jednego pełnego obrotu gantry wykorzystuje pół pola napromieniania. Realizowane jest to dzięki zamknięciu jednej ze szczęk kolimatora. Pozwala to optymalizatorowi dowolnie modulować rozmiar pola w trzech pozostałych kierunkach. Taka implementacja oznacza, że w osi kolimatora powstaje obszar półcienia. Nasuwa się pytanie: czy może to sprawiać problemy podczas weryfikacji dozymetrycznej? W niniejszej pracy podjęto próbę oceny, czy taki sposób tworzenia planów radioterapeutycznych niesie ze sobą istotne różnice podczas procesu weryfikacji dozymetrycznej.

Słowa kluczowe

PL

dozymetria; radioterapia; onkologia; nowotwór szyi; nowotwór głowy

• Wydawca: Indygo Zahir Media
• Czasopismo: Inżynier i Fizyk Medyczny
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 7, nr 3
• Strony: 199--202
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Janik M.

• Zakład Fizyki Medycznej, Zagłębiowskie Centrum Onkologii, Szpital Specjalistyczny im. Sz. Starkiewicza, ul. Szpitalna 13, 41-300 Dąbrowa Górnicza

autor

Klimas A.

• Zakład Fizyki Medycznej, Zagłębiowskie Centrum Onkologii, Szpital Specjalistyczny im. Sz. Starkiewicza, ul. Szpitalna 13, 41-300 Dąbrowa Górnicza

autor

Żygliński G.

• Zakład Fizyki Medycznej, Zagłębiowskie Centrum Onkologii, Szpital Specjalistyczny im. Sz. Starkiewicza, ul. Szpitalna 13, 41-300 Dąbrowa Górnicza

autor

Hutnik M.

• Zakład Radioterapii, Zagłębiowskie Centrum Onkologii, Szpital Specjalistyczny im. Sz. Starkiewicza, ul. Szpitalna 13, 41-300 Dąbrowa Górnicza

Bibliografia

• 1. www.onkologia.org.pl
• 2. A. Kawecki, S. Nawrocki, W. Golusiński i in.: Nowotwory nabłonkowe narządów głowy i szyi. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych, 2013.
• 3. M. Hutnik, K. Składowski, A. Wygoda i in.: Dawki tolerancji dla narządów krytycznych w radioterapii chorych na raka głowy i szyi, Nowotwory, Journal of Oncology, 63, 2013, 35-47.
• 4. ICRU, Prescribing, Recording and Reporting Photon Beam Theraphy, report 50. Bethesda, MD: International Commision on Radiation Units and Measurments, 1999.
• 5. M. Janik, A. Klimas, G. Żygliński i in.: Technika SFAT: Split Fields Arc Therapy w dynamicznej radioterapii nowotworów okolicy głowy i szyi, Inżynier i Fizyk Medyczny, 6, 2017, 352-353.
• 6. J. Kozelka, J. Robinson, B. Nelms i in.: Optimizing the accuracy of a helical diode array dosimeter: A comprehensive calibration mrthodology coupled with a novel virtual inclinometer, Medical Physics, 38(9), 2011, 5021-5032.
• 7. W. Osewski: Rekonstrukcja rozkładu dawki w technikach dynamicznych: IMRT i VAMT, rozprawa doktorska Uniwersytet Śląski w Katowicach, 2013.
• 8. D. Jankowska, A. Majka: Zastosowanie alternatywnych metod rozstrzygania o istnieniu różnic pomiędzy średnimi w badaniach rolniczych, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Vol. 64(3), 2009.
• 9. IMRT commissioning: Multiple institution planning and dosimetry comparisons, a report from AAPM Task Group 119

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).