Zabytkowa stolarka drzwiowa w jarosławskich obiektach sakralnych

• Autorzy: Stęchły J.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rb.2015.72

Warianty tytułu

EN

Historic woodwork door in Jarosław sacral objects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Drzwi w obiektach sakralnych posiadają szczególne znaczenie, pełnią funkcję zabezpieczenia wnętrza, są ozdobą, wyznaczają granicę pomiędzy sacrum i profanum, urastają do rangi symbolu i znaku pamięci. Celem pracy jest zidentyfikowanie i rozpoznanie historycznej stolarki w obiektach sakralnych Jarosławia, jej analiza pod względem materiałoznawstwa, budowy konstrukcyjnej i technik zdobniczych, stylu i ikonografii, a także stanu zachowania. W jarosławskich obiektach sakralnych zachowały się jednostkowe drzwi barokowe z końca XVII i XVIII wieku, a także historyzujące drzwi z 2 poł. XIX i pocz. XX wieku. Barokową stolarkę wraz z oryginalnymi okuciami (zawiasami, hakami, klamkami, szyldami, zamkami, kłódkami, a nawet zachowanymi kluczami) reprezentują drzwi w kościółku pw. Świętego Ducha oraz kościele pw. Matki Bożej Bolesnej. Szczególną uwagę zwracają ażurowe drzwi w motywem IHS w snycerskiej oprawie znajdujące się w klasztorze dominikańskim. Duży zespół oryginalnej stolarki z ostatniej ćwierci XIX wieku zachował się w klasztorze Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP. Natomiast 1 poł. XX wieku reprezentują drzwi historyzujące, z motywami neobarokowej i rokokowej snycerki, znajdujące się w założeniu kościelno-klasztornym OO. Franciszkanów (OFM) oraz kolegiacie pw. Bożego Ciała. W skali wysokiej rangi obiektów sakralnych, jakie występują w Jarosławiu, zachowane oryginalne drzwi stanowią małą, aczkolwiek znamienną grupę, dlatego zasługują one na ochronę i podjęcie dalszych badań.

EN

Doors have special meaning for sacred objects, they serve as collateral interior, they are adornment, they define the boundary between the sacred and the profane and grow into a symbol and sign of memory. The aim of the study is to identify and recognize the historic woodwork in Jarosław sacral objects, its analysis in terms of materials science, building construction and decoration techniques, style and iconography and the state of preservation. In Jarosław baroque door unit at the end of the seventeenth and eighteenth centuries has been preserved and historicizing the door of the 2nd half nineteenth and early twentieth century. Baroque woodwork with original fittings (hinges, hooks, door handles, escutcheons, locks, padlocks, and even preserved keys) the church door represents in the dedicated to Holy Spirit and in the church dedicated to Our Lady of Sorrows. The openwork door to motif ‘IHS’ at carving frame, which located in the Dominican monastery, pays special attention. Big unit of the original woodwork in the last quarter of the nineteenth century was preserved in the monastery Congregatio Sororum Servularum Beatae Mariae Virginis Immaculatae Conceptae. On the other hand, the firstt half of twentieth century represents a historicizing door of the neo-baroque and rococo woodcarving, which is located in the Franciscans complex church and monastery (Ordo Fratrum Minorum) and the collegiate church dedicated to Corpus Christi. On a scale of high-ranking church-monastery complexes, which occur in Jarosław, preserved original doors are a small but significant group so they deserve protection and undertaking further research.

Słowa kluczowe

PL

Jarosław; budynek sakralny; obiekt zabytkowy; stolarka; drzwi

EN

Jarosław; sacral building; historic object; woodwork; door

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2015
• Tom: z. 62, nr 2
• Strony: 429--440
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., il.

Twórcy

autor

Stęchły J.

• Urząd Miasta, Jarosław

Bibliografia

• [1] Forstner D. OSB, hasło: drzwi (w:) Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990, s. 383-386.
• [2] Gotfried K., Kościół i klasztor ojców Reformatów w Jarosławiu, Jarosław, 1934.
• [3] Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań 1989, s. 50-52.
• [4] Makara J. ks., Parafia Łacińska w Jarosławiu, t. II, Jarosława 1950, mszps w zb. Archiwum Muzeum Kamienica Orsettich w Jarosławiu.
• [5] Orłowicz M., Jarosław. Jego przeszłość i zabytki, Lwów 1921.
• [6] Miazek J. ks., Otwarcie drzwi świętych w Roku Jubileuszowym, Warszawskie Studia Teologiczne, T. XIII, 2000, s. 7-16.
• [7] Turczak Ł., Stalle, Karta ewidencyjna zabytku ruchomego, zb. Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu.
• [8] Zięba Z., Dawni aptekarze jarosławscy (w:) Biuletyn Informacyjny Miasta Jarosławia, nr 10, Jarosław 2008.
• [9] Zubrzycki J.S., Miasto Jarosław i jego zabytki., Kraków 1903.